Boek over 130 jaar Gereformeerde Kerk gepubliceerd.

Op zaterdag 16 september 2017, ’s middags om twee uur, werd de ingrijpend verbouwde en vernieuwde Kruiskerk aan de Venestraat te Nijkerk, waarover we de laatste tijd geregeld berichtten, in gebruik genomen. Ook werd toen het gedenkboek over de Gereformeerde Kerk te Nijkerk gepresenteerd.

De openingsbijeenkomst.

De dag begon met de buren van de kerk, die met het vernieuwde kerkgebouw konden kennismaken tijdens een kop koffie. ’s Middags om half twee konden belangstellenden achter de fanfare NSFC aansluiten om in optocht naar de Kruiskerk te gaan. Daar begon om ongeveer kwart over twee de openingsbijeenkomst met het zingen van Lied 280 (‘De vreugde voert ons naar dit huis’) en werden de aanwezigen, onder wie burgemeester Renkema, welkom geheten door voorzitter Zuur van de kerkenraad. Nadat met gebed begonnen was, gaf  de heer Peter van Hofwegen uitleg over de werkzaamheden van de werkgroep Nieuwe Kruiskerk. Aan het eind van zijn toespraak bedankte hij de vele vrijwilligers en andere medewerkers die aan het tot stand komen van de nieuwe kerk hadden bijgedragen. Tijdens de bijeenkomst speelde de fanfare NSFC enige muziekstukken.

Burgemeester Renkema herinnerde er in zijn toespraak aan dat het afstoten van een kerkgebouw (in Nijkerk de Goede Herderkerk), voor velen een vast ankerpunt, een zaak van emoties kan zijn. Hij wees er op dat de rol van een kerkelijke gemeente niet onderschat moet worden en noemde de Kruiskerk een kruispunt, waar ieder elkaar tegenkomt, elkaar veilig kan ontmoeten, ‘door welke ingang van het gebouw je ook naar binnengaat’.

Kerkenraadsvoorzitter Zuur merkte naar aanleiding daarvan op dat de kerkelijke gemeente inderdaad met open deuren en met een open gezicht naar Nijkerk wil staan, op hét centrale kruispunt van Nijkerk waaraan de Kruiskerk staat, dat van de Frieswijkstraat met de Callenbachstraat. De kerk moet echter actief en enthousiast zijn. ‘Een levende gemeente ben je nog niet met een nieuwe kerk’, zo zei de heer Zuur, ‘al heb je die nodig om een vitale kerkgemeente te kunnen zijn. Het is ook tot de eer van God dat een kerk er goed en verzorgd uitziet, met een toren die wijst naar boven’. Een kerkgebouw heeft in zekere zin ook een verkondigend element. ‘Wat zou het mooi zijn als deze kerk ook iets van dat geheim zou mogen verkondigen’.

Voorzitter Zuur liet als inleiding op de boekpresentatie nog enkele beelden uit de kerkgeschiedenis van gereformeerd Nijkerk zien. Vervolgens bood mevrouw Willy Klok-Van Dasselaar haar boek aan de kerkenraadsvoorzitter aan. Oud-predikant ds. C.J. van der Meulen verrichtte de openingshandeling en hield een toespraak. Om half vier werd de bijeenkomst afgesloten met het zingen van lied 704 (‘Dankt dankt nu allen God‘) en met dankgebed.

Op zondag 17 september 2017 is de eerste officiële kerkdienst in de nieuwe kerk. Beide bijeenkomsten zijn c.q. waren ‘live’ te volgen via Kerkomroep.nl.

Al eerder werd door de kerkenraad een uitvoerig programma gepubliceerd over de vele activiteiten die in de op de ingebruikneming volgende feestweek worden georganiseerd, waarbij alle leeftijden aan hun trekken komen. Het feestprogramma loopt uit op de startzondag op zondag 24 september 2017, waarmee het nieuwe kerkelijke seizoen wordt ingeluid.

Gedenkboek gepubliceerd.

Zoals opgemerkt werd op zaterdagmiddag 16 september 2017 ter gelegenheid van de verbouwing van de Kruiskerk een gedenkboek gepresenteerd. Willy Klok-Van Dasselaar – die ons de afgelopen tijd op de hoogte hield van de vorderingen van de verbouw van de Kruiskerk – stelde op verzoek van de kerkenraad het boek ‘130 jaar Gereformeerde Kerk Nijkerk’, samen. Daarin zijn onder meer interviews weergegeven die mevrouw Klok had met allerlei – huidige en vroegere – betrokkenen bij de kerk. Ook beschreef zij in het boek verscheidene onderwerpen betreffende het kerkelijk leven.

Het 104 pagina’s tellende boek handelt over de Kruiskerk (de eerste zowel als de tweede), de Goede Herderkerk, die onlangs werd verkocht, en over de Gereformeerde Kerk te Nijkerkerveen. Het is een interessant boek geworden, dat de historie van de kerk van alle kanten bekijkt en dat bovendien goed geïllustreerd is met veel kleurenfoto’s.

Het spreekt vanzelf dat het boek aanvangt met een historisch overzicht van de Gereformeerde Kerk te Nijkerk, die als Doleantie-kerk geïnstitueerd werd op  4 maart 1887, maar al eerder een Christelijke Afgescheidene Gemeente kende, die tot leven kwam op 5 december 1837, na enkele jaren teniet ging maar opnieuw geïnstitueerd werd in 1850 en het daarna tot 2 februari 1882 volhield, maar toen voor de tweede keer werd opgeheven.

Het historisch overzicht van de kerk, samengesteld ds. Bernhard H. Steenwijk, gebruikt als bron het artikel op onze website, waarbij de predikant overigens  meteen begint aan de Doleantie te Nijkerk en aan het kortdurende en niet spectaculaire bestaan als Christelijke Afgescheidene Gemeente voorbijgaat. In 1887 werd een stuk grond aan de Venestraat gekocht met daarop een huis en een schuur. De schuur werd omgebouwd tot voorlopig kerkgebouw, en ondertussen werd de definitieve kerk gebouwd, over de schuurkerk heen. De kerkdiensten in de noodkerk konden dus gewoon doorgaan.  De nieuwgebouwde Kruiskerk werd in 1890 in gebruik genomen.

De Gereformeerde Kerk te Nijkerk breidde zich stevig uit, zodat in 1967 een tweede kerkgebouw in gebruik genomen werd, de Goede Herderkerk aan het Willem-Alexanderplein , die – met de ingebruikneming  van de vernieuwde Kruiskerk op 16 september 2017 – kort daarvoor buiten gebruik gesteld werd.

De ramp.

Ronduit een ramp was de brand die de monumentale Kruiskerk in 1975 in de as legde. In het pas verschenen gedenkboek wordt daaraan terecht behoorlijk wat aandacht besteed. Hoofdstuk 3 vermeldt het verhaal van brandweercommandant Roel van der Wijk, die de brand meemaakte en ook Willy Klok-Van Dasselaar beschrijft in hoofdstuk 4 haar herinneringen aan die gebeurtenis, die de kerk in een troosteloze ruïne veranderde. Hoofdstuk 5 geeft het verhaal van Gea en Albrecht Bijvank, van wie als eerste bruidspaar het huwelijk in de nieuwe Kruiskerk kerkelijk bevestigd werd.

De bouw van de Goede Herderkerk was noodzakelijk door een tekort aan vergaderruimte voor alle kerkelijke vergaderingen en andere activiteiten. De jeugd begon al in 1954 met een kwartjesactie voor de vorming van een bouwfonds. De bedoeling was aanvankelijk de nieuwe Kruiskerk aan de Venestraat uit te breiden, maar besloten werd toch een tweede kerk te bouwen: de Goede Herderkerk. Het verhaal daarover wordt in hoofdstuk 6 door Ko Norg van het College van Kerkrentmeesters verteld. Dit hoofdstuk wordt gevolgd door ‘Herinneringen aan de Goede Herderkerk’, beschreven door Kees van der Ploeg.

De predikanten.

Hoofdstuk 8 geeft de foto’s met de bijbehorende data van alle predikanten die de kerk te Nijkerk vanaf 13 mei 1888 tot heden gediend hebben c.q. dienen. De eerste predikant was ds. A. Middelkoop (1859-1926), afkomstig van de Dolerende kerk in het Friese Gerkesklooster, die al na een jaar naar Nijkerk vertrok. De drie huidige predikanten van Nijkerk zijn ds. E.H. Egberts, ds. J.W. Overvliet en ds. K.J. van der Sloot.

De hoofdstukken die daarna volgen handelen over een aantal predikanten die de kerk te Nijkerk hebben gediend of er op een andere manier mee te maken hadden. Zo wordt in hoofdstuk 9 ds. P.H. Pellicaan, die de kerk te Nijkerk in de Tweede Wereldoorlog diende, ‘een dominee die durft’ genoemd. En terecht, want Willy Klok-Van Dasselaar vertelt het interessante verhaal over hoe de predikant op verschillende tijdstippen te maken kreeg met de Duitsers, die hem wilden arresteren, maar toch kon ontsnappen en ondertussen aan het verzet meewerkte.

De broers Leo en Klaas Koffeman, beiden predikant, vertellen in de hoofdstukken  10 en 11 over hun herinneringen aan de oude Kruiskerk, in de jaren 1953 tot 1968, toen hun vader ds. A.I. Koffeman (1906-1970)  predikant in Nijkerk was. Beiden maken gewag van het feit dat de brand die de oude Kruiskerk verwoestte, hen diep raakte. Ook ds. Fred Meijnhardt maakt in hoofdstuk 12 melding van de brand: ‘Drie dagen voor die ramp, op zondagmorgen 27 juli, preekte ik als gastpredikant in de Kruiskerk’. Toen de kerk drie dagen later afbrandde zei iemand: ‘Die jonge dominee van zondagmorgen heeft met zoveel vuur gepreekt, dat er in de kerk vonken zijn blijven liggen, en drie dagen later hebben we die vonken alsnog (…)’

Willy Klok interviewde zelf ds. C.J. van der Meulen, die – vanuit de grootste ongedeelde Gereformeerde Kerk van ons land, Drachten – van 1974 tot 1984 in Nijkerk stond. ‘In Drachten had dominee Van der Meulen wel zes collega’s en daar had men grote wijken. Hier in Nijkerk was het meer overzichtelijk’. Ook hij was getuige van het afbranden van de Kruiskerk. ‘Mensen stonden er bij te huilen’, zo herinnerde hij zich.

Willy Klok schrijft in hoofdstuk 14 een interessant levensverhaal over ds. Willem Haverkamp (1928-2005) en in hoofdstuk 15 schrijft ds. Jan van Buuren over zijn ervaringen als predikant te Nijkerk. ‘De oude Kruiskerk was bij velen geliefd. Ik deed er, na mijn eerste gemeente Wommels, in 1972 intrede. Mijn wijkkerk was de Goede Herderkerk bij het station, maar ik preekte altijd graag in de Kruiskerk. Het was een ouderwets hoog gebouw met grote ramen. (…) Hoog tegen de muur had je als voorganger van uit de ‘houten broek’ een wijd uitzocht op alle roezemoezende en luid zingende aanwezigen’.

In de hoofdstukken 16 tot en met 23 wordt door achtereenvolgens ds. H. Eendebak (van 1977 tot 1990 te Nijkerk), ds. P van Dijk (van 1985 tot 2002), ds. D. Riemens (van 1986 tot 2013), ds. B.H. Steenwijk (van 1991 tot 2009), mevr. T. Edelman-Van Ginkel (haar man stond van1994 tot 2003 te Nijkerk), ds. J.W. Overvliet (van 2004 tot heden predikant in Nijkerk), ds. K. van der Sloot (van 2010 tot heden) en pastoraal medewerker jeugdwerker mevr. A. van Veen en jeugdwerker mevr. H. Koster over hun periode in Nijkerk c.q. te Nijkerkerveen verteld.

De kosters.

Het boek zou niet compleet zijn als niet uitvoerig aandacht besteed zou worden aan de kosters die de kerk van Nijkerk achtereenvolgens dienden. Willy Klok schreef over Hendrik van Corler en diens echtgenote, die maar liefst eenendertig jaar lang het kosterschap in de oude Kruiskerk waarnamen. Ook schreef Willy Klok over koster G. van Ruler, die zijn werk als hulpkoster van de oude Kruiskerk bij koster Corler begon en in mei 1992 afscheid nam, terwijl zij de kosters J. Kerssies (van 1992 tot 2014 koster van de Goede Herderkerk) en J. van der Kieft (vele jaren lang koster van de tweede Kruiskerk) interviewde. Wim Schuiling beschreef in hoofdstuk 27 het werk van de diakonie.

Nijkerkerveen.

Een aparte plaats neemt de gereformeerde kerk aan de Vrouwenweg te Nijkerkerveen in het kerkelijk leven van Nijkerk in. Daarover wordt in hoofdstuk 28 door Willy Klok zelf verteld, want zij werd in Nijkerkerveen geboren. De kerk aan de Vrouwenweg in Nijkerkerveen werd in 1951 in gebruik genomen als behorende tot de Gereformeerde Kerk te Nijkerk, maar werd op 22 januari 1967 als zelfstandige Gereformeerde Kerk geïnstitueerd.

Geïllustreerd door veel mooie foto’s  wordt in de hoofdstukken 29 tot en met 39 door Willy Klok geschreven of geïnterviewd over achtereenvolgens de Jeugdverenigingen, de schoonmaakploeg, de kerkenraad in de jaren ’80 van de vorige eeuw, de ouderlingen en diakenen, trouwen en begraven, het gereformeerde rusthuis aan de Amersfoortseweg, over de 83-jarige Reier van der Zande van het kerkelijk bureau, over het oudste lid van de Kruiskerk, mevr. G. van de Veen-Vastenburg, en over een aantal andere actieve kerkleden. In hoofdstuk 40 staat Henri van Dasselaar stil bij het jeugdwerk.

De kerk van de toekomst.

In hoofdstuk 41 schrijft ds. E.H. Egberts over ‘de toekomst van de kerk’. Hij zet enkele punten op een rij over hoe hij zich het proces van gemeenteopbouw voor de gemeente te Nijkerk voorstelt: (1) Accepteer een nieuwe realiteit (met oude papieren); (2) Laat getallen ons niet beheersen; (3) Terug naar de bron (‘Back to Basics’) en (4) Samenwerking. Daarbij geeft hij aan dat uit onderzoek gebleken is dat er zeven signalen zijn die opvallen bij bloeiende geloofsgemeenschappen: ‘Onder andere: men durft te leren van andere  kerkgenootschappen. Daar ligt volgens mij een sleutel tot samenwerking: leer van elkaar’.

Uiteraard wordt in de hoofdstukken 42 en 43 aandacht besteed aan de nieuwe Kruiskerk, zoals die op zaterdag 16 en zondag 17 september 2017 in gebruik genomen werd en wordt in het laatste hoofdstuk de bouw van de nieuwe Kruiskerk in beeld gebracht.

De kerk van Nijkerk, en niet in het minst de samenstelster, mevrouw Willy Klok-Van Dasselaar, mogen gefeliciteerd worden met deze mooie uitgave, die een waardige herinnering vormt aan de ingebruikneming van de nieuwe Kruiskerk te Nijkerk.

Het 104 pagina’s tellende boek is voor € 14,95 verkrijgbaar bij het Kerkelijk Bureau bij de Kruiskerk. Na 25 september kost het boek € 17,95.

• Willy Klok-Van Dasselaar, 130 jaar Gereformeerde Kerk Nijkerk. Kruiskerk | Goede Herderkerk | Gereformeerde Kerk Nijkerkerveen, Uitgave Nabij Producties, Nijkerk, 2017

© 2017. GereformeerdeKerken.info