Kuyperjaar 1920 – 2020.

Op 9 november 1920 – binnenkort een eeuw geleden – stierf een van de bekendste en geniaalste  Nederlanders: ‘naast koningin Wilhelmina de enige die de voorpagina van The New York Times haalde’: dr. Abraham Kuyper (1837-1920). Over hem verscheen op maandag 28 september 2020 een nieuwe biografie.

Abraham Kuyper was een ‘wonderkind met tien hoofden en honderd armen’ en – volgens de huisarts van zijn ouders – begiftigd met veel hersens: toen vader en moeder de huisarts kort na de geboorte van Abraham (in 1837) raadpleegden over zijn grote hoofd, stelde de arts hen gerust met de mededeling: ‘Nur Gehirn, nur Gehirn’ (allemaal hersens). Bijna zeventig jaar later – in 1906 – ‘werd Abraham Kuyper uitgeroepen tot populairste man naast de flinkste vrouw, de jonge koningin Wilhelmina’.

De schrijver van het nieuwe 400 pagina’s tellende boek ‘De zeven levens van Abraham Kuyper‘, Johan Snel, beschreef hem in dit ‘Portret van een ongrijpbaar staatsman’ als ‘alpinist, reiziger, spreker, wetenschapper, activist, journalist en staatsman’. Deze omschrijving van zichzelf gebruikte Kuyper in een door Snel ontdekte korte, in het Frans geschreven, autobiografie, die Kuyper vermoedelijk samenstelde op verzoek van de redactie van   een Frans biografisch woordenboek.

Behalve de veelzijdigheid van dr. A. Kuyper komt in het boek ook Kuypers  grote productiviteit aan de orde. Zijn Bibliografie, die onlangs online gezet werd, toont een paar honderd titels van boeken en brochures en van tienduizenden artikelen in allerlei tijdschriften en kranten, vooral in zijn landelijke politieke dagblad De Standaard en zijn kerkelijk weekblad De Heraut. Ook zijn brieven konden door Snel geraadpleegd worden, die overigens onlangs ook online zijn gezet.

Kuyper hield zich niet alleen bezig met het bergbeklimmen in de Alpen (‘om zijn hoofd leeg te maken’), maar reisde ook de wereld rond. De reizen voerden hem onder andere naar Amerika (beschreven in ‘Varia Americana’, 1899) en rondom de Middellandse Zee (waarvan hij verslag deed in zijn omvangrijke tweedelige serie ‘Om de Oude Wereldzee’, 1907-1908). Kuyper was ook staatsman: minister van Binnenlandse Zaken en Minister-President (1901-1905).

Democraat.

Zijn strijd voor de gelijkberechtiging van het christelijk onderwijs is bekend, terwijl zijn erenaam ‘Klokkenist der kleine luyden’ hem niet voor niets gegeven werd. Daarnaast, zo verklaarde Snel, was Kuyper ‘de eerste echte democraat’. Dat werd al in het begin van zijn predikantschap duidelijk, toen hij als hervormd predikant in het Betuwse Beesd de brochure ‘Wat moeten wij doen: het stemrecht aan onszelven houden of den kerkeraad machtigen? Daarin ging het over de toen aan de orde zijnde vraag of gemeenteleden de kerkenraden zouden machtigen om zichzelf aan te vullen  of het recht van verkiezing van een kerkenraad aan de gemeenteleden toe te kennen.  Kuyper koos vol overtuiging voor het laatste.

Voor en tegen Kuyper.

Kuyper had veel bewonderaars maar ook veel tegenstanders. Tot de laatsten behoorde de machtige liberale elite, maar ook de jonge Koningin Wilhelmina. Aan de andere kant was Kuyper ‘de enige die internationaal geëerd werd als staatsman’ en nog steeds heeft zijn werk grote invloed in kringen in onder andere in Amerika en  Zuid-Korea.

• Johan Snel, De zeven levens van Abraham Kuyper. Portret van een ongrijpbaar staatsman. Uitgeverij Prometheus, paperback, 400 p., € 25.