… maar de laatste dienst wordt in december 2024 gehouden.

De protestantse, voormalig gereformeerde Pniëlkerk in Almelo bestaat dit jaar zestig jaar. De kerk werd op 19 december 1964 in gebruik genomen. Daarom wordt daaraan tijdens de zondagse kerkdienst van 22 september 2024 aandacht besteed. Maar drie maanden later, op 22 december 2024, wordt in de Pniëlkerk de laatste dienst gehouden, zo is inmiddels bekend geworden.

‘Tijden van grote bloei en groei…’.

In 1898 werd aan de Prinsenstraat ter vervanging van een eerder kerkgebouw een gereformeerde kerk gebouwd, die Prinsenstraatkerk genoemd werd. De kerk kon echter al snel tegen een goede prijs verkocht worden, zodat tot verkoop werd overgegaan om een nieuwe, grotere kerk te kunnen bouwen aan het Molenkampspark. Dat was nodig, want de Gereformeerde Kerk van Almelo kende tijden van grote bloei en groei. Zo werd op 10 december 1914 de Prinsenstraatkerk vervangen door de grote Molenkampkerk.

Ongeveer twintig jaar later besloot de kerkenraad opnieuw het aantal zitplaatsen uit te breiden en werd de bouw van de grotere Noorderkerk (met 475 zitplaatsen) op de hoek van de Tijhofslaan en de Vissedijk ter hand genomen. De kerk werd op 1 oktober 1935 in gebruik genomen. Er waren nu dus twee gereformeerde kerkgebouwen: de Molenkampkerk en de Noorderkerk.

Maar ook de kerkelijke vergaderruimte moest worden uitgebreid. Er was een levendig gereformeerd verenigingsleven. Daartoe werd in de Grotestraat in 1935 een pand aangekocht dat werd verbouwd tot zalencentrum voor de kerkelijke verenigingen en vergaderingen. Het gebouw kreeg de naam De Rönneboom en het kon in 1936 in gebruik genomen worden. In 1955 werd besloten De Rönneboom ingrijpend te verbouwen en te vergroten, waarna het in 1956 opnieuw in gebruik genomen kon worden.

De Pniëlkerk (1964).

Hoe dan ook, een derde kerkgebouw, naast de Molenkampkerk en de Noorderkerk, werd nodig geacht. In 1963-1964 werd de nieuwe kerk aan de Rembrandtlaan gerealiseerd volgens het ontwerp van architect C.J. Groen. Hij ontwierp een rechthoekige zaalkerk met nevenruimten en met een vrijstaande toren, waarvan de torenklok geschonken werd door huisarts H.R.P. Norbruis, die voorzitter van de bouwcommissie was.

De klok kreeg de naam Arno, vernoemd naar een jong overleden zoon van het echtpaar Norbruis. De klok werd ook voorzien van een gedicht van ds. Okke Jager (1928-1992), die van 1956 tot 1960 een van de gereformeerde predikanten in Almelo was: ‘Ik ben er op de hoogte van / dat God het diepste neerzien kan / dat Hij u uitleidt luid ik in: van wat geen eind heeft het begin’. De nieuwe kerk kreeg de naam ‘Pniëlkerk’ en werd tijdens een feestelijke bijeenkomst op 19 december 1964 in gebruik genomen.

De eerste predikant die in deze kerk (op 7 maart 1965) werd bevestigd was ds. A. IJkema (1927-2017) van Putten. Ongeveer een half jaar later werd op 3 oktober ds. J. Boonstra (1929-2003) van Middelburg in het ambt bevestigd. Beide predikanten waren ook daarná verbonden aan de Pniëlkerk. Wel lag het pastorale werk van ds. Boonstra vooral in de nieuwbouwwijk Aalderinkshoek. Overigens groeide het ledental in die wijk flink, reden waarom de kerkenraad besloot de gemeenteleden daar de mogelijkheid te geven te kerken in de hal van de Koningin Wilhelminaschool aan de Catharina van Renneslaan (hoek Apollolaan) en enkele jaren daarna in de aula van de Christelijke MTS aan de Cath. Van Renneslaan 35. Daaraan kwam trouwens in 1983 een eind, omdat het kerkbezoek terugliep en de huurkosten te hoog werden.

Het begin van de terugloop.

De nieuwbouwwijk Aalderinkshoek mocht dan aanvankelijk nog een toenemend aantal gereformeerden verwelkomen, ondertussen begon het totale ledental van de Gereformeerde Kerk terug te lopen.

Dat kwam ook tot uiting in het feit dat de bezetting van De Rönneboom, het in 1936 in gebruik genomen en in 1956 gerestaureerde verenigingsgebouw, terugliep. Het aantal daar gehouden recepties en partijen werd minder, zodat het voor de (al in 1924 opgerichte)  ‘Vereeniging tot Stichting en Instandhouding van een Christelijk Vereenigingsgebouw’ steeds moeilijker werd de begroting sluitend te krijgen. Vandaar dat de kerkenraad in 1971 besloot de exploitatie van De Rönneboom van de vereniging over te nemen. Getracht werd alle kerkelijke bijeenkomsten daar te laten plaatsvinden. Ook werden er kerkdiensten gehouden.

De Molenkampkerk verkocht (1972).

De Molenkampkerk werd het jaar daarop, in 1972, verkocht. De gemeente Almelo nam het gebouw van de Gereformeerde Kerk over om de plannen voor een parkeerterrein op die locatie mogelijk te maken. De verkoop van de kerk maakte veel emoties los bij veel gemeenteleden. De Molenkampkerk werd in 1973 afgebroken. De kerkdiensten werden in het vervolg gehouden in de grote zaal van De Rönneboom.

‘Samen-op-Weg’.

Rond het midden van de jaren ’80 van de vorige eeuw begon ook in Almelo het Samen-op-Wegproces tussen de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente op gang te komen. Wel werden al sinds 1972 in de wijk De Schelfhorst gezamenlijke diensten gehouden, zodat die wijk ten opzichte van de overige kerkwijken in de stad wat dat betreft voorop liep. In 1985 werd door beide wijkgemeenten in De Schelfhorst een federatieovereenkomst getekend.

In 1998 werd het verenigingsgebouw De Rönneboom trouwens gesloten; daar werden dus ook geen kerkdiensten meer gehouden.

De Noorderkerk/Emmaüskerk gesloten (2004).

‘Met veel overleg, geduld, tijd en energie’ werd het beleid van de kerkenraden van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente op elkaar afgestemd, zodat op 27 augustus 2002 ook de twee betrokken stedelijke kerken een federatieovereenkomst konden tekenen.

Een van de gevolgen van dit samengaan was de sluiting van de gereformeerde Noorderkerk. Oorspronkelijk was de gemeente van de Noorderkerk van gereformeerde signatuur, maar in de loop van het Samen-op-Wegproces was het gebouw hernoemd als ‘Emmaüskerk’. Op zondag 27 juni 2004 werd de laatste dienst in het gebouw gehouden.  In 2006 is met de bouw van woningen in de Noorderkerk/Emmaüskerk begonnen. Ter herinnering aan de kerk werd een gedenkboek uitgegeven.

‘Loslaten & opnieuw beginnen…’.

In 2008 fuseerden de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente  uiteindelijk tot de ‘Protestantse Gemeente  te Almelo’ (PGA).

Sinds 2020 is de Protestantse Gemeente Almelo onder de noemer Loslaten & Opnieuw beginnen aan de slag gegaan met een bezuinigingsproject. Ook de PGA heeft te maken met krimp. “Doordat het aantal kerkleden jaarlijks minder wordt, de inkomsten dalen en de uitgaven stijgen, is het onverantwoord om de PGA voort te zetten met het huidig aantal wijkgemeenten en kerkgebouwen, en zijn stevige bezuinigingen noodzakelijk”. Daarom werd het project Loslaten & Opnieuw beginnen opgezet, met als doel toe te werken “naar een vitale, aantrekkelijke en duurzame Protestantse Gemeente Almelo”.

Besloten werd drie kerkgebouwen te sluiten, zodat één kerkgebouw, de Grote Kerk, overbleef. Een van de afgestoten kerkgebouwen is dus de Pniëlkerk.

Laatste dienst in de Pniëlkerk.

De laatste dienst in de voormalig gereformeerde Pniëlkerk wordt op 22 december 2024 gehouden. Net als bij de in het begin van dit artikel genoemde dienst waarin het zestigjarig bestaan van de kerk wordt herdacht, zal ook in de laatste dienst ds. Marco Montagne voorgaan. We hopen op beide gebeurtenissen t.z.t. nader terug te komen.

© 2024. GereformeerdeKerken.info

Translation into English:

‘Pnielkerk’ in Almelo Now Sixty Years Old…

…but the last service will be held in December 2024.

The Protestant, formerly ‘gereformeerde’, Pniëlkerk in Almelo celebrates its sixtieth anniversary this year. The church was inaugurated on December 19, 1964. This milestone will be acknowledged during the Sunday service on September 22, 2024.

However, three months later, on December 22, 2024, the final service will be held at the Pniëlkerk, as has now been confirmed.

‘Times of Great Growth and Prosperity…’

In 1898, a ‘gereformeerde’ church was built on Prinsenstraat to replace an earlier church building. The new church was named the ‘Prinsenstraatkerk’. The church was soon sold for a good price, enabling the congregation to construct a new, larger church on Molenkamp, which was necessary because the ‘Gereformeerde’ Church in Almelo was experiencing significant growth. On December 10, 1914, the Prinsenstraatkerk was replaced by the larger ‘Molenkampkerk’.

Around twenty years later, the church council again decided to expand the seating capacity, leading to the construction of the larger ‘Noorderkerk’ (with 475 seats) at the corner of Tijhofslaan and Vissedijk. The church was inaugurated on October 1, 1935. There were now two ‘gereformeerde’ churches: the Molenkampkerk and the Noorderkerk.

Additionally, the church’s meeting space had to be expanded to accommodate the lively ‘gereformeerde’ social scene. To this end, a building on Grotestraat was purchased in 1935 and converted into a hall center for church associations and meetings. This building, named ‘De Rönneboom’, was put into use in 1936. In 1955, it was decided to extensively renovate and expand De Rönneboom, which was reopened in 1956.

The Pniëlkerk (1964).

Nevertheless, a third church building was needed, in addition to the Molenkampkerk and the Noorderkerk. In 1963-1964, the new church on Rembrandtlaan was built, designed by architect C.J. Groen. He designed a rectangular hall church with adjacent rooms and a free-standing tower. The church bell was donated by Dr. H.R.P. Norbruis, chairman of the building committee, and was named Arno after his son who died young. The bell also featured a poem by Rev. Okke Jager (1928-1992), a former ‘gereformeerde’ pastor in Almelo: “I am aware / that God can see the deepest / that He will guide you as I ring: the beginning of what has no end.”

The new church was named “Pniëlkerk” and was inaugurated during a festive gathering on December 19, 1964. The first pastor to be installed in this church was Rev. A. IJkema (1927-2017) on March 7, 1965. About six months later, on October 3, Rev. J. Boonstra (1929-2003) was also installed. Both pastors continued to serve the Pniëlkerk, though Rev. Boonstra’s work focused more on the new Aalderinkshoek neighborhood. The congregation grew in that area, leading the church council to offer worship services in the hall of the Queen Wilhelmina School and later in the auditorium of the Christian Technical School. However, in 1983, these services ended due to declining attendance and high rental costs.

The Beginning of Decline.

While the Aalderinkshoek neighborhood initially saw an increase in ‘gereformeerde’ members, the overall membership of the ‘Gereformeerde’ Church began to decline. This was also reflected in the reduced use of De Rönneboom, the hall inaugurated in 1936 and renovated in 1956. Fewer receptions and events were held there, making it difficult for the association responsible for the building to maintain it. In 1971, the church council took over the management of De Rönneboom, using it for church meetings and services.

The Sale of the Molenkampkerk (1972).

In 1972, the Molenkampkerk was sold to the city of Almelo, which planned to build a parking lot on the site. The sale was emotional for many church members, and the church was demolished in 1973. Services were then held in the large hall of De Rönneboom.

‘Together on the Way’.

In the mid-1980s, the “Together on the Way” process between the ‘gereformeerde’ Church and the ‘hervormde’ congregation began in Almelo. Joint services had been held in the De Schelfhorst neighborhood since 1972, and by 1985, both congregations in that area signed a federation agreement. In 1998, De Rönneboom was closed, and no more services were held there.

Noorderkerk/Emmaüskerk Closed (2004).

After much planning and collaboration, the ‘gereformeerde’ and the ‘hervormde’ church councils aligned their policies, and on August 27, 2002, a federation agreement was signed between the two urban churches. As a result, the Noorderkerk, which had been renamed Emmaüskerk during the “Together on the Way” process, was closed. The last service in this church took place on June 27, 2004, and in 2006, the building was repurposed into housing. A memorial book was published in remembrance of the church.

‘Letting Go & Starting Anew…’.

In 2008, the ‘gereformeerde’ and ‘hervormde’ churches officially merged into the ‘Protestant Church in Almelo’. Since 2020, the Protestant Church Almelo (PGA) has been implementing a cost-saving project under the motto “Letting Go & Starting Anew,” due to shrinking membership and increasing expenses. The project aims to create a more sustainable and vibrant Protestant community in Almelo by closing three churches, leaving only the ‘Grote Kerk’.

Final Service in the Pniëlkerk…

The last service in the former ‘gereformeerde’ Pniëlkerk will take place on December 22, 2024. As with the service commemorating the church’s sixtieth anniversary, Pastor Marco Montagne will lead the final service.

We hope to return to both events at a later date.

© 2024. GereformeerdeKerken.info