De burgerlijke gemeente Hoogeveen onderzoekt of de protestantse, voormalig gereformeerde Hoofdstraatkerk in Hoogeveen geschikt is als mogelijke nieuwe locatie voor de plaatselijke bibliotheek.

Dit deelde de Algemene Kerkenraad (AK) van de Protestantse Gemeente Hoogeveen aan de gemeenteleden mee. De burgerlijke gemeente heeft het plan opgevat om de bibliotheek centraal in het winkelcentrum onder te brengen en bekeek daarom meerdere locaties, waaronder die van de monumentale Hoofdstraatkerk.

De burgerlijke gemeente en de openbare bibliotheek hebben het idee voorgelegd aan de Algemene Kerkenraad. In het begin was de kerkenraad voorzichtig, maar besloot de vraag van de burgerlijke gemeente aan de kerkleden bekend te maken zodat de gemeenteraad er in het openbaar over kon beraadslagen.

De bedoeling zou zijn dat – als de verkoop aan de burgerlijke gemeente doorgaat – de Protestantse Gemeente nog twee jaar eigenaar van de Hoofdstraatkerk zou blijven. Pas daarna zou de nodige verbouwing plaatsvinden. Wel, zo deelde de burgerlijke gemeente mee, zijn er al eerste verbouwschetsen gemaakt. Het College van Kerkrentmeesters houdt het verloop van het proces in de gaten en brengt de kerkenraad – die er uiteindelijk over beslist – op de hoogte van de vorderingen. Overigens is nog niet besloten welke van de drie onderzochte vestigingslocaties wordt gekozen.

‘Boven onze stand…’

De Protestantse Gemeente Hoogeveen ziet zich genoodzaakt kerkgebouwen te verkopen, omdat ze volgens eigen zeggen boven haar stand leeft met de nu in bezit zijnde gebouwen. De financiële reserves werden al aangesproken. Er werden trouwens al eerder biedingen op kerkgebouwen gedaan, maar de kerkenraad liet die tot nog toe buiten beschouwing. Maar omdat de bibliotheek maatschappelijke functies biedt is de verkoop van de Hoofdstraatkerk in dat opzicht althans realistisch, zo vindt men.

Omdat de Hoofdstraatkerk een ‘gemeentelijk monument’ is verandert het uiterlijk van de kerk niet, maar wordt het interieur ingrijpend aangepast om de bibliotheek te kunnen huisvesten. Ook zou er volgens de plannen een uitbouw worden gerealiseerd om aan bijeenkomsten en activiteiten voor allerlei organisaties ruimte te maken. De kerkenraad van de Protestantse Gemeente Hoogeveen kiest volgens het onlangs gepubliceerde rapport ‘In vertrouwen’ voor één vernieuwde kerk met gevarieerde zondagse kerkdiensten, terwijl pastoraat en ontmoeting in de wijken behouden blijven.

‘In vertrouwen’…

Het rapport ‘In vertrouwen’ (mei 2025) adviseert om gemeenschappelijke erediensten van de wijken te gaan houden met de volgende fasering: per 1 maart 2026 wordt één van de drie gebouwen op zondag gesloten; een jaar later, per 1 maart 2027, is er afwisselend één gebouw open, en weer een jaar later, per 1 januari 2028, worden de kerkdiensten in één kerkgebouw gehouden (zo mogelijk twee diensten per zondag bij voldoende kerkbezoek).

• De Hoofdstraatkerk als teken van gereformeerde eenheid.

Een jaar geleden besloot de Algemene Kerkenraad: de ‘Vredehorst en de Hoofdstraatkerk blijven in elk geval tien jaar open’.

De Algemene Kerkenraad besloot namelijk in haar vergadering van iets meer dan een jaar geleden, op 28 mei 2024, om de komende tien jaar twee kerkgebouwen permanent in bezit en in gebruik te houden. De kerkenraad deelde dit destijds in zijn nieuwsbrief AK-tueel mee. Dit ‘voorgenomen besluit’ betrof de voormalig gereformeerde kerk Vredehorst en de voormalig gereformeerde Hoofdstraatkerk. In 2025 of zo spoedig mogelijk daarna zou de voormalig hervormde Goede Herderkerk buiten gebruik worden gesteld en te koop worden aangeboden. Uiterlijk in 2028 wilde men onderzocht hebben of en voor hoe lang het verantwoord was om het hervormde kerkgebouw Grote Kerk (een rijksmonument) in eigen bezit te houden.

Men is met de mogelijke verkoop van de Hoofdstraatkerk dus nu duidelijk op het eerder genomen besluit teruggekomen.

De gereformeerde Hoofdstraatkerk werd in 1904 gebouwd als duidelijk teken dat de kerken van Afscheiding en Doleantie samen als één Gereformeerde Kerk te Hoogeveen voortgezet werden. Niet voor niets werd dit in de voorgevel van de kerk duidelijk aangegeven door middel van een gedenksteen:

• Met het eventuele verdwijnen van de Hoofdstraatkerk als kerkelijk centrum in Hoogeveen gaat een belangrijk stuk gereformeerde kerkgeschiedenis verloren.

Translation into English:

Will the Hoofdstraat Church in Hoogeveen Become a Library?!

The municipality of Hoogeveen is investigating whether the Protestant, formerly ‘gereformeerde’ Hoofdstraat Church in Hoogeveen is suitable as a potential new location for the local library.

This was communicated to the congregation members by the General Church Council (AK) of the Protestant Church of Hoogeveen. The municipality has conceived a plan to relocate the library to the city center and has examined several locations, including the monumental Hoofdstraat Church.

The municipality and the public library have presented the idea to the General Church Council. Initially, the church council was cautious but decided to make the municipality’s request known to the congregation so that the city council could publicly deliberate on the matter.

The intention would be that—if the sale to the municipality proceeds—the Protestant Church would remain the owner of the Hoofdstraat Church for two more years. Only then would necessary renovations take place. The municipality has already prepared initial renovation sketches. The Board of Churchwardens will monitor the progress of the process and keep the church council—who will have the final say—updated on developments. However, it has not yet been decided which of the three potential locations will be selected.

‘Beyond Our Means…’.

The Protestant Church of Hoogeveen feels compelled to sell church buildings because, according to them, they are living beyond their means with the current buildings in their possession. Financial reserves have already been tapped. There have, in fact, been previous offers for church buildings, but the church council has so far dismissed those. However, because the library serves a social purpose, selling the Hoofdstraat Church in this regard seems realistic, they believe.

The exterior of the Hoofdstraat Chruch would remain unchanged, but the interior would undergo substantial modifications to accommodate the library. According to the plans, an extension would also be built to create space for meetings and activities for various organizations. The church council of the Protestant Church of Hoogeveen, according to the recently published report In Confidence, has opted for one renewed church with varied Sunday services, while pastoral care and fellowship will remain in the neighborhoods.

‘In Confidence’…

The In Confidence report (May 2025) advises holding joint worship services across neighborhoods with the following phases: from March 1, 2026, one of the three buildings will be closed on Sundays; a year later, by March 1, 2027, one building will open alternately; and a year later, on January 1, 2028, church services will be held in one church building (with two services per Sunday if church attendance allows).

The Hoofdstraat Church as a Symbol of Reformed Unity.

A year ago, the General Church Council decided that the ‘Vredehorst’ and the ‘Hoofdstraat Church’ would remain open for at least ten more years.

In a meeting held just over a year ago, on May 28, 2024, the General Church Council decided to permanently keep two church buildings in possession and in use for the next ten years. The church council communicated this ‘intended decision’ in its newsletter, AK-tueel. This concerned the former ‘gereformeerde’ Vredehorst Church and the former ‘gereformeerde’ Hoofdstraat Church. By 2025, or as soon as possible after that, the former ‘Hervormde’ Good Shepherd Church would be decommissioned and put up for sale. By 2028 at the latest, it was planned to have investigated whether it was still responsible to keep the ‘Hervormde’ Grote Kerk (a national monument) in its possession, and for how long.

So, with the potential sale of the Hoofdstraat Church, the decision previously made has clearly been reversed.

The ‘gereformeerde’ Hoofdstraat Church was built in 1904 as a clear symbol of the union of the churches of the Separation and the Doleance into one ‘Gereformeerde’ Church in Hoogeveen. This was prominently indicated on the church’s façade with a commemorative plaque.

• With the possible disappearance of the Hoofdstraat Church as a religious center in Hoogeveen, an important piece of ‘gereformeerde’ church history will be lost.