Laatste dienst in de gereformeerde kerk in het Friese Blije.
In de protestantse, voormalig gereformeerde kerk De Haven aan de Unemastraat in het Friese Blije (vroeger: Blija) werd op zondag 26 oktober 2025 de laatste kerkdienst gehouden. Deze stond onder leiding van de vroegere plaatselijke predikant ds. J.J.Th. Meijer uit Bennekom, die van 1978 tot 1982 gereformeerd predikant van Blije was..
De liederen en de lezingen.
In deze dienst werden onder meer gezongen psalm 146 (‘Zing mijn ziel, voor God uw Here’), lied 885 (‘Groot is Uw trouw o Heer’), lied 913 (‘Wat de toekomst brengen moge‘), en na de verkondiging lied 245 (‘’k Wil U, o God, mijn dank betalen’). Het slotlied was lied 416 (‘Ga met God en Hij zal met je zijn’).
De lezingen waren uit psalm 90 (‘Heer, U bent een toevlucht voor ons geweest’) en uit Mattheus 6 de verzen 25 tot 34 (‘Daarom zeg ik jullie, maak je geen zorgen over jezelf’, en wat verder volgt).
‘Naar goed gebruik’ uit de geschiedenis van de kerk werden voorafgaande aan de verkondiging pepermuntjes uitgedeeld.
De verkondiging.
De voorganger sprak worden van de volgende strekking:
“Wij lazen psalm 90, een van de meest ontroerende psalmen uit de Bijbel; geliefd in de kerk. Deze psalm werd altijd gelezen op oudejaarsavond. Misschien is het daarom ook wel toepasselijk om de diensten in deze kerk daarmee af te sluiten. Het is voorbij. Een periode van 164 jaar wordt afgesloten. Ik weet nog goed dat mijn vader die psalm las: elk jaar in die oudejaarsnacht. Het was een gebruik in veel gezinnen: “Gij zijt ons een toevlucht geweest van geslacht tot geslacht”. Mijn vader zei daarna: ‘We gaan bidden en danken’. Wij als kinderen dachten: schiet nou toch op, wij willen naar buiten; het bidden duurde zo lang! Maar als je terugkijkt: het is ontroerend en mooi om een jaar zo te beëindigen. Want wat was er in het gebed veel te noemen aan het eind van een jaar. Er was veel gebeurd: prettige dingen, verdrietige dingen, soms bittere dingen, waar je nog lang niet mee klaar bent”.
“Zo is het ook met dit kerkgebouw. Wat zijn er veel blijde dingen gebeurd. Al die mooie kerkdiensten; wat hebben we veel gezongen en genoten van het orgelspel. Twee van mijn kinderen werden hier door mijn vader gedoopt. Er werden trouwdiensten en belijdenisdiensten gehouden. Maar ook rouwdiensten, zo aangrijpend. In mijn tijd hier zakte iemand op de galerij in elkaar en overleed. Dat ben ik nooit vergeten”.
“In de tijd dat ik hier stond was de galerij dichter bevolkt. Soms was het er rumoerig, dan moest je even naar boven kijken. Toen waren de diensten om half tien en half twee. Soms gebeurde het dat iemand zat te knikkebollen, die bijna in slaap viel. Ik dacht dan: ‘Hoe kun je in slaap vallen tijdens mijn boeiende preken!’ Maar ik snapte het wel. Na de ochtenddienst, de maaltijd, en misschien een drankje, en dan weer naar de kerk. Daar konden mijn preken niet tegenop”.
“Bij al die prachtige dingen die er in psalm 90 staan, stoorde die psalm me ook wel eens. Soms stond het er zo treurig: ‘Wat stelt ons leven voor, het is als gras dat opkomt en weer verdort’, ‘Wij vergaan door Uw toorn’.
Maar worden wij door Zijn grimmigheid verworpen? Nee, geen sprake van! Stelt God onze ongerechtigheden voor zich? Nee, hij werpt ze achter zich in de diepten van de zee! Met zulke treurige woorden sluiten we een jaar toch niet af?! Allereerst moet je bedenken dat dit het gebed van Mozes was, en dat hij het in een bepaalde tijd bad, namelijk toen het volk Israël opnieuw veertig jaar de woestijn in moest; ze mochten door hun ongeloof het land niet in. Alleen een nieuw geslacht zou er komen. Dan begrijp je de treurige woorden over ‘Gods grimmigheid’. We moeten dat niet zomaar op onszelf toepassen”.
“Het is geen trieste psalm. Mozes zegt niet: ‘Wat stelt jullie leven eigenlijk voor?’ Hij zegt wat anders. Hij bidt en ziet op God. Mozes ziet dat God altijd hun toevlucht was. Hij was er altijd. ‘Van eeuwigheid tot eeuwigheid zijt Gij God’. Mozes zegt: ‘Als je dat ziet, de bergen, Gods grootheid, dan zie je pas onze kleinheid en hoe kort ons leven is. Als je dat ziet moet je niet zeggen: ‘Och, wat stellen wij eigenlijk voor? Het is niks, ons leven’. Nee, dan gaat Mozes juist bidden en zegt: ‘God, leer ons de dagen te tellen, dat wij er wijze mensen van worden’. Heb geen trieste gedachten, zo van: ‘wat stelt het allemaal voor?’ Dit kerkgebouw gaat ooit weg en hoe lang zal de Kerk er nog zijn? Nee, zegt Mozes, zorg dat je de dagen telt. Zeventig jaar word je, als je sterk bent tachtig, of veel ouder, en sommigen komen daar lang niet aan toe. Maar zorg ervoor dat je de dagen die je krijgt, telt. Dat ze niet omvliegen, maar dat je ze telt! Tellen: dat is dat ze niet voorbij gaan zonder dat je ze echt geleefd heb. Je moet niet zeggen: ‘Alles gaat voorbij, deze kerk, dit gebouw’, nee, leef de dagen”.
“We zeggen vaak: ‘Alles is omgevlogen. Honderdvierenzestig jaar!’ Hebben wij alle dagen geteld? We gaan een nieuwe periode in. Ook dan moeten we de dagen tellen; doe dat intens. Wees je ervan bewust dat je leeft voor Gods aangezicht. Dat je God er mee eert en dient”.
“Als er iets definitief voorbij is wordt vaak de vraag gesteld: ‘Wat heeft het nu eigenlijk opgebracht? Wat leverde dit kerkgebouw op? Wat was de winst van al die diensten?’ Ik denk: heel veel! Nee, de wereld veranderde er niet door. Maar de mensen deed het veel. Mensen kregen opeens weer hoop door een lied, door een woord, een preek, een ontmoeting, een gebaar. Wat hebben mensen veel meegekregen in deze diensten! Misschien waren het kleine dingen. Maar Mozes zegt: ‘God, bevestig Gij het werk onzer handen, ja bevestigd dat. Bouw uw Rijk ermee’”.
“Mozes zegt: denk er ook aan dat God altijd een toevlucht was van geslacht tot geslacht. Eer de bergen geboren waren, was God er al. ‘Hij is er van eeuwigheid tot eeuwigheid. Geslachten gaan, geslachten zullen komen, wij zijn in Uw ontferming opgenomen en bouwen op de vaste grond van uw belofte en uw verbond’; de belofte dat je in je leven misschien veel moet meemaken, maar dat God bij je is en Hij je de nodige kracht zal geven. Eens komt Zijn Koninkrijk, en Hij geeft je de belofte dat de dood niet het einde is, maar een nieuw begin! Amen”.
Tenslotte…
Aan het eind van de dienst werd het Gedicht ‘Afscheid’ voorgelezen (‘God, zegen ons nu we weggaan van hier, zo lang ons tehuis’), en werd het lied ‘Ik zal er zijn’ gezongen. De voorzitter van de kerkenraad, de heer Tjeerd de Jong, hield een korte toespraak (in het Fries), waarin hij er op wees dat het een moeilijk besluit geweest was om de kerk te sluiten. ‘Maar ook op de nieuwe locatie bidden en zingen we en krijgen we de zegen mee. Zo kunnen we verder gaan’.
Na het zingen van de slotzang (Lied 416: ‘Ga met God en Hij zal met je zijn’) en de zegen, werden onder orgelspel de paaskaars, de Statenbijbel, het avondmaalsstel, de doopvont, de herinneringssteentjes na een overlijden en de dooprollen in processie de kerk uitgedragen. Deze zullen na afloop van de dienst worden overgebracht naar het Multi Functioneel Centrum ‘Fjildsicht’ (‘Veldzicht’), waar de gemeente vanaf zondag 2 november 2025 haar diensten hoopt voort te zetten (overigens zullen mogelijk niet alle leden meegaan, maar zich aansluiten bij een van de andere kerken in Blije: de hervormde gemeente of de Nederlandse Gereformeerde Kerk). De voorzitter hoopte vooraf op ‘nog ien kear een folle tsjerke’ (‘nog één keer een volle kerk’); een wens die met deze kerkdienst wel als vervuld mag worden beschouwd.
Bij de uitgang werden witte rozen uitgedeeld.
De gereformeerde kerk van Blije staat te koop.
De redenen van de sluiting van De Haven in Blije moeten gezocht worden in het feit dat het grote kerkgebouw aan de Unemastraat – eens plaats biedend aan vijfhonderd kerkgangers, nu zijn het er wekelijks nog ongeveer 25 – slecht onderhouden is: het geld ontbrak voor een flinke opknapbeurt, ook omdat het ledental daalde en de inkomsten dus sterk achteruit gingen. Het slecht geïsoleerde gebouw lekt hier en daar, en ook doet de verwarmingsketel het niet meer. Herstel van dit alles zou tegen de twee ton gaan kosten.
Ook is er geen geld voor een eigen predikant. Dat is de reden dat predikanten van elders gevraagd werden in de diensten voor te gaan. Bovendien kunnen ambtsdragers die afscheid nemen moeilijk vervangen worden. De kerk staat momenteel dus te koop.
De audio weergave van de dienst:
Translation into English:
“A Refuge from Generation to Generation”.
Final service in the ‘gereformeerde’ Church in Blije, Friesland.
In the Protestant, formerly ‘gereformeerde’ church De Haven on Unemastraat in the Frisian village of Blije (formerly Blija), the final church service was held on Sunday, October 26, 2025. The service was led by the former local pastor, Rev. J.J.Th. Meijer from Bennekom, who served as the ‘gereformeerde’ minister of Blije from 1978 to 1982.
The Hymns and Readings.
Among the hymns sung during this service were Psalm 146 (“Sing, my soul, to God your Lord”), hymn 885 (“Great is Thy Faithfulness, O Lord”), hymn 913 (“Whate’er the Future Brings”), and after the sermon, hymn 245 (“I Will, O God, My Thanks Repay”). The closing hymn was hymn 416 (“Go with God, and He will be with you”).
The readings were from Psalm 90 (“Lord, you have been our refuge”) and from Matthew 6, verses 25 to 34 (“Therefore I tell you, do not worry about your life,” and what follows).
According to long-standing local tradition, mints were handed out before the sermon—a custom rooted in the church’s history.
The Sermon.
The pastor spoke words along the following lines:
“We read Psalm 90, one of the most moving psalms in the Bible, beloved in the church. It was always read on New Year’s Eve. Perhaps that makes it fitting to conclude the services in this church with that same psalm. It’s over. A period of 164 years is coming to an end. I still remember my father reading that psalm every year on New Year’s Eve. It was a custom in many families: ‘You have been our refuge from generation to generation.’ After that my father would say, ‘Let us pray and give thanks.’
As children we thought, ‘Come on, hurry up, we want to go outside!’ The praying took so long! But looking back, it is deeply moving and beautiful to end a year like that. Because at the end of a year there was so much to mention in prayer—joyful things, sorrowful things, sometimes bitter things we weren’t done dealing with yet.”
“It’s the same with this church building. So many joyful things happened here—so many beautiful services; we sang so much and enjoyed the organ music. Two of my children were baptized here by my father. Weddings and profession-of-faith services were held here. But also funerals—so moving. During my time here, someone collapsed in the gallery and passed away. I’ve never forgotten that.”
“When I served here, the gallery was much fuller. Sometimes it was noisy, and I had to glance upward. Services were then at half past nine and half past one. Sometimes someone would start nodding off, nearly falling asleep. I would think: ‘How can anyone fall asleep during my fascinating sermons!’ But I did understand. After the morning service, a meal, maybe a drink, and then back to church—my sermons couldn’t compete with that.”
“As beautiful as Psalm 90 is, it sometimes disturbed me too. It can sound so sorrowful: ‘Our life is like grass that grows and withers,’ ‘We perish by Your wrath.’
But are we rejected by His anger? No, certainly not! Does God hold our sins before Him? No, He casts them behind Him into the depths of the sea! Should we end a year with such gloomy words? No!
First of all, remember that this is the prayer of Moses, prayed at a specific time—when the people of Israel had to wander the desert again for forty years because of their unbelief; they could not enter the Promised Land. Only a new generation would. Then you understand the sorrowful words about ‘God’s wrath.’ We mustn’t apply that directly to ourselves.”
“It’s not a sad psalm. Moses doesn’t say, ‘Your lives are meaningless.’ He says something else. He prays and looks to God. Moses sees that God has always been their refuge. He was always there. ‘From everlasting to everlasting, You are God.’
Moses says, ‘When you see that—when you see the mountains, God’s greatness—then you realize our smallness and how short our life is. But when you see that, you shouldn’t say, “Oh, what do we amount to?” No, Moses begins to pray and says, “Lord, teach us to number our days, that we may gain a heart of wisdom.”’“Don’t have gloomy thoughts like, ‘What’s the point of it all? This church is going, how long will the Church last?’ No, says Moses, make sure you count your days. You may live seventy years, eighty if you are strong, or perhaps much longer—and some don’t even reach that. But make sure that the days you are given—count them! Don’t let them fly by un-lived. You must not say, ‘Everything passes away, this church, this building’—no, live your days.”
“We often say: ‘Time has flown. A hundred and sixty-four years!’ Have we counted all those days? We are entering a new period. Then too, we must count our days—live them fully. Be aware that you live before God’s face; that by your living, you honor and serve Him.”
“When something ends for good, people often ask: ‘What did it bring? What did this church building achieve? What was the gain of all those services?’ I think: a great deal! No, the world did not change because of it. But people did. They suddenly found hope again—through a song, a word, a sermon, a meeting, a gesture. So much has been received in these services! Perhaps small things—but Moses says: ‘Lord, establish the work of our hands, yes, establish it. Build Your kingdom through it.’”
“Moses also says: remember that God has always been a refuge from generation to generation. Before the mountains were born, God was already there. ‘From everlasting to everlasting, You are God.’ Generations come and go, but we are held in Your mercy and stand on the firm foundation of Your promise and covenant—the promise that, though we may experience much in life, God is with us and will give us the strength we need. His Kingdom will come, and He promises that death is not the end, but a new beginning! Amen.”
Finally…
At the end of the service, the poem “Farewell” was read (“God, bless us now as we leave this place, so long our home”), and the song “I Will Be There” (Ik zal er zijn) was sung.
The chairman of the church council, Mr. Tjeerd de Jong, gave a short speech (in Frisian) in which he noted that it had been a difficult decision to close the church. “But in the new location we will also pray and sing and receive the blessing. So we can continue.”
After the closing hymn (No. 416: “Go with God, and He will be with you”) and the benediction, the Easter candle, the Statenbijbel (the traditional Dutch State Bible), the communion set, the baptismal font, the memorial stones for the deceased, and the baptismal records were carried out of the church in procession to organ music.
These items were to be transferred after the service to the Multi Functioneel Centrum Fjildsicht (“Field View”), where the congregation hopes to continue its services starting Sunday, November 2, 2025. (Not all members are expected to move along; some may join one of the other churches in Blije: the Reformed or the Dutch Reformed Congregation.)
Beforehand, the chairman had expressed the hope for “noch ien kear in folle tsjerke” (“one more time a full church”)—a wish that this service could be said to have fulfilled.
White roses were handed out at the exit.
The ‘gereformeerde’ Church of Blije Is for Sale.
The reasons for closing De Haven in Blije lie in the fact that the large church building on Unemastraat—once able to seat 500 worshippers, now only about 25 each week—is in poor condition. There were no funds for major repairs, as membership declined and income dropped sharply. The poorly insulated building leaks in several places, and the heating system no longer works. Restoring everything would cost around €200,000.
There is also no money for a full-time minister, which is why pastors from elsewhere were invited to lead services. Moreover, it has become increasingly difficult to replace departing elders and deacons. The church is therefore currently for sale.