Ter gelegenheid van het Kuyperjaar 2020 verscheen onlangs een uitgave onder de titel Bram, magazine over politiek, cultuur en zingeving. Het geeft een mooi beeld van vele aspecten van dr. Abraham Kuypers leven.

Het is geen kritiekloos verhaal geworden, maar het geeft een realistisch overzicht, verdeeld in verschillende hoofdstukken en voorzien van veel illustraties, vaak in kleur.

Twee pagina’s met ‘Varia’ openen het blad, waarin enkele opmerkelijke feiten uit zijn leven weergegeven worden (voorzien van illustraties) zoals ‘Kuyper in quarantaine’, waarmee we in deze tijd maar al te goed bekend zijn; Kuyper moest in 1884 namelijk ook twee weken in quarantaine, vanwege een cholera-epidemie in Frankrijk, waar hij juist een bergtocht gemaakt had.

In een interview met oud-premier Jan Peter Balkenende, CU-voorman Gert-Jan Segers en schrijfster Agnes Amelink geven dezen hun visie op Kuypers leven, terwijl NRC-journalist Jannetje Koelewijn in een drietal vragen haar ideeën betreffende Kuyper ten beste geeft.  Een en ander wordt gevolgd door de afbeelding en verklaring van een negental Kuypercartoons (Kuyper was in zijn tijd zo’n beetje de meest in cartoons getekende Nederlandse staatsman), waarvan er tijdens zijn leven tientallen in de pers gepubliceerd werden, getekend door vooral Albert Hahn en Johan Braakensiek en meestal niet vleiend voor de grote man; maar – schreef Kuyper later zelf – Braakensiek zou je nooit afbranden. Kuyper werkte in 1909 trouwens zelf mee aan de heruitgave van een groot aantal over hem verschenen cartoons.

Vervolgens wordt een tijdlijn weergegeven met veel belangrijke gebeurtenissen in zijn leven. Jeroen Snel beschrijft daarna in het kort de zeven levens van Abraham Kuyper, zoals die in zijn onlangs verschenen boek uitvoerig aan de orde komen: Kuyper als alpinist, reiziger, spreker, wetenschapper, activist, journalist en staatsman.

Vier kort geformuleerde meningen over Kuyper worden gegeven door PKN-beleidssecretaris Nynke Dijkstra-Algra, VU-docent en Theoloog des Vaderlands Samuel Lee, hoogleraar geschiedenis Beatrice de Graaf, en Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.

Dr. George Harinck beschrijft in het kort Kuypers in 1905 gehouden reis ‘Om de Oude Wereldzee’.  Kuyper had het prima naar zijn zin, toen hij in 1905 op reis ging en zo’n beetje alle landen rond de Middellandse Zee bereisde: ‘Iedereen vliegt voor me. Ik reis als een koning’, schreef hij. Kuypers reisverslag omvat twee omvangrijke boekdelen, die in 1907 en 1908 uitkwamen.

Al benadrukte Kuyper (volgens minister en CDA-leider Hugo de Jonge) de tegenstellingen, hijzélf wil die overbruggen, al kan de samenleving volgens hem toch nog wel iets van Kuyper leren: ‘De overheid moet een schild voor de zwakken zijn’. En dat is al moeilijk genoeg, zoals tegenwoordig helaas maar al te vaak duidelijk wordt.

De Amerikaanse ethicus Vincent Bacote merkt op als student haast verliefd te zijn geweest op Kuyper, ‘tot hij las wat Kuyper over zwarte mensen als hijzelf schreef. De heftige teleurstelling deed hem fysiek pijn. (…) Toch bleef hij fan’.

Een aantal ‘meesterstukken’ wordt getoond en kort beschreven in de vorm van de kappa, ontvangen ter gelegenheid van het eredoctoraat dat Princeton University in Amerika in 1898 aan dr. Kuyper verleende; een dreigbrief die Kuyper in 1886 ter gelegenheid van de Doleantie ontving (‘Jij komt vanavond de deur niet meer uit!‘ – het viel achteraf nogal mee); een prachtige getekende en versierde oorkonde die Kuyper in 1897 ontving t.g.v. het 25-jarig hoofdredacteurschap van zijn politieke dagblad De Standaard; en – tenslotte, want dan is het hier op aarde voorbij – zijn Dodenmasker, in 1920 door Toon Dupuis vervaardigd.

Marcel ten Hooven citeert enkele aan Kuyper toegeschreven karakterologische zwakheden: hij was ‘enorm bazig, verschrikkelijk in de omgang, manipulatief, en ging erg ver om zijn doel te bereiken’, maar was hij ook echt Neerlands eerste populist? Sjirk Kuijper van het Nederlands Dagblad vertelt iets over de belevenissen van hem en zijn gezin met betrekking tot Kuyper, terwijl vervolgens vier mensen (‘De kleine luyden van nu‘), die tegenwoordig ‘de schouders onder de samenleving zetten’, hun mening geven over de vraag in hoeverre zij zich gehoord weten door de overheid: boerin Carola van Rijswijk, woonbegeleider Douwe Swart, basisschoolleerkracht Debbie Vertelman en VUMC-voedingsassistente Mantie Camara.

De destijds ontdekte, uit 56 brieven bestaande, correspondentie tussen Kuyper en ds. D.K. Wielenga (1841-1902), docent in Kampen, begon vrolijk, maar eindigde in een polemiek over de relatie tussen de theologieopleidingen in Kampen en Amsterdam. De briefwisseling wordt beschreven door BRAM-eindredacteur Sjoerd Wielenga (ja, familie). Filosoof René van Woudenberg ontdekte dat achter de energieke buitenkant van Kuyper een inwendige diepte schuilging; bijna dagelijks leest Van Woudenberg meditaties die Kuyper schreef.

• Bram, Magazine over politiek, cultuur, zingeving. Amersfoort, uitgeverij De Vuurbaak, 2020. 68 pagina’s. Prijs: € 7,99. ISBN: 989055605767