De classis Harderwijk van de Gereformeerde Kerken wilde in 1985 dat de Particuliere Synode Gelderland gesplitst zou worden. De classis verzocht daarom aan de particuliere synode de nodige stappen te ondernemen om zo spoedig mogelijk tot een verantwoorde splitsing te komen.

Volgens de gereformeerde kerkorde kon bij meer dan zes classes binnen het ressort van de particuliere synode worden overgegaan tot splitsing. Gelderland telde toen één particuliere synode met zeven gereformeerde classes (destijds met in totaal ruim 100.000 leden) en had derhalve recht op twee particuliere synodes. Noord-Holland bijvoorbeeld had ook zeven classis met ‘slechts‘ 91.000 leden en kende al twee synodes (Oost en West).

Het was volgens de classis “voor de coördinerende, stimulerende en adviserende taak van de particuliere synode en haar deputaatschappen wenselijk dat de afstand (niet alleen geografisch bedoeld) tussen de kerken en haar ressort niet te groot is, waardoor altijd een overzichtelijke situatie gewaarborgd blijft”. En daar had de classis in principe natuurlijk wel een punt.

De classis vond dat bij de toenmalige samenstelling van de Particuliere Synode Gelderland sprake was van een onevenredig aantal zielen ten opzichte van andere synoden. Bovendien diende een brede vertegenwoordiging van de kerken in de generale synode het algemeen belang van dezelfde kerken: de vertegenwoordiging in de generale synode werd immers gevormd vanuit de particuliere synodes in het land! Door de provincie Gelderland te voorzien van een tweede particuliere synode zou de vertegenwoordiging van die provincie in de generale synode beter tot haar recht komen, zo vond de classis Harderwijk.

De classis Harderwijk legde de kwestie op de tafel van de Particuliere Synode Gelderland en vroeg de andere Gelderse classes vóór de najaarszitting van de particuliere synode op het verzoek te reageren, zodat deze zaak zo spoedig mogelijk aan de generale synode kon worden voorgelegd.

Nader bekeken…

Voor zover de redactie van GereformeerdeKerken.info kon nagaan hebben de Generale Synodes van 1985 en 1987 zich niet over het verzoek gebogen, wat zou inhouden dat (de meerderheid van) de Gelderse classes en dus de Particuliere Synode Gelderland met het verzoek niet akkoord gingen.

Hoe het in 1985 was.

Inderdaad had Noord-Holland in 1985 twee particuliere synodes: Oost en West, samen met 94.996 leden. Ook Friesland had al jaren lang twee particuliere synodes: Noord en Zuid, die in 1985 samen 117.790 leden telden. Zuid-Holland was toen zelfs verdeeld in drie particuliere synodes (Oost, West en Zuid), met samen maar liefst 197.926 zielen. Aan de andere kant waren de provincies Noord-Brabant en Limburg samengevoegd in één particuliere synode, die in totaal 38.652 leden telde.

Wat uiteindelijk besloten werd.

De beslissing over het verzoek van de classis Harderwijk – om de provincie Gelderland van een tweede particuliere synode te voorzien – viel negatief uit: zoals gezegd werd het verzoek nooit op de generale synode behandeld.

Wat was het geval? In de jaren voorafgaande aan 1985 groeide het aantal leden in de particuliere synode Gelderland behoorlijk. Telde de particuliere synode Gelderland in 1963 met haar toen 73 Gereformeerde Kerken (verdeeld over vijf classicale ressorten) in totaal 61.197 leden, dat aantal groeide in de twintig jaar daarna tot 1983 door naar 102.404 leden, verdeeld over die 73 kerken in zeven classes. Die groei ging aanvankelijk snel, met gemiddeld rond de 4.000 leden per twee jaar. Maar  vanaf 1973 vlakte de groei af tot uiteindelijk een stijging van nog geen 1.000 leden tussen 1981 en 1983.

En juist in 1985, het jaar waarin de classis Harderwijk om een tweede particuliere synode vroeg, zette de daling van het ledental in de particuliere synode Gelderland onverbiddelijk in. In 1985 was het aantal leden ten opzichte van 1983 (met 102.404 leden) al gedaald naar 101.909 en deze daling zette kort door met ongeveer 1.000 leden per twee jaar, maar al snel met 2.000 in eenzelfde tijdspanne. In 1999 telde dit particulier ressort nog 86.427 leden.

Maar ondertussen er was er wel iets anders gebeurd. Ondanks het dalende ledental werden binnen de Particuliere Synode Gelderland classicale herindelingen doorgevoerd, waardoor die ressorten kleiner – met elk minder kerken en minder leden – en dus overzichtelijker werden.

Telde de particuliere synode in 1963 nog vijf classes, dit was in 1971 intussen negen geworden, maar dat werd vrijwel meteen weer teruggebracht naar zeven. Jarenlang bleef het aantal classicale ressorten gehandhaafd op zeven, maar tussen 1993 en 1999 waren er 11 dan wel 12 classes. Met andere woorden: het verzoek van 1985 om een overzichtelijker beeld binnen de particuliere synode Gelderland te krijgen werd bereikt, zij het niet door de particuliere synode te splitsen, maar door classicale herindelingen door te voeren en daarmee het aantal classes te vergroten. Dit ondanks het feit dat het ledental  binnen de Gelderse particuliere synode  sinds 1985 al daalde.

Ledentallen van de classis Harderwijk.

Bronnen:

Acta (en Bijlagen) van de Generale Synodes 1985 en 1987 van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Kampen, 1987-1989

Centraal Weekblad, opinie- en informatieblad voor de Gereformeerde Kerken. 33e jrg. nr. 31/32, 2 augustus 1985

Jaarboeken ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland, Goes, div. jrg.

J.H. Mijnarends-landsman, Register op de Acta van de generale synoden van de Gereformeerde Kerken in Nederland, dl. 2b. Leusden, 1998

© 2018. GereformeerdeKerken.info