Het tegenwoordige gereformeerde kerkgebouw De Poort aan de Lange Dam op Urk werd tien jaar geleden geheel nieuw uit de grond gestampt. Het oude kerkgebouw (dat ook ‘De Poort’ heette) was in december 1974 in gebruik genomen, maar werd in 2011 geheel gesloopt, om plaats te maken voor het nieuwe, grote kerkgebouw op dezelfde plaats en met dezelfde naam ‘De Poort’.

Vandaag, donderdag 21 september 2023, is het tien jaar geleden dat deze tweede ‘De Poort’ officieel in gebruik genomen werd. Ter gelegenheid daarvan een overzicht van de gebeurtenissen tussen 1974 en 2023.

De Poort (1974).

In de jaren ’70 van de vorige eeuw werd duidelijk dat de groei van de Gereformeerde Kerk op Urk uitbreiding van het aantal kerkgebouwen noodzakelijk maakte. Naast de bestaande kerkgebouwen, de Bethelkerk in Wijk 3 en de Petrakerk in Wijk 8, werden plannen gemaakt voor de bouw van de derde gereformeerde kerk.

De kerk zou gebouwd worden aan de Lange Dam. Architectenbureau H. van Hunnik en J. Lambrechts te Rotterdam ontwierp de bouwplannen en op 16 april 1974 werd de ‘eerste steen’ voor de kerk gelegd, een eenlaags gebouw onder een piramidevormig dak. Ter gelegenheid van de ingebruikneming van de kerk, op 13 december 1974, schonk de mannenvereniging ‘Woord en Leven’ op 13 december 1974 een (door Jan Koffeman vervaardigd) scheepsmodel om in de kerk op te hangen; dit is een vaste gewoonte in Urker kerkgebouwen.

De kerk verbouwd.

Toen de Stichting Buurtwerk – die een deel van de kerk huurde – in 1986 naar een andere locatie vertrok, werd de kerk in 1987 flink verbouwd. Zo werd o.a. het liturgisch centrum vernieuwd en werden de stoelen in de kerkzaal vervangen door kerkbanken. Ter begeleiding van de gemeentezang werd een elektronisch Heyligersorgel in de kerk geplaatst.

De Poort (2013).

De Gereformeerde Kerk op Urk groeide ondertussen flink door, ondanks enkele plaatselijke kerkscheuringen. Ook De Poort zat op het laatst overvol en bovendien was de bouwkundige toestand van de kerk uit 1974 meer om over naar huis te schrijven. Het kerkgebouw moest eigenlijk grondig gerenoveerd worden, maar de kosten daarvan waren zo hoog, dat de bouwcommissie voorstelde een nieuw kerkgebouw te realiseren. De kerkenraad ging daarmee akkoord.

Architect Hendrik Hagedoorn Weerstand kreeg in 2010 opdracht een nieuw ontwerp van De Poort te maken. Als wensenlijst kreeg de architect onder meer mee dat het een multifunctioneel gebouw moest worden, waarbij ‘ontmoeting’ een sleutelwoord was. Het oude kerkgebouw uit 1974 werd gesloopt. Op 3 maart 2012 werd de eerste paal de grond in gejaagd.

Hoe de kerk er uitziet.

Van het schuin aflopende gebouw is de kerkzaal met haar achttien meter het hoogste gedeelte van de nieuwbouw. De kerk telde verder elf nevenruimten, die ondergebracht werden in de laagbouw. Via de entree komt men op een soort van binnenplein, dat zorgt voor een goede ontsluiting van de kerkzaal en de nevenruimten. Aan het plafond in de hal hangt een grote notenbalk met de eerste noten van het ‘Ere zij God’. Het liturgisch centrum bevindt zich onder het hoogste deel van de kerkzaal in de voet van de bijna dertig meter hoge toren. Het podium en de vloer van de kerkzaal zijn bedekt met natuursteen. Ook de liturgische elementen zoals doopvont en avondmaalstafel bestaan uit dit materiaal. De doopvont weegt maar liefst 650 kilo.

De kerk bevat in totaal ongeveer 1.000 zitplaatsen, voor een gedeelte beneden in de kerkzaal en voor een ander deel boven op de galerij. Op 21 september 2013 werd dit nieuwe kerkgebouw De Poort officieel in gebruik genomen. Op de 29ste september dat jaar werd er de eerste kerkdienst gehouden.

In het kerkelijk centrum vinden alle wekelijkse activiteiten van de gemeente plaats, er zijn daarom veel verschillende ruimtes, een moderne keuken, een huiskamer en een grote centrale hal, waar men elkaar kan ontmoeten. In de toren, boven de preekstoel, hangt het scheepsmodel van de UK 159, meegenomen uit het oude kerkgebouw De Poort, hoewel de architect het schip er liever niet had gehad. “Maar een kerk op Urk is geen kerk als er geen schip in hangt”, zo besliste de kerkenraad.

Plannen voor een pijporgel.

In de kerktoren hangen drie kerkklokken, die zijn overgenomen van de voormalige Sint-Norbertuskerk in het Limburgse Horst. De klokken dateren van 1964 en heten: “Jozef, Maria, en Norbertus”. Momenteel staat in De Poort een elektronisch Monarke orgel met luidsprekers boven het liturgisch centrum, maar sinds oktober 2019 is de orgelcommissie actief op zoek naar een geschikt pijporgel voor De Poort.

De realisatie daarvan komt steeds dichterbij. Al het pijpwerk dat voor het toekomstige pijporgel gebruikt zal worden is inmiddels bij elkaar gebracht en gesorteerd, zodat een dispositie van 29 sprekende stemmen kon worden samengesteld.

De hoofdmoot van de dispositie bestaat uit pijpwerk van het voormalige Steenkuyl orgel in de Westerkerk van Enkhuizen, aangevuld met pijpwerk uit het orgel van de Urker gereformeerde Bethelkerk. Het pijpwerk uit de Bethelkerk bleef over na de laatste restauratie van dat orgel.

Het is de bedoeling dat de orgelbouwcommissie van De Poort in eigen beheer de orgelkast zal bouwen. De door Eissenschmidt in  Duitsland gebouwde speeltafel is  inmiddels in de werkplaats van orgelmakerij Boogaard gearriveerd.

De verwachting is dat het pijporgel in het derde kwartaal van 2024 opgeleverd kan worden.

Alles bij elkaar kostte de nieuwbouw van ‘De Poort’ 4,4 miljoen euro. De begrote lening van 2,4 miljoen euro viel echter 1 miljoen euro lager uit. Veel gemeenteleden werkten mee aan de bouw, en dat scheelde aanzienlijk in de kosten. Verder bracht een ‘bouwstenenactie’ bijna 200.000 euro op.