Persverklaring van PKN op komst bij de Kristallnachtherdenking rond 9 november 2021.

In opdracht van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) wordt een nieuw onderzoek uitgevoerd naar de rol van de kerken in de Tweede Wereldoorlog ten aanzien van de Joden.

De resultaten van het onderzoek zullen t.z.t. worden gepubliceerd in een bundel die als werktitel draagt ‘Kerk en Joden 1930-1950′. Het boek staat onder redactie van dr. Bart Wallet, dr. George Harinck en rabbijn Albert Ringer. Het doel is verdieping van een aantal thema’s die te maken hebben met de diverse rollen die kerken, kerkelijke instanties en personen gespeeld hebben in deze periode. Diverse auteurs zullen aan de bundel meeschrijven. Ook wordt een aantal korte portretten gepubliceerd van mensen die deze periode belichamen.

De doelgroep is een breed geïnteresseerd publiek, kerkelijk en niet-kerkelijk. Niet alles zal uitvoerig beschreven kunnen worden en er zal nog veel onderzoek over blijven. Maar dit nieuwe onderzoek wil wel meer inzicht geven in het brede palet aan houdingen en verhoudingen van kerken ten aanzien van Joden in de zeer donkere periode van de Tweede Wereldoorlog.

De aanleiding tot het nieuwe onderzoek.

Aanleiding tot deze opdracht is de Verklaring over erkenning van schuld en verantwoordelijkheid, die tijdens de Kristallnachtherdenking op 8 november 2020 door ds. René de Reuver, scriba van de generale synode, werd uitgesproken. De boodschap was gericht aan de Joodse gemeenschap in Nederland. In de Verklaring ging de aandacht vooral uit naar de rol van de kerken in en rond de Tweede Wereldoorlog.

De verklaring die op 8 november 2020 door de scriba van de generale synode werd uitgesproken ontmoette zeer veel kritiek. Het dagblad Trouw maakte van de totstandkoming van de verklaring destijds een opzienbarende reconstructie, waaruit onder meer duidelijk werd dat de kerken over het document niet van te voren geraadpleegd waren, dat er kennelijk sprake was van haastwerk, en dat het als historische ondersteuning bedoelde rapportje weinig specifiek was (ook de redactie van GereformeerdeKerken.info plaatste in een analyse van dat rapportje kritische kanttekeningen). Verder werd niet met het voormalig kerkelijk verzet gesproken, terwijl ook Joodse leden van de kerken onbenoemd bleven.

Over de kritische reacties – ook van historici – deed de redactie van GereformeerdeKerken.info vanaf 9 november 2020 op deze website uitvoerig en regelmatig verslag. De critici vonden dat er aanvullingen en nader onderzoek nodig waren. Er volgden diverse gesprekken tussen hen, het moderamen en de Dienstenorganisatie van de PKN. De bundel ‘Kerk en Joden 1930-1950‘ is het vervolg daarvan.

Persverklaring PKN over nieuw onderzoek volgt rond 9 november 2021.

Op 23 augustus 2021 stelde de redactie van GereformeerdeKerken.info een tiental vragen aan het moderamen van de generale synode over het nieuwe onderzoek, dat – als reactie op de vele en vaak doorwrochte kritiek – in opdracht van (het moderamen van) de PKN geëntameerd werd. Omdat antwoord uitbleef werden dezelfde vragen op 25 oktober jl. herhaald. Daarop antwoordde het secretariaat van de synode op 26 oktober jl., dat rond de aanstaande Kristallnachtherdenking in 2021  een persverklaring uitgebracht zal worden (rond 9 november 2021) , waarin “de door u [de redactie van GereformeerdeKerken.info] gestelde vragen beantwoord zullen worden.”

We komen daar uiteraard t.z.t. op terug.