Kerk gaat in de verkoop – Nieuw boek over de ‘Onderduikerskerk’ verschenen.

Op vrijdag 30 juni 2017 schreef de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb in een gastcolumn in het Nederlands Dagblad over de gereformeerde Breepleinkerk, in de wijk Hillesluis te Rotterdam.

Hij beschreef daarin de Breepleinkerk als een kerk die mensen verbindt: ‘Er is meer wat ons bindt dan wat ons scheidt binnen de wereldgemeenschap. Daar ben ik van overtuigd. Daar zijn de mensen van de Breepleinkerk van overtuigd.​ ​Deze kerk is een veilig en zorgzaam huis voor iedereen in de buurt. Iedereen hoort erbij, in Hillesluis.​’ Hij wees er op dat de gemeenteleden van de Breepleinkerk regelmatig moslims uitnodigen en hun bijvoorbeeld uitleggen wat de christelijke doop inhoudt. Maar ze gaan ook zelf bij moslims op bezoek.

Breepleinkerk in de verkoop.

Overigens wordt de van oorsprong gereformeerde Bre​epleinkerk vermoedelijk verkocht. Namens de kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Rotterdam Zuid werd ons meegedeeld dat inmiddels over de verkoop van de Breepleinkerk gesprekken aan de gang zijn. Verder commentaar wilde men vooralsnog liever niet geven omdat in de pers ‘allerlei wilde verhalen’ zouden rondgaan. Niemand hoeft echter bang te zijn dat de kerk gesloopt zal worden: ‘De kans dat de Breepleinkerk wordt afgebroken is kleiner dan dat het Stadhuis in Groningen zal worden afgebroken’, zo verklaarde onze zegsman. Overigens worden in de Breepleinkerk al sinds medio 2013 geen kerkdiensten meer gehouden.

Nieuw boek over ‘Onderduikers in de Breepleinkerk’.

Al eerder besteedden we uitvoerig aandacht aan de opmerkelijke rol die de Rotterdamse Breepleinkerk in de oorlog speelde door het verbergen van onderduikers. De hoop van degenen die bij de Breepleinkerk en bij de rondleidingen in die kerk betrokken zijn is, dat de museumfunctie van de kerk in ieder geval behouden zal kunnen worden, om ook in de toekomst de mensen het verhaal van de Tweede Wereldoorlog duidelijk te kunnen maken en speciaal het verhaal van de drie Joodse gezinnen die daar ‘aan weerszijden van het orgel’ in de jaren 1942 tot 1945 in het diepste geheim verborgen werden. Zelfs de organist had niets door.

Wat dat betreft kunnen we wijzen op de verschijning, in april 2017, van een erg interessant boek over de onderduikers in de Breepleinkerk, getiteld ‘De Orgelzolders. Onderduikers in de Rotterdamse Breepleinkerk’, geschreven door Anja Matser, en uitgegeven door ‘Wist u dat… uitgeverij’ te Rotterdam. Het boek is prima geïllustreerd en telt 128 pagina’s. Ook de Gemeente Rotterdam stelde een bedrag ter beschikking om de publicatie van het boek mogelijk te maken.

Het boek.

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam schreef een voorwoord voor het boek, dat hij als ‘een eerbetoon aan de helden van de Breepleinkerk’ beschouwt voor de levensgevaarlijke hulp aan de onderduikers in de kerk. Op de plaquette, die op 5 november 2011 door de burgemeester aan de muur van de kerk onthuld werd, staat dan ook dat ‘zij de oorlog hebben overleefd dankzij de moed van mensen binnen en buiten de kerk’.

Het verhaal van de Breepleinkerk komt uitvoerig aan de orde: hoe de koster van de (in 1927 in gebruik genomen en in 1941 verkochte) gereformeerde Polderstraatkerk aan de Polderstraat onderduikers in de kerk herbergde, maar geen ruimte had voor meer dan twee personen en toen zijn collega van de monumentale Breepleinkerk (op 5 november 1931 in gebruik genomen), koster De Mars, om hulp vroeg met de vraag of hij misschien in de Breepleinkerk ruimte had. Koster De Mars werkte mee en zo kwamen de eerste onderduikers bij het orgel; het zouden er uiteindelijk drie gezinnen worden.

Opmerkelijk is dat de predikant van de Breepleinkerk, ds. G. Brillenburg Wurth (1898-1963), aanvankelijk van de verstopplaats niet op de hoogte was. Hij woonde naast de kerk, kwam er dagelijks, maar de koster slaagde er in de verstopplaats zelfs voor hém enige tijd geheim te houden; tot hij het de predikant een half jaar later tussen neus en lippen door vertelde. De schrijfster weet misschien de oorzaak: ‘Ik kan niet anders concluderen dan dat het van uiterste zorgvuldigheid van de kant van de koster getuigt, dat hij zélfs zijn predikant niet in vertrouwen neemt. Misschien wel omdat hij weet dat de dominee al zoveel op zijn bordje heeft liggen’.

Ook het verhaal van de Duitse overval op de kosterswoning wordt verteld: op 14 april 1945 vielen de Duitsers daar met een hoop kabaal binnen, waarop de onderduikers zich net op tijd in hun onderduikruimte bij het orgel konden verbergen. De Duitsers hadden gehoord dat er wapens verborgen zouden zijn in de kerk. Gelukkig liep die gebeurtenis met een sisser af. En na de oorlog konden de onderduikers weer bij het orgel vandaan komen.

Voor meer bijzonderheden verwijzen we u natuurlijk allereerst naar het zeer lezenswaardige boek zelf, maar ook naar de websites die we in onze eerdere berichtgeving over de ‘Breepleinkerk in de oorlog’ hebben vermeld.

Bijzonderheden: De Orgelzolders. Onderduikers in de Rotterdamse Breepleinkerk, door Anja Matser. Uitgave van ‘Wist u dat … uitgeverij’ te Rotterdam. ISBN: 9789492047083. Te bestellen bij: Orgelzolders.nl/boeken