Het monumentale, voormalig gereformeerde (nu protestantse) kerkgebouw ‘Immanuelkerk’ aan de Soestdijkseweg in De Bilt staat te koop.

De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente De Bilt besloot al eerder bezuinigingen door te voeren in verband met de terugloop van het aantal leden. In mei 2016 werd besloten het aantal predikantsplaatsen terug te brengen van 3 naar 2 fulltime predikantsplaatsen.

Ook ten aanzien van de drie kerkgebouwen (de Dorpskerk, de Immanuelkerk en de Opstandingskerk) werden toen al maatregelen  aangekondigd. ‘Op de schaal van onze gemeente is de exploitatie van drie kerkgebouwen meer dan we aankunnen’. Daarom besloot de Algemene Kerkenraad destijds al een van de kerken af te stoten, en wel de monumentale Immanuelkerk, het voormalig gereformeerde kerkgebouw aan de Soestdijkseweg Zuid, dat in 1923 in gebruik genomen werd. De opbrengst van de Dorpskerk (een rijksmonument) en die van de Immanuelkerk (een gemeentelijk monument) is moeilijk te voorspellen, maar ‘ogenschijnlijk de meeste waarde heeft de Opstandingskerk, die in menig opzicht wel zo functioneel lijkt’.

Immanuelkerk te koop.

De Algemene Kerkenraad verzocht het College van Kerkvoogden destijds de Immanuelkerk zo spoedig mogelijk te koop te zetten  en tegelijk, in het kader van de te realiseren bezuinigingen, de mogelijkheden te onderzoeken ‘of op de locatie van de Opstandingskerk een multifunctioneel gebouw kan worden neergezet ten behoeve van de samengevoegde wijkgemeenten 2 en 3’.

In een dagbladadvertentie op 7 april 2017 wordt de Immanuelkerk nu te koop gezet. De openbare verkoop bij inschrijving vindt plaats op 16 juni 2017. Daarbij gaat het om het karakteristieke kerkgebouw met nevenruimten en aangrenzend zalencentrum ‘De Schakel’ met bijbehorende grond, erf en parkeerruimte, op een perceel ter grootte van ongeveer 2.300 m².

Korte historische achtergrond.

De Gereformeerde Kerk te De Bilt ontstond op 10 november 1887 als Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende). Overigens was op 26 augustus 1838 ook al een Christelijke Afgescheidene Gemeente geïnstitueerd voor De Bilt en Zeist samen. In de loop van 1842 is aan de Voorheuvel te Zeist de zogenaamde Heuvelkerk in gebruik genomen en enkele Afgescheidenen uit De Bilt gingen daar naar de kerk. Na 1840 is slechts nog sprake van een Afgescheiden Gemeente te Zeist en niet meer in De Bilt.

Hoe dan ook, in januari 1887 trok een tweetal Biltenaren naar het Gereformeerd Kerkelijk Congres in Amsterdam, waar 1.500 hervormden die bezwaard waren over de koers van de hervormde kerk, bijeenkwamen om te overleggen wat hen te doen stond. De beide Biltse broeders wisten dat al: doleren! Als je dat congres bijwoonde moest je bij binnenkomst een verklaring tekenen dat je het ‘plichtmatig’ achtte de ‘Reformatie van de Hervormde Kerk’ ter hand te nemen.

Zo kwam het ook in De Bilt tot de Doleantie. Een schrijven op 16 mei 1887 naar de hervormde kerkenraad van De Bilt gestuurd met het verzoek actie te ondernemen en ‘het synodale juk van de hiërarchie af te werpen en terug te keren tot de Dordtse Kerkenordening’, werd door de kerkenraad geïrriteerd van de hand gewezen. Na overleg met de op 23 maart 1887 in Utrecht in Doleantie gegane predikanten ds. H. Hoekstra (1852-1915) en ds. G. Ringnalda (1828-1904) besloot men ook in De Bilt de daad bij het woord te voegen.

In Doleantie.

Op hun advies trokken de broeders in de lente van 1887 – nog voor de Doleantie in De Bilt plaatsvond – naar de ‘Zwarte Schuur’ aan de Tuinstraat van timmerman Gijsbertus van Santen, voor het houden van kerkdiensten. De eerste dienst werd geleid door ds. Ringnalda. ’s Winters was de schuur echter ongeschikt voor het houden van de diensten, vandaar dat men toen twee ter beschikking gestelde woningen aan de Dorpsstraat (vanouds Steenstraat) betrok, die aanpaste als kerkgebouw om daar in het vervolg de diensten te houden (dit gebouw werd ‘de noodkerk’ genoemd). Daar vonden op vrijdag 28 oktober 1887 verkiezingen voor ambtsdragers plaats, onder leiding van ds. H. Hoekstra. Op 10 november 1887 werden zij in het ambt bevestigd. Hoewel hier en daar als institueringsdatum 18 november circuleert moet dat volgens de onderzoekers op grond van de notulen worden ontkend.

De consulent van de nieuwe gemeente werd ds. K.G.M. Westerbeek van Eerten (1858-1923), sinds 26 mei 1887 dolerend predikant te Tienhoven. Ondertussen werden in de noodkerk (de twee verbouwde woningen) de diensten gehouden, maar in 1902 kreeg men de beschikking over een nieuwe zelf gebouwde kerk aan de Nieuwstraat, die in januari 1902 in gebruik genomen werd en waar tot 8 januari 1922 diensten gehouden werden, tot de nieuwe Immanuelkerk aan de Soestdijkseweg gereed kwam, die fl. 65.000 kostte. Deze eerste steen voor de kerk werd op 21 juli 1922 gelegd, terwijl op 30 september dat jaar ‘een gedenksteen benevens oorkonde ingemetseld ter linker zijde van den toren’.

Op woensdag 11 april 1923 werd de kerk in gebruik genomen.

Bron:

Chr. L. Schneider, De kleine kerk van De Bilt. 100 jaar Gereformeerde Kerk 1887-1987. De Bilt, 1987

© 2017. Gereformeerde Kerken.info