Iets over de Vrijmaking te Kampen

De omvang van de Vrijmaking te Kampen.

De Vrijmaking te Kampen – die plaatsvond op 19 augustus 1944 – zorgde voor een zeer drastische teruggang van het ledental der Gereformeerde Kerk aldaar. Vermeldde het kerkelijk Jaarboek van 1944 nog 5.331 gereformeerde leden, het eerstvolgende Jaarboek, dat van 1946, vermeldde nog een ledental van slechts 2.050. De statistieken van 1947 duidden er op dat de afkalving nog niet gestopt was: het ledental stond toen op 2.000. Gelukkig werd in 1948 weer een matige groei gemeld: toen waren er 2.148 gereformeerde leden.  Volgens de ‘eigen’ cijfers waren in 1944/’45 dus in totaal zo’n 3.300 leden overgestapt naar de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt).

Op zich is dat misschien niet zo vreemd: in Kampen was immers de Theologische Hogeschool gevestigd, met als belangrijk boegbeeld prof. dr. K. Schilder. Hij had in ‘zijn’ weekblad De Reformatie bovendien een (overigens interessant) belangrijk podium en ook had hij een vaardige pen als het aankwam op de samenstelling van brieven, brochures en strijdschriften. Hoe dan ook, zijn aanwezigheid zal ongetwijfeld belangrijk hebben bijgedragen aan de omvang van de vrijgemaakte Kerk in Kampen.

De Kamper kerkenraad publiceerde enkele maanden voor de Vrijmaking, namelijk op 8 juni 1944, de volgende bekendmaking:

Kampen Vrijm 1Kampen Vrijm 2Kampen Vrijm 3

 

 

 

 

 

Kampen Vrijm 4

Gemeentevoorlichting.

Net als op talloze andere plaatsen liet de kerkenraad ook de gemeenteleden voorlichten over de redenen tot het afwijzen van de synodebesluiten over de al voor de oorlog gerezen ‘leergeschillen’,  vaak voordat de vrijmakingsbeslissing gevallen was, maar ook erna werd regelmatig op gemeentevergaderingen informatie verstrekt. Een van de ‘voorlichters’ van de Kamper gemeenteleden was ouderling N. van Dooren. Op verzoek van de kerkenraad hield hij op de gemeentevergadering van 25 augustus 1944, bijna een week na de Vrijmaking in Kampen,  een voorlichtingstoespraak, die kort daarop gedrukt werd en die we hieronder laten volgen:

Kampen Vrijm 5

Kampen Vrijm 6

Kampen Vrijm 7

De Vrijmaking vond dus plaats op 19 augustus 1944. De vrijgemaakte broeders en zusters kregen de in 1912 gebouwde Nieuwe Kerk als thuisbasis, waarna de kerkelijke gemeente een stevige groei doormaakte. We zetten de cijfers van de eerste en latere jaren na de Vrijmaking van zowel de Gereformeerde Kerk als van de  Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) nog even naast elkaar:

Jaar                  GKN                   GKv

1944               5.331
1946               2.050
1947               2.000                3.769
1948               2.147                3.793
1949               2.257                3.794
1950               2.360                3.811

1960               3.047                3.543
1970               3.442                    579
1980               3.727                    962
1990               3.886                1.238
2000               3.219                1.280

(De dramatische terugloop van het ledental van de vrijgemaakte kerk (die in de statistieken van 1969 voor het eerst tot uiting kwam) werd veroorzaakt door de kwestie rond de ‘Open Brief’, die in het hele land en niet in het minst te Kampen een dramatische impact op althans het ledental had.)

Kampen gaat van zes naar drie kerken.