Het verhaal achter de steen van Toon Pille

1940 – Opdat wij niet vergeten – 1945

Inleiding.

Met toestemming van de redactie van Indebuurt Gouda.nl nemen we het onderstaande artikel over, dat handelt over de gereformeerde verzetsheld Toon Pille uit Gouda.

Toon Pille (foto: Streekarchief Midden-Holland).

Het verhaal achter de steen van Toon Pille

Door Merel Jansen

De gedenksteen voor Toon Pille (foto: Merel Jansen).

Recht voor de ingang van Het Huis van de Stad ligt een ietwat verweerde steen. Op de steen is nog redelijk goed de naam van Toon Pille te lezen. Veel Gouwenaars weten wel dat Toon Pille een verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog was, die op deze plek geëxecuteerd zou zijn. Maar wat is nu het precieze verhaal achter de executie van Toon Pille?

Toon Pille was een stoffeerder uit Waddinxveen. Tijdens de oorlog werkte hij ook als koerier voor het ondergrondse verzet. Daarbij had hij zich aan het begin van de oorlog via de Jongelings Vereniging van de Gereformeerde Kerk aangesloten.

De ‘Schrik van Gouda’.

Han Balvert (foto: http://balvert,url.ph/wp-content/uploads/2014/07/90164-a.jpg)

Toon Pille bracht in de ochtend van 29 september 1944 een lijst met namen van onderduikers naar het verzet in Bleiswijk, maar op datzelfde moment was een SD’er naar hem op zoek. Zijn naam was Han Balvert, een boerenzoon uit Moordrecht. Hij stond ook wel bekend als ‘De Schrik van Gouda’.

Han Balvert reed vaak op zijn motor rondjes door Gouda en omgeving om mannen te arresteren die aan razzia’s waren ontsnapt. Het geronk van de motor door de straten riep bij veel mensen al enorm angstige momenten op. Balvert bracht de mannen dan naar de Sicherheitsdienst aan de Ridder van Catsweg. Het was de bedoeling dat zij in Duitsland zouden gaan werken.

Arrestatie.

Een 11-jarig meisje heeft nog tevergeefs geprobeerd om Toon Pille te waarschuwen voor Han Balvert, die naar hem op zoek was. Met twee andere vrienden werd Toon Pille toch gearresteerd door de SD’er, en zij werden door hem naar de Waddinxveense hefbrug gebracht. In het brugbedieningshuisje werden zij alle drie ondervraagd.

Het gebouw van de Sicherheitsdienst aan de Ridder Van Catsweg (foto: Streekarchief Midden-Holland).

Toon Pille werd daarna overgebracht naar de Sicherheitsdienst in Gouda. De andere twee jongens mochten gaan.

Executie.

Toon is een nacht lang verhoord in Gouda. De verhoren bestonden in die tijd onder andere uit zware martelingen. Er is geprobeerd om de namen van andere verzetsstrijders te ontrafelen. Toon werd op 30 september geëxecuteerd.

Het lichaam, dat door minstens acht kogels was doorboord, werd gevonden aan de Burgermeester Jammessingel. Niemand van zijn medestrijders is na het verhoor gearresteerd. Hieruit blijkt dat Toon Pille niemand heeft verlinkt.

De arrestatie van Han Balvert (foto: Streekarchief Midden-Holland).

Er zijn nog veel mensen die denken dat Toon Pille door Han Balvert om het leven is gebracht. Maar uit de stapel archieven blijkt dat de moordenaar hoogst waarschijnlijk zijn chef Rennen is geweest. Op 4 oktober 1944 is Toon Pille begraven op de oude begraafplaats aan de Kerkweg in Waddinxveen. Hij is slechts 23 jaar oud geworden.

Bron:

Merel Jansen, Mysterie opgelost: Wat is het verhaal achter deze steen? Op de website Indebuurt Gouda, 28 april 2018.