Gedenkboek bij de sluiting van de ‘Regenboogkerk’ in Oegstgeest.

Ter gelegenheid van de buitengebruikstelling van de protestantse (voormalig gereformeerde) Regenboogkerk in Oegstgeest, waar op zondag 29 juni 2025 de laatste dienst gehouden werd, werd de dag daarvoor ook een gedenkboek gepresenteerd.

Arjan de Kok en Maurits Verhoeff stelden een prachtig boek samen, dat inzicht geeft in de aard van de ‘veelkleurigheid en bewogenheid’ van de Regenboogkerk aan de Mauritslaan in Oegstgeest. De volledige titel luidt: Veelkleurig en bewogen Regenboogkerk v/h ‘kerk aan de Mauritslaan’. Memoires van een bijzondere Gereformeerde, later Protestantse kerk, in Oegstgeest. 1933-2025’.

Terecht beginnen de samenstellers met een uitvoerige terugblik op de geschiedenis van De Gereformeerde Kerk te Oegstgeest (waarop we overigens binnenkort op deze website uitvoeriger terugkomen). De lezer zal dan ontdekken dat de Regenboogkerk niet het eerste gereformeerde kerkgebouw in dat dorp was. Terwijl de Gereformeerde Kerk in Oegstgeest op 10 augustus 1923 vanuit De Gereformeerde Kerk te Leiden geïnstitueerd werd, en de Oegstgeestse gereformeerden voor de kerkdiensten nog steeds waren aangewezen op de kerk te Leiden, was enkele maanden eerder, op 20 april 1923, in Oegstgeest de eerste steen voor een kerkgebouw gelegd door de Leidse predikant ds. W. Bouwman (1868-1958). Nee, niet de eerste steen van de Regenboogkerk, maar van een veel kleiner godshuis dat was ontworpen door architect J.W. Reyneveld en dat Rehobothkapel genoemd werd.

De rumoerige gang van zaken bij de bouw ervan – tijdens het predikantschap van dr. K. Schilder (1890-1952), de latere leider van de ‘Vrijmaking’ in 1944 – werd destijds op onze website uitvoerig weergegeven. Hoe dan ook, de Rehobothkapel moest door de groei van de kerkelijke gemeente worden uitgebreid van tweehonderd naar driehonderd zitplaatsen, maar uiteindelijk ontkwam men er niet aan een veel grotere kerk te bouwen.

De Regenboogkerk.

Ook die kerkbouw verliep niet vlekkeloos: er waren ‘verhitte discussies, zware verwijten en verstoorde verhoudingen (…), beschuldigingen van woordbreuk en overtreding van het achtste en negende gebod’, maar uiteindelijk kwam het allemaal goed: aan de Mauritslaan verrees een monumentale kerk. Deze kruiskerk – ontworpen door architect A.T. Kraan – werd 11 september 1933 aanbesteed, de eerste steen werd gelegd op 11 november 1933 en de bouw vorderde gestaag: op 6 september 1934 werd de ‘Mauritskerk’ – ‘een aanwinst voor het dorp’, schreef de pers – in gebruik genomen.

In het gedenkboekje worden het kerkinterieur en het op 29 november 1939 in gebruik genomen kerkorgel besproken (aanvankelijk was er een tijdelijk harmonium), en ook wordt extra aandacht besteed aan de wijkpredikant, ds. Jac. Eringa (1894-1958), die de eerste steen had gelegd. Hij had het in Oegstgeest  trouwens niet makkelijk, zo weten we uit andere bronnen.

De Tweede Wereldoorlog ging ook aan de Regenboogkerk niet geruisloos voorbij; als de koster op de preekstoel aankondigde dat een razzia op komst was, verdwenen de jongens en mannen in ‘de gevaarlijke leeftijd’ stilletjes door de achterdeur en zochten een veilig heenkomen.

Behalve een blik op de levens van enkele predikanten van (en met hun herinneringen aan) de Regenboogkerk komt een veelheid van onderwerpen aan de orde in een aantal interessante bijdragen van (oud-) gemeenteleden en van  (vroegere) predikanten: ‘Muziek in de kerk’ (meerdere malen), ‘Verbouwen of slopen?’, orgelrestauraties en ‘geloofsdoeken’ komen onder veel meer aan de orde. Natuurlijk worden de kosters niet vergeten! Ze hebben een belangrijke taak bij het gebruik van de kerk, door de week en op zondag. Verder ontdekt de lezer dat de Zevende Dags Adventisten sinds 2018 op zaterdag in de Regenboogkerk hun diensten hielden.

Natuurlijk wordt ook een overzicht gegeven van de contacten tussen de Gereformeerde Kerk en de plaatselijke  Hervormde Gemeente; deze liepen uiteindelijk op 1 september 1994 uit op de vorming van een federatie. Ook werd in verband daarmee gesproken over de vraag of de Regenboogkerk gesloten moest worden. Dat ging niet door, zodat de kerk in 2006 heringericht kon worden. De kerk hield het vol tot 29 juni 2025, toen er de laatste dienst gehouden werd…

Kortom…

Geïllustreerd door talloze foto’s, soms volledige pagina’s, krijgt de lezer een goed beeld van het kerkelijk leven in de Regenboogkerk. Zonder meer kan gezegd worden dat vooral de (oud-) gemeenteleden door de presentatie van dit interessante, zorgvuldig samengestelde boek prachtige herinneringen overhouden aan de ‘veelkleurigheid en bewogenheid’ van hun Regenboogkerk!

• Arjan de Kok en Maurits Verhoeff (samenstellers), Veelkleurig en bewogen Regenboogkerk v/h ‘kerk aan de Mauritslaan’. Memoires van een bijzondere Gereformeerde, later Protestantse kerk in Oegstgeest 1933-2025. Een uitgave van de Protestantse Gemeente Oegstgeest, Oegstgeest, juni 2025, 88 pagina’s, zeer veel illustraties (meestal in kleur).

Translation into English:

More than 90 Years of ‘Diversity and Emotion’.

Memorial Book Marking the Closure of the ‘Regenboogkerk’ in Oegstgeest.

On the occasion of the decommissioning of the Protestant (formerly ‘gereformeerde’) Regenboogkerk in Oegstgeest, where the final service was held on Sunday, June 29, 2025, a memorial book was also presented the day before.

Arjan de Kok and Maurits Verhoeff compiled a beautiful book that offers insight into the nature of the “diversity and emotion” of the Regenboogkerk on Mauritslaan in Oegstgeest. The full title reads: “Diverse and Moved – Regenboogkerk, formerly ‘Church on the Mauritslaan’. Memoirs of a remarkable ‘Gereformeerde’, later Protestant, church in Oegstgeest, 1933–2025.”

Fittingly, the editors begin with a detailed retrospective of the history of the ‘Gereformeerde’ Church in Oegstgeest (to which we will return in more detail on this website soon). Readers will discover that the Regenboogkerk was not the first ‘gereformeerde’ church building in the village. While the ‘Gereformeerde’ Church in Oegstgeest was instituted on August 10, 1923, as a split-off from the ‘Gereformeerde’ Church in Leiden, and the ‘gereformeerde’ congregation in Oegstgeest was still dependent on the church in Leiden for worship services, the foundation stone for a church building in Oegstgeest had already been laid on April 20, 1923—several months earlier—by Leiden’s minister Rev. W. Bouwman (1868–1958). No, not the foundation stone of the Regenboogkerk, but of a much smaller house of worship designed by architect J.W. Reyneveld and named the Rehoboth Chapel.

The tumultuous process of its construction—during the ministry of Dr. K. Schilder (1890–1952), the later leader of the 1944 ‘Church Liberation’—was extensively covered on our website at the time. In any case, due to the congregation’s growth, the Rehoboth Chapel had to be expanded from 200 to 300 seats, but ultimately it became clear that a much larger church was needed.

The Regenboogkerk.

The construction of this new church was not without its own difficulties: there were “heated discussions, severe accusations, and strained relationships (…), charges of breaking one’s word and violating the eighth and ninth commandments.” But in the end, all was resolved: a monumental church arose on Mauritslaan. This cruciform church, designed by architect A.T. Kraan, was put out to tender on September 11, 1933. The foundation stone was laid on November 11, 1933, and construction began. On September 6, 1934, the “Maurits Church” was inaugurated. The press called it “an asset to the village.”

The memorial book discusses the church interior and the organ that was inaugurated on November 29, 1939 (initially, there had only been a temporary harmonium). Special attention is also given to the local minister Rev. Jac. Eringa (1894–1958), who laid the foundation stone.

The Second World War did not pass unnoticed in the Regenboogkerk either. If the sexton announced from the pulpit that a Nazi raid was imminent, the boys and men of “dangerous age” would quietly slip out the back door to find a safe place to hide.

In addition to profiles of some of the church’s ministers, many topics are addressed in a range of fascinating contributions from (former) congregation members: “Music in the church” (appearing multiple times), “Renovate or demolish?”, organ restorations, and “faith banners,” among many others. Naturally, the sextons are not forgotten! They played an important role in the use of the church, both on Sundays and during the week. The reader will also discover that since 2018, Seventh-day Adventists held their Saturday services in the Regenboogkerk.

Of course, the book also provides an overview of the relations between the ‘Gereformeerde’ Church and the local ‘Hervormde’ Congregation; these ultimately led, on September 1, 1994, to the formation of a federation. This union also raised the question of whether the Regenboogkerk should be closed. That did not happen at the time, and the church was reconfigured in 2006. The church held on until June 29, 2025, when the final service was held…

In Summary…

Illustrated with countless photos—sometimes filling entire pages—the reader gains a vivid impression of church life in the Regenboogkerk. It can safely be said that especially the (former) congregation members will be left with wonderful memories of the diversity and emotion that characterized their Regenboogkerk, thanks to the presentation of this interesting and carefully compiled book.

• Arjan de Kok and Maurits Verhoeff (editors), Diverse and Moved – Regenboogkerk, formerly ‘Church on the Mauritslaan’. Memoirs of a remarkable ‘Gereformeerde’, later Protestant, church in Oegstgeest, 1933–2025. Published by the Protestantse Gemeente Oegstgeest, Oegstgeest, June 2025. 88 pages, richly illustrated (mostly in color).