Inleiding: de Gereformeerde Kerk te Nieuweroord, moederkerk van Nieuwlande.
De voorgeschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Nieuweroord (direct ten oosten van Hoogeveen) begint omstreeks 1870. In die tijd preekte ds. W.A. Kok (1805-1891) uit Hoogeveen af en toe in een schuur bij een woning aan de Middenraai in Nieuweroord.
De Gereformeerde Kerk te Koog-Zaandijk werd geïnstitueerd op 21 januari 1912. Gereformeerden in de dorpen Koog aan de Zaan en Zaandijk hadden al jaren lang behoefte aan een eigen gereformeerd kerkgebouw, omdat de afstand naar de gereformeerde kerken waaronder ze ressorteerden te bezwaarlijk was.
Enkele voorbeelden zijn voldoende om de gedachtenis aan het verzet van velen binnen de Gereformeerde Kerken in Nederland levend te houden…
Meppel.
Ook door leden van de Gereformeerde Kerk te Meppel werden in de Tweede Wereldoorlog in het geheim sabotagedaden verricht; meerdere gemeenteleden werden opgepakt en stierven in een concentratiekamp, of kwamen op een andere manier om het leven:
In Groningen was in 1892 – toen de kerken uit de Afscheiding van 1834 en die uit de Doleantie van 1886 landelijk fuseerden tot ‘Gereformeerde Kerken in Nederland’ – voorlopig geen Ineensmelting van de twee Kerken te verwachten.
In of omstreeks in 1213 werd in het Groningse Wittewierum (precies tussen Groningen en Delfzijl) de later zo bekend geworden abdij ‘Bloemhof’ (in het Latijn ‘Floridus Hortus’) van de Premonstratenzer monniken gebouwd. De naam van het dorp is dan ook afgeleid van de kleur van de kleding van deze monniken die in dat verlaten oord waren neergestreken om de omgeving te kerstenen.
Voor we beginnen met de geschiedenis van de Doleantie in het Friese Oosterend (ongeveer acht kilometer ten noorden van Sneek), doen we een kleine stap terug in de geschiedenis, omdat eerdere gebeurtenissen in de negentiende eeuw raakvlakken hebben met het ontstaan van de kerkscheuring van 1886 en volgende jaren, die we de ‘Doleantie’ zijn gaan noemen.
In deel 1 van deze serie schreven we over het evangelisatiewerk van de colporteurs J. de Braal en J. Dekker in Ruinen. De eerste werkte er van 1898 tot 1900 en de tweede van 1901 tot 1902’. Na het vertrek van Dekker werd een nieuwe colporteur benoemd, maar werd ook besloten in Ruinen een kerkje te bouwen!
De voormalig gereformeerde (annex rooms-katholieke), nu protestantse kerk De Ark in de wijk Dommelbergen in het Brabantse Oosterhout gaat met ingang van februari 2017 sluiten.
Geref. Kerk Enumatil gaat fuseren met protestantse gemeente Niekerk-Oldekerk-Faan.
Per 1 juli 2016 fuseert de Gereformeerde Kerk te Enumatil (Gr.) met de Protestantse Gemeente gemeente Niekerk-Oldekerk-Faan. De laatste kerkdienst wordt op zondag 3 juli 2016 gehouden. Daarna gaat de kerk dicht. Op 5 juni 2016 werd tijdens een gemeentevergadering duidelijk dat groen licht gegeven werd voor de fusie. De eerste kerkdienst als nieuwe Protestantse Gemeente Niekerk-Oldekerk-Faan-Enumatil (afgekort tot NOFE) vindt plaats op zondag 10 juli 2016. De gemeenteleden van Enumatil worden overgeschreven naar de locatie van de Protestantse Gemeente te Oldekerk, de voormalig gereformeerde kerk van dat dorp (met dank aan de heer G. Kuiper te Appingedam voor de berichtgeving hierover). Dit alles is voor ons aanleiding de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Enumatil nader te bezien.
De Historische Vereniging ‘Oud Veenendaal’ probeert een werkgroep te vormen om het kerkje aan de Zandstraat, dat al vele jaren dienst doet als opslagplaats, van de ondergang te redden.