Ds. J. Schelhaas (van 1952 tot 1963).

( < Naar deel 1 – To Part 1 ) – Na het vertrek van ds. Mobach volgde een vacante periode van 1946 tot 1952. Toen deed ds. J. Schelhaas (1893-1984) uit Roodeschool op 8 maart 1953 intrede in de kerk van Klaaswaal, en dus niet meer in samenwerking met een andere kerk, want die samenwerking werd na het vertrek van ds. Mobach beëindigd.

* Het overige van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Klaaswaal beschrijven we in grote lijnen aan de hand van enkele belangrijkere onderwerpen.

Natuurlijk moest er nu een pastorie komen. Daarvoor werd het pand aan de Rijksstraatweg 15 in Klaaswaal aangekocht. Ds. Schelhaas nam op 3 april 1963 afscheid vanwege verkregen emeritaat.

Ds. G. Warnink (van 1964 tot 1966).

Ongeveer jaar later nam ds. G. Warnink (1899-1974) uit Zaandijk het op hem uitgebrachte beroep aan.

Ook in Klaaswaal ontstonden langzamerhand gespreksgroepen en deed het groothuisbezoek intrede. In 1965 werd in Klaaswaal de nieuwe gereformeerde bundel ‘119 Gezangen’ ingevoerd.

Ds. Warnink voelde zich na enige tijd vanwege gezondheidsklachten niet meer voldoende in staat zijn werk naar behoren te verrichten en zag zich genoodzaakt om met emeritaat te gaan. Daarom nam hij op 1 april 1966 afscheid van de kerk van Klaaswaal. Toen volgde een vacante periode van ongeveer drie en een half jaar…

Ds. A. van Vliet (van 1969 tot 1974).

De financiën van de kerk van Klaaswaal waren ondertussen minder florissant geworden, zodat het niet meer mogelijk was een eigen predikant te beroepen. Omdat de kerk van Zuid-Beijerland in 1967 vacant raakte werd overlegd om samen met die kerk een predikant te beroepen. Zo werd kandidaat A. van Vliet (1934-2003) uit Utrecht beroepen, die het beroep aannam en op 5 oktober 1969 intrede deed. De predikant nam zijn intrek in de pastorie van Zuid-Beijerland.

Ongeveer vijf jaar was de predikant in deze twee kerken werkzaam. Een op hem uitgebracht beroep van de Gereformeerde Kerk van Eibergen-Rekken nam hij aan, zodat hij op 4 augustus 1974 afscheid nam.

Ds. J.Th. Landman (van 1975 tot 1979).

De beide kerkenraden overlegden over de vraag of opnieuw gezamenlijk een predikant beroepen kon worden. Daarmee betuigden beide kerken instemming. Vandaar dat een beroep werd uitgebracht op kandidaat J.Th. Landman (*1947), die dit aannam en op 20 april 1975 intrede deed. De predikant bleef tot 1979 aan de kerken verbonden en nam op 30 december dat jaar afscheid. De beide kerkenraden besloten toen de samenwerking vervolgens op te zeggen.

Van alles wat…

In 1975 werd de gereformeerde kerk van Klaaswaal verbouwd. De kerk werd uitgebreid met een ruime entree. –⊕– In deze periode werd steeds meerdere malen gesproken over onderwerpen als de kindernevendienst, het jongeren avondmaal, kerk en homofilie, de aard van het Schriftgezag, de kerk en de bewapening, euthanasie en pastoraat, enzovoorts.

De catechisaties, die tot 1976 altijd door de predikanten werden verzorgd, werden sindsdien ter hand genomen door de dat jaar benoemde jeugdouderling (de belijdeniscatechisaties werden gewoon door de predikant gegeven). De jeugdouderling ging ermee door tot in 1981 de eerste ‘pastorale medewerker’ aantrad. –⊕– Vanaf 30 september werd voor het eerst elke zondag kindernevendienst gehouden. Daarvoor werd achter de kerk een speciale ruimte in gebruik genomen. Een team van elf gemeenteleden gaf aan de kindernevendiensten leiding. Vaak waren er in die tijd zo’n dertig kinderen aanwezig. –⊕– Ds. Landman nam op 30 december 1979 afscheid van de kerken van Klaaswaal en Zuid-Beijerland. –⊕– De eerste ‘gemeentezondag’ werd op 27 april 1980 gehouden, die daarna met tussenpozen verscheidene keren gehouden werd met medewerking van de komende en gaande pastorale medewerkers (over wie straks meer). –⊕– In 1981 werd een nieuw Heyligers-orgel in gebruik genomen, die het vijftien jaar gebruikte Ahlborn orgel verving. –⊕– Overigens werden de kerkdiensten op hoogtijdagen in het kerkelijk leven meer en meer opgeluisterd door meerdere muziekinstrumenten en soms met medewerking van een gelegenheidskoor.

‘Pastorale medewerkers’.

De pastorale zorg werd in de navolgende jaren verzorgd door pastorale medewerkers, achtereenvolgens mw. drs. R. Boeijenga-Alders uit Berkel en Rodenrijs, die op 1 oktober 1981 aan de kerk van Klaaswaal verbonden werd, en die per juli 1982 opgevolgd werd door de heer G. Pet uit Hellevoetsluis. In januari 1986 kwam emeritus-predikant ds. F. Minnema (1882-2005) voor de verzorging van de pastorale bijstand regelmatig naar Klaaswaal. Hij woonde in Oud-Beijerland,

Ds. J. Wilschut (van 1990 tot 1993).

Ds. Minnema werd per 1 januari 1990 opgevolgd door de Dordtse emeritus-predikant ds. J. Wilschut (1926-2006). Deze bleef tot 1993 aan de kerk van Klaaswaal verbonden. In deze periode werd – op 26 januari 1992 – het nieuwe gebouwtje voor de kindernevendienst geopend. Het kreeg de symbolische naam ‘Het Mosterdzaadje’. Tijdens de kindernevendienst werd de kinderen altijd eerst gelegenheid gegeven om met elkaar te praten over de belevenissen in de afgelopen week, enz. Daarna werd een bijbelverhaal verteld (jarenlang aan de hand van de methode Kind op Zondag, maar sinds 2011 met de methode ‘Bonnefooi’). Natuurlijk werd daarna met de kinderen gesproken over de bedoeling van het verhaal en tenslotte kon er een spel zijn, of konden de kinderen zich bezighouden met een knutselwerkje o.i.d.

Geen samenwerking met de kerk van Strijen.

Omdat de predikant van Strijen, ds. C.K. Koekkoek (*1960) naar Spijkenisse vertrok, werden In 1994 nog gesprekken gevoerd over een eventuele samenwerking met de kerkenraad van de Gereformeerde Kerk te Strijen, maar dat is er niet van gekomen. Strijen beriep een eigen predikant. Hoewel door de gemeenteleden van Klaaswaal toestemming gegeven werd om eind 1993 een beroep uit te brengen op een predikant, besloot men daarvan toch af te zien.

Het kerkgebouw opgeknapt (1993).

De reden daarvan was onder meer dat het kerkgebouw een stevige onderhoudsbeurt nodig had. De vloer en de muren moesten onder handen genomen worden, wat veel kosten met zich mee zou brengen.

Trouwens: voor het eerst werden in 1993 tijdens de schoolvakanties zes middagdiensten geschrapt. Die maatregel werd vanaf januari 1994 uitgebreid tot alle middagdiensten, omdat gebleken was dat de opkomst in die ’tweede diensten’ inmiddels behoorlijk teruggelopen was. Aanvankelijk werden incidenteel op de middag nog wel Evangelisatiezangdiensten gehouden, maar dat werd geen gewoonte.

Ook werd in deze periode steeds meer gesproken over de deelname van jongeren aan het avondmaal, wat later ook in Klaaswaal door kerkenraad en gemeente werd toegestaan.

Ds. C. Romkes (van 1995 tot 1997).

In 1995 kwam vanuit de Gereformeerde Kerk van Westmaas de vraag om met de kerk van Klaaswaal een samenwerkingsverband aan te gaan. Tijdens het predikantschap van ds. C. Romkes (*1955) in Westmaas (van 1990 tot 1997) kwam in 1997 een fusie tot stand tussen beide kerken. Naar het voorbeeld van de gang van zaken in Westmaas werd ook in Klaaswaal geregeld dat de kinderen na deelname aan de kindernevendienst een vervolg in de Jongerennevendienst konden krijgen, die voor het eerst in 1995 gehouden werd. Ook werd tijdens de periode van ds. Romkes in 1997 voor het eerst door jongeren deelgenomen aan het avondmaal.

Samen-op-Weg.

Vanaf de jaren ’60 werd her en der in het land al gesproken over een eventuele samenwerking van de Gereformeerde Kerken met de Nederlandse Hervormde Kerk, met als uiteindelijk doel samen te gaan als Protestantse Kerk in Nederland (wat in 2004 landelijk gerealiseerd werd). Ook in Klaaswaal vonden zulke gesprekken plaats. Daar bleek het echter niet makkelijk te gaan. Met de kerkenraad van de hervormde gemeente werd regelmatig overleg gevoerd over de inrichting en de aard van de gezamenlijk te houden jeugddiensten. Dat vond steeds plaats op initiatief en onder aanvoering van argumenten door de vertegenwoordigers van de jeugdverenigingen. Maar volgens hen werden de jeugddiensten ‘gedicteerd door de hervormde kerkenraad’. Dat was dan ook de reden dat de gereformeerde kerkenraad in 1985 aan de hervormde kerkenraad berichtte niet meer mee te werken aan de gemeenschappelijke jeugddiensten.

Een nieuw soort ‘Samen op Weg’ (1995).

Ongeveer tien jaar later ontstond er een nieuw soort ‘Samen-op-Weg’ voor de Gereformeerde Kerk van Klaaswaal: binnen de classis Barendrecht waren namelijk meer kleine Gereformeerde Kerken die het nodig vonden samen met anderen op weg te gaan om het kerkelijk leven ook in de toekomst draaiende te kunnen houden. De Gereformeerde Kerk van Westmaas en de hervormde gemeente van Westmaas, zochten toenadering tot de Gereformeerde Kerk van Klaaswaal. Daartoe werd een commissie gevormd en in 1995 werd besloten tot het samengaan van de gemeenten voor een proefperiode van twee jaar, tot 1 januari 1998.

Ds. J. Langebeeke en ds. G. Kwakkel (van 1998 tot 2012).

Na het vertrek van ds. Romkes (eind 1997) deed in februari 1998 een gereformeerd predikantsechtpaar uit het Groningse Marum intrede in Klaaswaal: ds. mevr. J. Langebeeke en ds. G. Kwakkel. Later dat jaar deed ds. Kuipers-van Beelen intrede in de Klaaswaalse hervormde gemeente. Alle drie waren ze voor 50% aan de kerk van Klaaswaal verbonden.

De kerk verbouwd (2003).

Het interieur van het uit 1912 daterende gereformeerde kerkgebouw van Klaaswaal werd in het voorjaar van 2003 door vrijwilligers gerestaureerd en gerenoveerd. De vloer en het plafond werden geheel vernieuwd. Bovendien werd het plafond lavendelblauw geschilderd en de balken donkerblauw. Verder werd het podium vergroot en de preekstoel werd vanuit het midden naar de linkerhoek van de kerkzaal verplaatst. De kerk kreeg in die tijd de naam Nieuwlandkerk.

Protestantse Gemeente Nieuwland (2008).

De Hervormde gemeente Westmaas, de Gereformeerde Kerk van Westmaas-Mijnsheerenland en de Gereformeerde Kerk van Klaaswaal hebben op 23 mei 2005 in een vergadering het ‘voorgenomen besluit’ genomen tot vorming van de Protestantse Gemeente Nieuwland.

De Hervormde Dorpskerk van Westmaas en de Gereformeerde Nieuwlandkerk van Klaaswaal bleven toen in gebruik, maar de gereformeerde kerk van Westmaas-Mijnsheerenland, ook Dijkkerk genoemd, werd in juni 2004 gesloten en stond maart 2008 te koop. Het gebouw werd later afgebroken. De gereformeerde kerk van Klaaswaal werd op 12 maart 2017 buiten gebruik gesteld, door het houden van de laatste kerkdienst.

Ledentallen van De Gereformeerde Kerk te Klaaswaal.

Bronnen onder meer:

Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992.

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

Jubileumcomité, Van Gereformeerde Kerk Klaaswaal tot Protestantse Gemeente Nieuwland. 1911 – 2011. Klaaswaal, 2011

N.N., De protestantse gemeente Nieuwland en haar gebouwen. Historisch Fotoboek. Westmaas, 2014

G. Timmerman, Inventaris van het Archief van de Gereformeerde Kerk van Klaaswaal. Dordrecht, 2016

Translation into English:

The ‘Gereformeerde’ Church in Klaaswaal (2).

Rev. J. Schelhaas (from 1952 to 1963).

( < To Part 1 ) – After the departure of Rev. Mobach, there was a vacancy period from 1946 to 1952. Then, on March 8, 1953, Rev. J. Schelhaas (1893-1984) from Roodeschool was inducted into the church of Klaaswaal, no longer in cooperation with another church, as this cooperation ended after the departure of Rev. Mobach.

Rev. J. Schelhaas (1893-1984).

* The rest of the history of the ‘Gereformeerde’ Church in Klaaswaal is outlined through a few important topics.

Of course, a parsonage had to be provided. For this purpose, the property at Rijksstraatweg 15 in Klaaswaal was purchased. Rev. Schelhaas bid farewell on April 3, 1963, due to retirement.

Rev. G. Warnink (from 1964 to 1966).

About a year later, Rev. G. Warnink (1899-1974) from Zaandijk accepted the call extended to him. Gradually, discussion groups and house visits became common in Klaaswaal. In 1965, the new ‘gereformeerde’ hymnal ‘119 Hymns’ was introduced in Klaaswaal. Due to health issues, Rev. Warnink felt unable to properly fulfill his duties and had to retire on April 1, 1966, taking his leave from the Klaaswaal church on that date. This was followed by a vacancy period of about three and a half years.

Rev. A. van Vliet (from 1969 to 1974).

The church finances in Klaaswaal had meanwhile become less favorable, making it impossible to call their own minister. When the church of Zuid-Beijerland became vacant in 1967, it was decided to jointly call a minister. Candidate A. van Vliet (1934-2003) from Utrecht accepted the call and was inducted on October 5, 1969. He resided in the parsonage of Zuid-Beijerland. The minister served both churches for about five years. He accepted a call from the ‘Gereformeerde’ Church of Eibergen-Rekken, taking leave on August 4, 1974.

Rev. J.Th. Landman (from 1975 to 1979).

Both church councils agreed to jointly call another minister. Candidate J.Th. Landman (*1947) accepted the call and was inducted on April 20, 1975. He served until 1979 and bid farewell on December 30 that year. The church councils then decided to end their cooperation.

Various Developments…

In 1975, the ‘gereformeerde’ church building of Klaaswaal was renovated, including a spacious new entrance.

During this period, topics like children’s services, youth communion, the church and homosexuality, the nature of Scriptural authority, the church and armament, euthanasia, and pastoral care were increasingly discussed. Catechism classes, which had always been led by ministers until 1976, were taken over by the youth elder appointed that year (confession catechism continued to be given by the minister). This youth elder continued until 1981 when the first ‘pastoral worker’ started. Starting September 30, children’s services were held every Sunday in a special room behind the church. A team of eleven members led these services, often attended by about thirty children. Rev. Landman bid farewell on December 30, 1979, from the churches of Klaaswaal and Zuid-Beijerland. The first ‘community Sunday’ was held on April 27, 1980, and subsequently held periodically with the involvement of upcoming and outgoing pastoral workers (more on them later). In 1981, a new Heyligers organ replaced the fifteen-year-old Ahlborn organ. Services on major church holidays increasingly featured multiple musical instruments and sometimes a temporary choir.

‘Pastoral Workers’.

In subsequent years, pastoral care was provided by pastoral workers: Mrs. R. Boeijenga-Alders from Berkel en Rodenrijs, who was connected to the Klaaswaal church from October 1, 1981, until July 1982, succeeded by Mr. G. Pet from Hellevoetsluis. In January 1986, emeritus pastor Rev. F. Minnema (1882-2005) regularly came to Klaaswaal for pastoral assistance, residing in Oud-Beijerland.

Rev. J. Wilschut (from 1990 to 1993).

Rev. Minnema was succeeded by Dordrecht’s emeritus pastor Rev. J. Wilschut (1926-2006) on January 1, 1990, who stayed until 1993. During this period, on January 26, 1992, a new building for children’s services was opened behind the church building, named ‘Het Mosterdzaadje’ (The Mustard Seed). Children’s services began with discussing their past week’s experiences, followed by a Bible story (often using the ‘Child on Sunday’ method, but since 2011 with the ‘Bonnefooi’ method), and then discussing the story’s meaning, ending with a game or craft activity.

No Cooperation with the Church of Strijen.

When the pastor of Strijen, Rev. C.K. Koekkoek (*1960), moved to Spijkenisse, discussions were held in 1994 about possible cooperation with the ‘Gereformeerde’ Church of Strijen, but this did not materialize. Strijen called another minister. Despite Klaaswaal church members approving a call for a minister at the end of 1993, the decision was made not to proceed.

Church Building Renovation (1993).

The main reason was the substantial maintenance needed for the church building. The floor and walls required attention, which would be costly. In 1993, six afternoon services during school vacations were canceled for the first time. Starting January 1994, all afternoon services were canceled due to declining attendance, except for occasional Evangelistic singing services, which did not become a regular practice. During this period, discussions about youth participation in communion increased, later permitted by the church council and congregation in Klaaswaal.

Rev. C. Romkes (from 1995 to 1997).

In 1995, the ‘Gereformeerde’ Church of Westmaas proposed a partnership with Klaaswaal. During Rev. C. Romkes’ (*1955) tenure in Westmaas (from 1990 to 1997), a merger between both churches occurred in 1997. Following Westmaas’ practice, Klaaswaal also established youth services following children’s services, first held in 1995. In Rev. Romkes’ period, youth participated in communion for the first time in 1997.

‘Together on the Way’.

From the 1960s, discussions about cooperation between the ‘Gereformeerde’ Churches and the ‘Hervormde’ Church occurred nationwide, aiming to form the Protestant Church in the Netherlands (nationally realized in 2004). Such discussions also took place in Klaaswaal but were challenging. The ‘gereformeerde’ church council regularly met with the ‘Hervormde’ council to organize joint youth services, often led by youth representatives. However, the ‘gereformeerde’ council felt the services were dictated by the ‘hervormde’ council, leading to a decision in 1985 to stop participating in joint youth services.

A New Form of ‘Together on the Way’ (1995).

About ten years later, a new form of ‘Together on the Way’ emerged for the Klaaswaal ‘Gereformeerde’ Church: within the Barendrecht classis, other small ‘Gereformeerde’ Churches also sought cooperation to sustain church life. The ‘Gereformeerde’ Church of Westmaas and the ‘Hervormde’ Church of Westmaas approached the Klaaswaal ‘Gereformeerde’ Church, forming a committee and deciding in 1995 to merge for a trial period of two years until January 1, 1998.

Rev. J. Langebeeke and Rev. G. Kwakkel (from 1998 to 2012).

After Rev. Romkes left in late 1997, a ‘gereformeerde’ pastoral couple from Marum, Groningen, Rev. J. Langebeeke and Rev. G. Kwakkel, was inducted in Klaaswaal in February 1998. Later that year, Rev. Kuipers-van Beelen was inducted into the ‘Hervormde’ Church in Klaaswaal. All three served Klaaswaal for 50%.

Church Renovation (2003).

The interior of the 1912 Klaaswaal ‘gereformeerde’ church building was restored and renovated by volunteers in spring 2003. The floor and ceiling were completely renewed, with the ceiling painted lavender blue and the beams dark blue. The podium was enlarged, and the pulpit was moved from the center to the left corner of the church hall. The church was named ‘Nieuwlandkerk’.

Protestant Community Nieuwland (2008).

On May 23, 2005, the ‘Hervormde’ Church of Westmaas, the ‘Gereformeerde’ Church of Westmaas-Mijnsheerenland, and the ‘Gereformeerde’ Church of Klaaswaal decided to form the ‘Protestant Congregation Nieuwland’. The ‘Hervormde’ Village Church of Westmaas and the ‘Gereformeerde’ Nieuwlandkerk of Klaaswaal remained in use, while the ‘Gereformeerde’ church building of Westmaas-Mijnsheerenland (also called ‘Dijkkerk’) was closed in June 2004 and put up for sale in March 2008, later demolished.

In 2008, starting from September 3rd, the ‘Protestant Congregation Nieuwland’ was officially instituted by notarial act under the church order of the Protestant Church in the Netherlands (PKN).

And furthermore…

In December 2009, the Heyligers organ – after thirty years of faithful service – was replaced by a new Content organ that featured the latest digital technologies. —

The former ‘Gereformeerde’ Nieuwland Church of Klaaswaal was decommissioned on Sunday, March 12th 2017, with the holding of the last church service. Since then, services have been held in the Dorpskerk in Westmaas.

In April 2018, the former Nieuwland Church was repurposed as a storage place for furniture for the newly established thrift store, which also took up a shop building to the right of the little church.

© 2024. GereformeerdeKerken.info