Op 6 november 2017 verscheen de herdruk van het kort geleden verschenen, maar toen meteen uitverkochte, boekje over de Gereformeerde Kerk in het Drentse Bovensmilde .

De schrijver, de heer Sjoerd Post, heeft het boekje de titel ‘Van Gereformeerde kerk tot ‘Kruispunt’ meegegeven, met als ondertitel ‘Zestig jaar kerkgeschiedenis in woord en beeld’. Het boekje telt 24 pagina’s en is geïllustreerd met zwart-witfoto’s.

Kerkbouwgeschiedenis.

De brochure begint met de bouwgeschiedenis van de kerk in Bovensmilde. Daarover berichtten we op deze website al eerder. In het kort kwam het erop neer, dat de zelfstandige Gereformeerde Kerk te Bovensmilde op 14 mei 1952 vanuit de kerk te Smilde geïnstitueerd werd, zonder overigens nog een eigen kerkgebouw te hebben; de kerkdiensten werden zolang nog in Smilde gehouden. Omdat het kerkgebouw in Smilde gedurende de Tweede Wereldoorlog  was afgebrand, werden die diensten in een paar provisorisch geschikt gemaakte – voor de brand gespaard gebleven – lokalen bij die kerk gehouden.

Wel werden in beide dorpen intussen plannen gemaakt voor de bouw van twee kerken, één in Smilde (ter vervanging van de afgebrande kerk) en één in Bovensmilde, waar in mei 1952 immers een zelfstandige Gereformeerde Kerk geïnstitueerd was (de bouw van twéé kerken, in plaats van één in Smilde, was een idee van de burgemeester). De nieuwe kerk in Smilde werd op 2 september 1953 in gebruik genomen; die in Bovensmilde nog geen twee maanden later, op 20 november 1953. Het zelfstandig kerkelijk leven in Bovensmilde kon een aanvang nemen!

De eerste predikant was ds. Joh. Knol (1917-1983) die van 1953 tot 1959 in Bovensmilde stond en die in 1960 werd opgevolgd door ds. A.A. Klapwijk (1929-2000), die daar tot 1963 bleef.

‘Kerkelijke flitsen’.

In hoofdstuk twee wordt in één pagina ‘De eerste kwart eeuw’ behandeld en het zijn inderdaad, zoals het genoemd wordt, ‘kerkelijke flitsen’: de jaren tot 1971. Genoemd worden onder meer de bouw van een garage bij de pastorie, de komst (in 1964) en het vertrek (in 1967) van ds. J. Jonker (1931-2013), de komst van ds. Tj. Doesburg (*1931) in 1969 en de eerste kandidaatstelling van vrouwelijke gemeenteleden als ouderling en diaken in 1971. De keuze viel dat jaar echter toch op de mannenbroeders. Maar het jaar daarop werd de eerste vrouwelijke diaken toch gekozen.

De realisatie van de vergrote kerkzaal, die op 21 juni 1973 in gebruik genomen werd, komt – gelardeerd met een aantal foto’s – in de vier volgende pagina’s aan de orde. Bovensmilde groeide, doordat in het dorp de huizenbouw ter hand genomen werd. De ledentallengrafiek toont inderdaad een gestage groei van de kerk. Door zelfwerkzaamheid had men bij de verbouw maar liefst fl. 60.000 kunnen besparen!

Van 1977 tot 2006.

Het volgende hoofdstukje beschrijft ‘De periode van 1977 tot heden’, waarmee het jaar 2006 bedoeld wordt. In zes pagina’s wordt, opnieuw in snelle kroniekvorm, per jaar een aantal bijzonderheden genoemd, zoals (onder véél meer) het ontstaan van het maandelijkse kerkblad Gemeenteband, in oktober 1969 – het blad stopte overigens in 2000, vanwege het samengaan met het kerkblad van gereformeerd Smilde; de eerste gemeenteavond in 1977 over het onderwerp ‘Kinderen aan het avondmaal’ (elf jaar later, in 1988, werd besloten wat dat onderwerp betreft ‘pas op de plaats te maken’, maar in 1995 konden voor het eerst ook kinderen aan het avondmaal deelnemen);  het afscheid en de komst van predikanten, en het begin van de kanselruil met de hervormde gemeente (in 1982).

Van SOW naar PKN.

Het Samen-op-Wegproces met de hervormde gemeente kwam in 1999 en in 2001 een paar stappen verder, doordat op 17 oktober 1999 door de beide kerkenraden een verklaring getekend werd waarin de intentie uitgesproken werd t.z.t. samen als federatieve gemeente verder te gaan; in 2001 werd die federatieovereenkomst getekend. De naam werd toen ‘SOW-gemeente Bovensmilde’, al bleven beide kerken zelfstandig. In 2006 – en daar stopt de ‘kroniek’ in het boekje dan ook – werd de SOW-gemeente omgezet in de ‘Protestantse Gemeente Bovensmilde’. Daarmee werd het bestaan van de Gereformeerde Kerk in dat dorp beëindigd (evenals trouwens die van de kleinere hervormde gemeente).

Terugblik.

De vroegste kerkgeschiedenis in die omgeving wordt verteld in een drietal pagina’s, getiteld: ‘Rubriek ‘Uit het verleden’ vertelt over de vroegste kerkgeschiedenis’. Daarin wordt geschreven over het ontstaan van de Christelijke Afgescheidene Gemeente te Smilde, op 20 november 1834 (waartoe immers ook Bovensmilde behoorde). Aanvankelijk werd deze gemeente, net als de andere Afgescheiden Gemeenten in de provincies Groningen en Drenthe, gediend door ds. H. de Cock (1801-1842), maar al snel, nog in 1834, werd oefenaar Luitsen Jochems Dijkstra (1798-1871) aan de gemeente van Smilde verbonden.

Smilde is – als de moederkerk van Bovensmilde – in zoverre ook interessant omdat daar op 20 november 1834 niet alleen de eerste Afgescheiden Gemeente in Drenthe ontstond, maar daar op 13 maart 1889 ook de Doleantie, de tweede orthodoxe uittocht uit de hervormde kerk, een feit werd, waardoor in dat dorp de ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ ontstond. In Drenthe ontstonden slechts drie Dolerende Kerken: te Meppel  op 21 mei 1887, in Hoogeveen op 10 augustus 1887 en in Smilde dus op 13 maart 1889.

Tenslotte.

Het boekje over Bovensmilde wordt besloten met enkele korte overzichten: ten eerste een lijstje met de ‘Benamingen van de kerk’; verder de samenstelling van de kerkenraad in het jaar 1975; een overzicht van enkele gegevens betreffende de landelijke Gereformeerde Kerken in dat jaar; de predikanten die Bovensmilde dienden (met foto’s) , en tenslotte de lijst van ‘drempelwachters’ en organisten van 1953 tot heden’. De laatste twee bladzijden werden gereserveerd voor het bijzonderheden over het orgel, dat in 1953 voor fl. 6.000 gekocht werd, én voor de preekstoel als de bijzondere creatie van Henk van Veen.

In 2015 werd besloten de gereformeerd kerk ‘Kruispunt‘ te sluiten en in het vervolg gebruik te maken van de voormalige hervormde kerk.

• Van Gereformeerde Kerk tot ‘Kruispunt’, Zestig jaar kerkgeschiedenis in woord en beeld, door Sjoerd Post. Uitgave van de PKN te Bovensmilde, 24 pp., geïllustreerd. Prijs (inclusief verzendkosten) € 13,50  – eerder vermeldden we dat de prijs van het boekje € 7 was, maar ‘de herdruk is door extra correctiewerk duurder geworden’, zo deelde de schrijver ons mee. Belangstelling? Een mailtje is voldoende: sjoerdenria@ziggo.nl