Bethelkerk en Triomfatorkerk gaan dicht, maar blijven nog jaren in gebruik.

De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Barendrecht heeft besloten twee kerkgebouwen te sluiten. Het zijn twee voormalig gereformeerde kerken, namelijk de Bethelkerk aan de Kerkweg en de Triomfatorkerk aan de Gebroken Meeldijk.

Zowel de Bethelkerk als de Tiomfatorkerk zullen, als het aan de kerkenraad ligt, in de verkoop gezet worden met ingang van 1 januari 2018. Het is echter een voorgenomen besluit; de gemeentevergadering op 6 februari 2017 zal worden ingelicht over de plannen en daarna zal de kerkenraad het definitieve besluit nemen.

Ook in Barendrecht loopt het ledental terug. Daardoor komt er minder geld binnen, en wil de Protestantse Gemeente Barendecht op redelijke termijn financieel gezond blijven, moeten maatregelen genomen worden. Aanvankelijk dacht men dat verkoop van één van beide kerken voldoende zou zijn, ‘maar gaande het proces bleek dat binnen afzienbare tijd niet kan worden ontkomen aan de verkoop van beide kerkgebouwen’. Op deze manier wil de kerkenraad voorkomen dat men over een paar jaar alsnog moet overgaan tot sluiting van een kerk.

De kerkenraad geeft er de voorkeur aan dat de te verkopen Triomfatorkerk wordt overgenomen door een ander kerkgenootschap. Wel is het beding, dat de Protestantse Gemeente van Barendrecht tot 2020 van de Tromfatorkerk gebruik kan blijven maken voor haar kerkdiensten en andere bijeenkomsten.

Voor wat betreft de Bethelkerk is de kerkenraad van plan overleg te plegen met de gemeente Barendrecht over de mogelijkheden van herontwikkeling. Daarbij wordt gerekend met een lang verkooptraject, omdat de kerk een gemeentelijk monument is en gemeentelijke centrumontwikkelingen bovendien vaak lange tijd nodig hebben. Ook de Bethelkerk zal de komende jaren echter vermoedelijk nog voor de kerkdiensten worden gebruikt, omdat het aantal kerkgangers nog zó groot is, dat beide kerken niet meteen na 2018 gemist kunnen worden.

Van Christelijke Afgescheidene Gemeente naar Gereformeerde Kerk.

De Christelijke Afgescheidene Gemeente te Barendrecht werd geïnstitueerd in april 1841, maar werd – door de landelijke fusie tussen de ‘Christelijke Afgescheidene Kerk’ en de ‘Gereformeerde Kerk onder het Kruis’ (die in 1838 uit elkaar gegaan waren naar aanleiding van allerlei meningsverschillen) – sinds 1869 Christelijke Gereformeerde Gemeente genoemd.

Overigens was op 17 maart 1868 in West-Barendrecht ook nog een Gereformeerde Gemeente onder ’t Kruis ontstaan, die – zoals we hierboven al aangaven – in 1869 samen met de Christelijke Afgescheidene Gemeente als Christelijke Gereformeerde Gemeente verder ging.

Gereformeerde Kerk (1895).

Door de landelijke kerkenfusie die in 1892 plaatsvond tussen de Christelijke Gereformeerde Kerk de Nederduitsche Gereformeerde Kerken (doleerende) werd ook in Barendrecht de Gereformeerde Kerk geinstitueerd, maar pas op 1 augustus 1895. Tot die tijd heette de Barendrechtse Christelijke Gereformeerde Gemeente Gereformeerde Kerk Barendrecht A.

De op 29 januari 1887 in Barendrecht geïnstitueerde Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) heette sinds 1892 tot de ineensmelting met de christelijke gereformeerden Gereformeerde Kerk Barendrecht B.

Bethelkerk.

De Barendrechtse Dolerenden hadden tijdens de ambtsperiode van ds F. Fortuin (1853-1928), die in Barendrecht de Doleantie leidde, op 27 april 1890 hun Singelkerk (ook Nieuwe Kerk genoemd) in gebruik genomen. De Singelkerk was in 1920 echter flink in verval geraakt en bovendien kon de kerk de groeiende aantallen dorstigen naar het Woord niet meer bergen. Vandaar dat plannen gemaakt werden een nieuwe kerk te bouwen. Architect J.N. Munnik deelde in maart 1920 mee dat de plannen een bedrag van fl. 250.000 zouden gaan kosten. De kerkenraad piekerde daar echter niet over: nieuwbouw werd uitgesloten geacht. Maar verbouw van de Singelkerk viel ook niet mee. Dat zou volgens de bekende architect Tjeerd Kuipers fl. 55.000 moeten gaan kosten. De gemeentevergadering besliste echter dat er een geheel nieuwe kerk diende te worden gebouwd!

Besloten werd te gaan bouwen zodra fl. 80.000 aan vrije giften binnengekomen zou zijn.  Maar de commissie die een en ander moest regelen werd in 1923 al weer opgeheven, omdat de actie te weinig opbracht. Weer ging men spreken over de verbouw van de Singelkerk. Toen bleek dat die kerk door de burgerlijke gemeente afgekeurd werd in verband met brandonveiligheid, besliste de kerkenraad uiteindelijk dat toch een nieuwe kerk gebouwd zou gaan worden, ‘eenvoudig en netjes, zodat ze de eeuwen verduren kan’.

Aanvankelijk zou architect Onvlee uit Baarn de plannen voor de nieuwe kerk gaan maken, maar hij overleed kort daarop. Het werk werd toen opgedragen aan de heren Lengkeek en Singels, beiden uit Rotterdam. De plannen van Lengkeek waren een paar duizend gulden goedkoper (fl. 119.000) dan die van Singels (fl. 122.000), zodat eerstgenoemde architect werd en de heer Singels opzichter. Ook niet onbelangrijk.

Het werk vorderde geregeld. Ook al was het kerkgebouw nog niet helemaal afgebouwd – in het midden van de kerk stonden nog geen banken, op de galerij waren nog geen voetsteunen onder de banken aangebracht en er was nog geen leuning langs de trap en de overloop getimmerd; er waren ook nog geen toiletten (‘waterplaatsen’), geen bergruimte en geen gordijnen – maar de kerk zélf stond er wél, en dat was ruim voldoende, zodat op Hemelvaartsdag, 21 mei 1925, de Bethelkerk in gebruik genomen kon worden.

Triomfatorkerk.

In juni 1941 werd ‘geheel op particulier initiatief’ een commissie in het leven geroepen met het doel te komen tot de bouw van een gereformeerd verenigingsgebouw in wijk Oost van Barendrecht. In die omgeving bestond volgens de commissie grote behoefte aan een vergadergelegenheid omdat die wijk sterk groeide. Ook daar kon het gereformeerd kerkelijk leven dan een aanvang nemen. De bewoners aan de oostkant van Barendrecht konden door de ligging van het gebied en door de bevolkingssamenstelling ‘nauwelijks vruchtbaar bij het dorpsleven in Barendrecht ingeschakeld worden’.

De kerkenraad voelde echter vooralsnog niets voor de plannen van de commissie. Maar al een jaar later begon de hervormde gemeente kerkdiensten te houden in ‘de Stationswijk’, waarop de kerkenraad opnieuw werd benaderd om ook als Gereformeerde Kerk actie te ondernemen. De broeders ambtsragers meenden echter dat  de evangelisatiecommissie daar maar extra stevig aan het werk moest.

Direct na de oorlog werd de kerkenraad opnieuw gevraagd daar een gebouw voor kerkelijke activiteiten te plaatsen. Maar pas in maart 1956 stelde de kerkenraad een bouwcommissie in. Gebleken was  dat aan de Prins Bernhardstraat, in de Oranjewijk, een stuk grond kon worden gekocht voor de bouw van een gereformeerde kerk.

Maar Barendrecht groeide in die tijd vooral ten noorden van de Oranjewijk. Vandaar dat men plannen maakte om aan de noordkant van die wijk een kerkgebouw te plaatsen. Daar was ook een stuk grond te koop, namelijk vlak bij de driesprong Dorpsstraat, Ziedewijdsedijk en Gebroken Meeldijk, naast de boerderij van W.H. Huijser.

De bouwvergunningen kwamen halverwege 1960 binnen. Op 16 juni 1962 kon de eerste steen voor deze derde gereformeerde kerk gelegd worden door Adr. de Klerk, het oudste lid van de wijk. De inscriptie luidde eenvoudig en duidelijk: Anno Domini  1962. Eén van de jongste leden hanteerde de ‘zilveren troffel’ en vervolgens konden ook andere gemeenteleden een steen metselen.

De nieuwe kerk was voorzien van – behalve natuurlijk de kerkzaal – twee vergaderzalen, een keuken, toiletten en een toren met daarin een luidklok. De zuidgevel werd voorzien van een in koperdraad uitgevoerd kunstwerk. De gemeenteleden werden ingeschakeld bij het bedenken van een geschikte naam voor de kerk. Deze werd uiteindelijk Triomfator genoemd, aansluitend bij het kunstwerk, dat de symboliek voorstelde ‘van wording naar voleinding, met als middelpunt het kruis van Christus’.

Op 28 februari 1963 werd de Triomfatorkerk van Barendrecht in gebruik genomen.

De ‘eerste’ en ’tweede’ Rehobothkerk.

Voor de volledigheid (hierboven werd immers aangegeven dat de Triomfatorkerk de ‘derde gereformeerde kerk van Barendrecht’ was) moeten we er nog even op wijzen dat op 3 augustus 1951 de ‘eerste’ Rehobothkerk in gebruik genomen werd. Deze werd nodig omdat de kerk groeide, en de kerkdiensten te Smitshoek (onder de zorg van de kerk van Barendrecht) gehouden werden in de Keucheniusschool. Na ongeveer vijfentwintig jaar, op zondag 1 december 1974, werd deze Rehobothkerk buiten gebruik gesteld, omdat de ruimte te gering was en een nieuwe kerk moest worden gebouwd. Deze ’tweede’ Rehobothkerk werd op 20 augustus 1975 in gebruik genomen. In 2005 werd ook dit kerkgebouw buiten gebruik gesteld.

Tussen 2002 en 2005 werd door de Gereformeerde Kerk voor het houden van kerkdiensten ook nog tijdelijk gebruik gemaakt van een woning aan het Veerse Meer.

Behalve de genoemde kerken zijn in Barendrecht bij de Protstantse Gemeente nog in gebruik Carnisse Haven aan de Noordersingel, de Dorpskerk aan de Dorpsstraat en de Immanuelkerk van de ‘Hervormde Wijkgemeente van Bijzondere Aard’ aan de Klarinetweg.

Bronnen en literatuur:

Website Protestantse Gemeente Barendrecht.

J.E.J. Blinde, 100 jaar Gereformeerde Kerk van Barendrecht. Jubileumboek (…). Barendrecht 1987

P. Theunissen-Nijsse (red.), Haven in de polder. Carnisse Haven. Mensen en kerken in Smitshoek, Carnisselande en Portland 1005-2005. Barendrecht, 2005

© 2017. GereformeerdeKerken.info