In het eind oktober 2015 verschenen nummer 3 van de 26ste Jaargang van het blad voor christen-historici, Transparant, verscheen een aantal interessante artikelen over het boek God in de Oorlog van dr. J. Bank.
Zo schreef Gert van Klinken een boekbespreking waarin hij onder meer concludeerde dat het boek uitnodigt zélf conclusies te trekken uit de door de heer Bank vermelde gegevens en dat de ‘afstandelijke schrijfstijl van Bank de scherpe kantjes van het kerkelijk handelen in de oorlog afslijpt’. Theo Salemink en Marcel Poorthuis schreven over het katholieke verzet.
‘Men blijft dicht bij huis’…
Ook dr. Bank zélf schreef een stuk, waarin hij vooral een overzicht gaf van hetgeen hij in zijn boek behandelde, vrijwel geheel gewijd aan de gebeurtenissen in het buitenland. In dat korte bestek komen de Gereformeerde Kerken niet voor. Wel meende hij: ‘Hoewel het boek God in de Oorlog. De rol van de Kerk in Europa, 1939-1945 een neerslag is van Europees historisch onderzoek, overheerst in de Nederlandse reacties en recensies de aandacht voor het betoog over de kerken in Nederland. Men blijft dicht bij huis’.
Op zich is dat voor Nederlandse publicaties natuurlijk niet zo verwonderlijk, hoewel in veel van de berichtgeving in kranten en tijdschriften ruimschoots aandacht aan de Europese context van het boek besteed werd. Ook wij lazen zijn boek met bewondering en genoegen.
‘De feiten dicht bij huis’…
Voor zover de aandacht zich in recensies richtte op Nederland was dat niet verbazingwekkend, ook gezien de wijze van berichtgeving in onder meer het dagblad Trouw, maar anderzijds was het misschien beter geweest als dr. Bank zélf juíst de feiten ‘dicht bij huis’, over de Nederlandse situatie dus, en dan speciaal die met betrekking tot de Gereformeerde Kerken, beter had uitgezocht. In het artikel ‘Het Bommetje van Trouw’ toonden we immers met de feiten aan, dat de door hem verdedigde stelling ‘dat de gereformeerde generale synode gedurende de hele oorlog deze kerken in het spoor van de Duitse bezetter trachtte te leiden’, althans op grond van de door hem wél vermelde onjuiste gegevens en de níet vermelde voor die stelling ontlastende feiten, niet staande gehouden kan worden. Vandaar dat wij hem uitnodigden andere argumenten te zoeken. Wie weet helpen anderen hem daar wel bij. Daarom zijn we ook erg benieuwd naar het Symposium dat op 24 november in Amsterdam gehouden wordt.