Momenteel is men in Rotterdam bezig te bezien wat er gebeuren moet met de protestantse (voormalig gereformeerde) Alexanderkerk aan de Springerstraat, die op 22 maart 1967 als gereformeerde Verrijzeniskerk in gebruik genomen werd onder leiding van ds. P. Riemersma (1920-2016).
In 2015 herdacht de Gereformeerde Kerk te Rotterdam-Alexanderstad het 50-jarig jubileum van het kerkgebouw. Een prachtig gedenkboek werd uitgegeven: Jubileumboek 50 jaar Verrijzeniskerk Alexanderpolder. Niet lang daarna – op 14 februari 2016 – fuseerde de Gereformeerde Kerk met de gemeente van de Hervormde Immanuëlkerk in de Berlagestraat, in dezelfde wijk. Die kerk werd in dezelfde viering officieel buiten gebruik gesteld. De Verrijzeniskerk is sindsdien het enige kerkgebouw van de gefuseerde PKN gemeente.
Een week na de fusie met de hervormde gemeente, op 21 februari 2016, werd het kerkgebouw aan de Springerstraat opnieuw feestelijk in gebruik genomen met de nieuwe naam Alexanderkerk.
Twee commissies.
De kerkenraad van de Protestantse Gemeente Alexanderkerk Rotterdam benoemde eind 2023 twee commissies die een studie moesten maken van de mogelijkheden met betrekking tot het toekomstig gebruik van de Alexanderkerk. Enerzijds was er de Commissie Toekomst die in oktober 2023 met haar Adviesrapport kwam, en anderzijds was er de Commissie Gebouwen, die in december 2023 haar Adviesrapport publiceerde.
* Adviesrapport Commissie Toekomst (oktober 2023).
De opdracht van de Commissie Toekomst was ‘om een realistische visie te ontwikkelen op de toekomst van de gemeente van de Alexanderkerk. Dat betekent: accepteren dat de gemeente een vergrijzende gemeente is. De vergrijzing en de afname van het aantal leden zal de komende jaren verdergaan’.
Hoewel de gemeenteleden de zondagse vieringen en de onderlinge contacten in pastoraat en activiteit in hoge mater waarderen, zorgen de vergrijzing en het teruglopende ledental voor een vermindering van de inkomsten en voor ‘te veel werk op te weinig schouders’. Volgens de Commissie Toekomst is er ‘geen toekomst’ voor de gemeente van de Alexanderkerk ‘zoals die nu georganiseerd is’.
De Commissie noemde een drietal mogelijke scenario’s voor de toekomst, en voorzag die van een omschrijving: (1) de gemeente blijft als zelfstandige gemeente in het huidige gebouw van de Alexanderkerk – hoewel men daarbij vooral wijst op het gebrek aan vrijwilligers als men voor dit scenario kiest; (2) de gemeente blijft zelfstandig zonder eigen gebouw en huurt ruimte(s) in het Lage Land (een wijk in het stadsdeel Alexanderstad); en (3) er komt een fusie met een andere gemeente, maar er blijft een eigen, gehuurde vierplek in het Lage Land.
Advies van de ‘Commissie Toekomst’.
De Commissie koos unaniem voor mogelijkheid 2, wat inhoudt de sluiting van de Alexanderkerk en het huren van een ruimte in het Lage Land. Men meent dat dit scenario op korte termijn kan worden gerealiseerd, wat volgens haar ook nodig is.
Op grond van deze keuze – zo meent de Commissie – kan de gemeente naast de kerkelijk werker een eigen (parttime) predikant beroepen. ‘De kerkdiensten zijn gericht op ouderen. Voor kinderen en jongeren zijn er geen aparte activiteiten. Er kunnen nieuwe vormen van vieren gezocht worden die passen bij de gemeente’. Hoewel er steeds meer ouderen komen en steeds minder vrijwilligers die hen kunnen bezoeken, zal het pastoraat desondanks in afgeslankte vorm doorgang kunnen vinden. Omdat er in dit geval geen eigen gebouw meer beschikbaar is, zal steeds moeten worden bekeken of en wanneer er ruimte is voor de eigen activiteiten in de gehuurde ruimte.
* Adviesrapport Commissie Gebouwen (december 2023).
De opdracht van de Commissie Gebouwen was om advies uit te brengen over het onroerend goed, met andere woorden over de Alexanderkerk als gebouw. Het advies verscheen in december 2023. Men begint in het rapport met op te merken dat de Alexanderkerk verouderd is en om ingrijpende onderhouds- en verduurzamingsmaatregelen vraagt. Onderhoud en verhuur vragen de inzet van veel vrijwilligers, die ‘niet meer in voldoende mate aanwezig zijn’.
De Commissie beschreef in haar rapport een vijftal verschillende situaties: (1) de Alexanderkerk handhaven; (2) de Alexanderkerk haalbaar renoveren; (3) De Alexanderkerk herontwikkelen; (4) De Alexanderkerk verkopen, maar de kerkelijke gemeente blijft in de wijk; (5) De Alexanderkerk verkopen, maar de kerkelijke gemeente wordt opgeheven. In het rapport worden van elk van deze vijf situaties de voor- en nadelen beschreven.
Advies van de ‘Commissie Gebouwen’.
Uiteindelijk heeft de Commissie Gebouwen unaniem gekozen voor situatie 3, d.w.z. de Alexanderkerk herontwikkelen, met ook de mogelijkheid van een kerkruimte in het gebouw: “De kerk blijft in de Alexanderpolder beschikbaar. De Protestantse Gemeente Alexanderkerk krijgt nieuw elan door in een nieuw, kleiner en modern gebouw verder te kunnen gaan”. Ook zijn de onderhouds- en energiekosten in een nieuw gebouw veel lager zijn en behoeven minder vrijwilligers te worden ingezet.
De mogelijkheid van herontwikkeling kwam overigens al eerder aan de orde, maar het bleek dat dit de afgelopen jaren financieel onhaalbaar was. Men heeft nu contact gelegd met een andere ontwikkelaar, waaruit blijkt dat ‘er wel degelijk een (ook financieel) haalbaar ontwikkelingsplan mogelijk is. Dat lukt door een andere aanpak’. Tijdens het ‘vaak langdurige traject’ van herontwikkeling zal elders in de wijk een vervangende ruimte moeten worden gehuurd. De ontwikkelaar gaf aan dat het mogelijk is een complex met woonzorgappartementen te realiseren op de kavel met de mogelijkheid van een kleine kerkzaal en enkele nevenzalen.
De beslissing van de kerkenraad.
Het is uiteraard aan de kerkenraad – gehoord de gemeenteleden – te beslissen over de vraag voor welke mogelijkheid gekozen wordt.
De adviezen van de bovengenoemde commissies werden tijdens de gemeenteavond van jl. 14 februari 2024 aan de gemeenteleden gepresenteerd. Daar werd ook het ‘voorgenomen besluit’ van de kerkenraad behandeld en vervolgens door hem ingetrokken. Ook werd een nieuw ‘voorgenomen besluit’ in het vooruitzicht gesteld. Dit zal binnenkort tijdens een gemeenteavond worden behandeld. We hopen daarop t.z.t. terug te komen.
Translation into English:
The Future of the Alexander Church in Rotterdam.
Currently, in Rotterdam, there is contemplation regarding what should happen with the Protestant (formerly ‘gereformeerde’ ) ‘Alexander Kerk’ (Alexander Chruch) located on Springerstraat. This church was inaugurated as the ‘gereformeerde’ Verrijzeniskerk (‘Resurrection Church’) on March 22, 1967, under the leadership of Rev. P. Riemersma (1920-2016).
In 2015, the Gereformeerde Kerk in Rotterdam-Alexanderstad commemorated the 50th anniversary of the church building. A splendid commemorative book was published: “Jubileumboek 50 jaar Verrijzeniskerk Alexanderpolder” (‘Anniversary Book: 50 Years Resurrection Church Alexanderpolder’). Not long after, on February 14, 2016, the ‘Gereformeerde Kerk’ merged with the ‘Hervormde’ congregation of the Immanuel Church in the Berlagestraat, in the same neighborhood. During the same celebration, the Immanuel Church was officially decommissioned. Since then, the ‘Verrijzeniskerk’ has been the sole church building of the merged Protestant Congregation.
A week after the merger with the ‘Hervormde’ congregation, on February 21, 2016, the church building on Springerstraat was joyously re-dedicated with the new name ‘Alexander Church’.
Two Committees.
At the end of 2023, the church council of the Protestant Community Alexander Church Rotterdam appointed two committees to study the possibilities concerning the future use of the Alexander Church. On one hand, there was the ‘Future Committee’, which presented its Advisory Report in October 2023, and on the other hand, there was the ‘Buildings Committee’, which published its Advisory Report in December 2023.
- Advisory Report of the ‘Future Committee’ (October 2023).
The task of the ‘Future Committee’ was “to develop a realistic vision for the future of the Alexander Church congregation. This means accepting that the congregation is an aging one. The aging population and the decrease in the number of members will continue in the coming years.”
Although the members of the congregation highly value the Sunday services and the interpersonal contacts in pastoral care and activities, the aging population and the declining membership lead to a reduction in income and “too much work on too few shoulders.” According to the ‘Future Committee’, there is “no future” for the ‘Alexander Church’ congregation “as it is currently organized.”
The Committee outlined three possible scenarios for the future, accompanied by descriptions: (1) The congregation remains an independent entity in the current building of the Alexander Church—although they mainly point out the lack of volunteers if this scenario is chosen; (2) The congregation remains independent without its own building and rents space(s) in Lage Land (a neighborhood in the district of Alexanderstad); and (3) There is a merger with another congregation, but the Alexander Church maintains its own rented worship space in Lage Land.
Recommendation of the ‘Future Committee’.
The Committee unanimously opted for possibility 2, which entails the closure of the Alexander Church and the renting of space in Lage Land. They believe that this scenario can be realized in the short term, which they deem necessary.
Based on this choice, according to the Committee, the congregation can call its own (part-time) minister alongside the church worker. “The church services are aimed at the elderly. There are no separate activities for children and youth. New forms of worship that suit the congregation can be sought.” Despite an increasing number of elderly members and a decreasing number of volunteers to visit them, pastoral care can still continue in a streamlined form. Since there will be no dedicated building available in this case, it will always be necessary to consider if and when there is space for the congregation’s activities in the rented space.
- Advisory Report of the ‘Buildings Committee’ (December 2023).
The task of the ‘Buildings Committee’ was to provide advice on real estate, in other words, on the Alexander Church as a building. The advice was published in December 2023. The report begins by noting that the Alexander Church is aging and requires significant maintenance and sustainability measures. Maintenance and rental require the involvement of many volunteers, who “are no longer present in sufficient numbers.”
In its report, the Committee described five different situations: (1) Maintaining the Alexander Church; (2) Feasible renovation of the Alexander Church; (3) Redeveloping the Alexander Church; (4) Selling the Alexander Church, but the church congregation remains in the neighborhood; (5) Selling the Alexander Church, but dissolving the church congregstion. The report outlines the pros and cons of each of these five situations.
Recommendation of the Buildings Committee.
Ultimately, the ‘Buildings Committee’ unanimously chose situation 3, i.e., redeveloping the Alexander Church, with the possibility of a church space within the building: “The church remains available in Alexanderpolder. The Protestant Congregation Alexander Church gains new momentum by being able to continue in a new, smaller, and modern building.” Additionally, the maintenance and energy costs in a new building are much lower, requiring fewer volunteers.
The possibility of redevelopment had previously been discussed but was found to be financially unfeasible in recent years. They have now established contact with another developer, indicating that “a feasible development plan (also financially) is indeed possible. This is achieved through a different approach.” The developer indicated that it is possible to create a complex with assisted living apartments on the plot, with the possibility of a small church hall and several ancillary rooms. During the often lengthy redevelopment process, alternative space will need to be rented elsewhere in the neighborhood.
Decision of the Church Council.
It is, of course, up to the church council – having heard from the congregation – to decide which option to choose.
The recommendations of the aforementioned committees were presented to the congregation during the community meeting on February 14, 2024. There, the “proposed decision” of the church council was discussed and subsequently withdrawn by them. A new “proposed decision” was also hinted at. This will be discussed at an upcoming congregation meeting soon. We hope to return to this matter in due course.