Op termijn zullen in Sneek twee van de drie kerkgebouwen worden gesloten. Het zijn de voormalig gereformeerde Ooster– en Zuiderkerk.

De kerkenraad publiceerde daarover het volgende bericht:

“Op donderdag 2 november 2017 heeft de kerkenraad vergaderd over het onderwerp ‘gebouwen’. De kerkenraad heeft, met ruime meerderheid, het besluit genomen om het voorgenomen besluit om te zetten in een definitief besluit. Dit besluit houdt in dat de Martinikerk wordt verbouwd en dat op termijn de Ooster- en de Zuiderkerk zullen worden afgestoten.

Het besluit is tot stand gekomen na een periode waarin veel is onderzocht en intensief is samengewerkt tussen kerkrentmeesters, bouwcommissie, kerkenraad en moderamen. De kerkenraad heeft dit besluit niet lichtvaardig genomen en realiseert zich heel goed dat dit besluit bij gemeenteleden veel emotie en onzekerheid kan oproepen. We hebben de moeite gevoeld en de gevoelens, die bij het woord “gebouwen” naar voren komen. Tegelijk zijn we blij dat we deze stap in vertrouwen durven zetten.

Wij vertrouwen er op dat we, nu het besluit is genomen, verder kunnen bouwen aan ons gemeentezijn, waarbij ons geloof in God centraal staat. En dat we gezamenlijk stappen kunnen zetten naar een blijvend vitale gemeente. Vanuit de kerkenraad zal veel aandacht worden geschonken aan het beantwoorden van de gestelde vragen en het betrekken van de gemeente bij het proces van veranderingen die op ons af komen”.

Het Advies van 2016.

Al in het begin van november 2016 was door het ‘Kantoor der Kerkelijke Goederen’ te Amersfoort en ‘KAAder Kerkadvies’ te Rotterdam, op verzoek van de ‘Stuurgroep Visie 2020’ van de Protestantse Gemeente te Sneek, advies uitgebracht over de toekomst van de kerkgebouwen in de stad. Geadviseerd werd op termijn twee kerken te sluiten (de Ooster– en de Zuiderkerk) en de Martinikerk als centraal kerkgebouw van de Protestantse Gemeente te handhaven. Op dinsdag 8 november 2016 werden de Sneker gemeenteleden door de Stuurgroep over het voornemen geïnformeerd.

Van ‘voorgenomen’ naar ‘definitief’ besluit.

Het jongste ‘Rapport Toekomst Kerkgebouwen’, dat werd opgesteld door het College van Kerkrentmeesters in haar functie van Stuurgroep, werd op donderdag 12 oktober 2017 aangeboden aan de kerkenraad. In het rapport staat een ‘advies voor een besluit’. Dat advies aan de kerkenraad luidde als volgt: “De kerkenraad van de Protestantse Gemeente Sneek, bijeen op 12 oktober 2017, neemt – overwegende alle voor- en nadelen van nieuwbouw, verbouw en het onderbrengen in stichtingen – het voorgenomen besluit om over te gaan tot verbouw van de Martinikerk en de verkoop van de Zuider- en de Oosterkerk.”

Het ‘advies’ werd nog diezelfde avond door de kerkenraad met ruime meerderheid omgezet in een ‘voorgenomen besluit’. Daarover werd de gemeente op dinsdag 17 oktober 2017 geïnformeerd en gehoord. Het ‘voorgenomen besluit’ van 12 oktober is vervolgens op 2 november 2017 dus een ‘definitief besluit’ geworden.

Jaren eerder waren ook al twee kerkgebouwen gesloten, t.w. de hervormde Ichthuskerk aan de Jan van Nassaustraat, die in 2007 buiten gebruik gesteld werd, en de gereformeerde Noorderkerk aan de Kerkgracht, die al in 2001 de deuren sloot. De vergrijzing en de krimp zijn sindsdien gestaag doorgegaan. Bovendien kampte de gemeente volgens het rapport jaarlijks met tekorten.

De Noorderkerk (1882-2001).

Zowel de Afscheiding als de Doleantie vonden in Sneek ruime aanhang. De Afscheiding vond in Sneek op 27 november 1835 plaats; de gemeente werd de eerste jaren – net als de overige Afgescheiden gemeenten in Friesland – bediend door ds. S. van Velzen (1809-1896), een van de ‘Vaders der Afscheiding’. Maar omdat Van Velzen in 1839 naar Amsterdam vertrok werd door de Afgescheiden gemeenten in de provincie ds. R.W. Duin (1797-1843) beroepen, die net als ds. Van Velzen in Leeuwarden woonachtig was en in 1839 met zijn arbeid voor de gemeenten in Friesland begon. Hij werd echter het jaar daarop geschorst.

Ds. Duin werd in 1841 opgevolgd door ds. T.F. de Haan (1791-1868), ook weer als predikant van de gezamenlijke Afgescheiden Gemeenten in de provincie. Deze bleef tot 1842 in die functie actief, toen hij in Groningen predikanten ging opleiden.

Vervolgens had de Afgescheiden Gemeente van Sneek zeven jaar lang geen predikant. Pas op 17 november 1850 kwam ds. K.J. van Goor (1816-1882) naar Sneek. Deze bleef gedurende bijna dertien jaar, tot juli 1863, aan die gemeente verbonden.

Tijdens zijn ambtsperiode werd de eerste ‘echte’ kerk in gebruik genomen. Aan de Lemmer(straat)weg werd een perceel grond met daarop een herenhuis daarvoor geschikt geacht. Het hele complex werd aangekocht en op 7 mei 1851 werd de bouw van de kerk aanbesteed. Het herenhuis werd afgebroken en een geheel nieuwe kerk werd ‘van den grond af’ opgebouwd, en in oktober in gebruik genomen met een preek naar aanleiding van 1 Koningen 8 vers 29.

De kerk werd echter in de jaren ’70 van de negentiende eeuw te klein. Aan de Kerkgracht werd een stuk grond met daarop een woning, eigendom van ene heer Ybema, aangekocht en aan architect Hoogendijk werd opdracht gegeven daar een kerk te bouwen. Na de aanbesteding in juni kreeg aannemer Piekstra uit Burgum de klus voor een bedrag van fl. 19.642. De bouw had financieel gezien nogal wat voeten in de aarde, zodat de kerkenraad op allerlei manieren probeerde aan geld te komen, maar uiteindelijk lukte het. De veiling van het oude kerkgebouw aan de Lemmerweg leverde ruim fl. 3.500 op.

Op 7 juni 1882 kon deze Noorderkerk in gebruik genomen worden Als feestredenaar trad ds. A. van der Sluijs (1848-1906) van Leiden op; van 1875 tot 1880 was hij predikant in Sneek geweest, die in die tijd een ruim aandeel had in de kerkbouwplannen.

De Noorderkerk werd al in 2001 buiten gebruik gesteld.

De Zuiderkerk (1889-heden).

Op 6 juli 1887 vond onder leiding van ds. G.H. van Kasteel (1850-1931) van Kollum in Sneek de Doleantie plaats, waardoor de ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ ontstond. De eerste eigen predikant was ds. J.J. Bajema (1844-1927), die in Zuidland in 1887 als hervormd predikant met de Doleantie meegegaan was. Ds. Bajema was van augustus 1888 tot zijn emeritaat in 1891 aan de kerk van Sneek verbonden.

Tijdens diens predikantschap werd een eigen kerk gebouwd, in de volksmond al snel bekend als de Zuiderkerk. Aan de Rienck Bockemakade werd een herenhuis met tuin gekocht. In oktober 1887 werd een collecte gehouden ter dekking van de kosten van de aankoop van het herenhuis. Deze leverde fl. 275 op. Een geldlening van fl. 8.000 werd aangegaan, terwijl de aanneemsom voor de bouw van de kerk fl. 11.500 bedroeg. Ondanks de grappig bedoelde opmerkingen van sommigen ‘dat ’s Heeren goedheid geen palen kende’ (dit naar aanleiding van psalm 25 vers 4), werd de kerkbouw door aannemer Blok grondig aangepakt, door in de veengrond een flink aantal heipalen te slaan. De eerste steen werd in 1888 gelegd en de ingebruikneming van de kerk vond plaats in januari 1889.

De Oosterkerk (1955-heden).

Op 1 september 1955 werd de eerste steen voor de Oosterkerk gelegd: “Hoorder van het gebed, tot U komt al wat leeft. Ps. 65:3”. Het was aanvankelijk maar de vraag of er een derde gereformeerde kerk moest komen. Men was pessimistisch in verband met het feit dat na de Tweede Wereldoorlog nogal wat gemeenteleden naar elders emigreerden, waardoor het ledental bij de prognoses achterbleef.

Toch bleken in 1954 de positieve geluiden weer de overhand te nemen en ‘was in de kerkenraad weer groot enthousiasme voor kerkbouw’. Het al eerder gereserveerde stuk grond aan de Jachthavenstraat (op de hoek met de Leeuwarderkade) kwam weer in beeld voor kerkbouw. De aanbesteding vond plaats en aannemer Friso, die voor fl. 167.000 had ingeschreven, bleek de laagste inschrijver te zijn.

De Commissie van Beheer had, voorafgaande aan bouw, op diverse plaatsen in het land kerkgebouwen bekeken en kwam tot de conclusie dat de Jachtlaankerk in Apeldoorn heel geschikt leek.

Om de financiering van de kerk rond te krijgen leende men fl. 200.000. Een extra collecte leverde fl. 32.500 op en de jeugd spaarde voor de aankoop van een neonkruis op het dak van de kerk. De kerkenraad gaf vervolgens glazenier Ooms uit Amsterdam opdracht om tien glas-in-loodramen te maken die de heilsgeschiedenis uitbeelden. Alles bij elkaar kostte de bouw van de kerk fl. 286.000. Op 12 mei 1956 werd de kerk in gebruik genomen.

Ledentallen Gereformeerde Kerk Sneek.

Bron onder meer:

C. Walinga, Op Hardzeildag naar stille waatren… Kroniek van de Gereformeerde Kerk van Sneek. 1835-2002. Sneek, 2002

Website Protestantse Gemeente te Sneek

© 2017. GereformeerdeKerken.info

(Met dank aan de heer G. Kuiper te Appingedam.)