De predikanten.

( < Naar deel 1 ) – In 1955 stelde de kerkenraad in verband met de snelle groei van de gemeente de tweede predikantsplaats in. Op 11 december dat jaar deed ds. R. Strijker (1925-2013) als zodanig intrede.

In 1968 werd de derde predikantsplaats ingesteld. Het beroepingswerk leidde daarvoor uiteindelijk naar ds. E.C. Kim (*1932), die op 5 mei 1974 intrede deed. Uiteindelijk werd het aantal predikanten – in verband met de terugloop van het ledental – weer teruggebracht.

1. De Nieuw-Jeruzalemkerk in de loop der jaren.

Vanzelfsprekend werden in de loop van de tijd allerlei gebreken aan de nieuwe kerk ontdekt. In 1959 klaagden kerkgangers over de (on)verstaanbaarheid van de voorganger, wat uiteindelijk in 1961 leidde tot de aanschaf en plaatsing van een geluidsinstallatie. In hetzelfde jaar werd ook de verwarming zodanig aangepast dat de situatie aanzienlijk verbeterde. Aanvankelijk werd nog niet gesproken over een lift in de kerk om ouden van dagen naar de kerkzaal te brengen (de gemeente was in het begin immers jong van lijf en leden), maar langzamerhand werd de noodzaak duidelijker vanwege de intredende vergrijzing. In 1976 kwam een lift in de kerk, waarbij ook gehandicapten natuurlijk grote baat hadden.

Renovatie (1992).

Zoals elk gebouw moest na verloop van tijd ook de Nieuw-Jeruzalemkerk aan het Corn. Dirkszplein onder handen genomen worden vanwege de bouwkundige situatie. In 1992 werd onder meer betonrot in de kozijnen geconstateerd, en verder krakende en los zittende banken, mogelijk gevaarlijke elektrische leidingen en een losrakend plafond in de kerkzaal, terwijl ook vloeren, de trap bij de hoofdingang en nog verscheidene andere zaken moesten worden aangepakt. Van mei tot september 1992 kerkten de gereformeerden dan ook in de rooms-katholieke St. Michaëlskerk aan het Pastoor Koopmansplein waar ze gastvrij ontvangen werden.

De renovatie kostte maar liefst ruim fl. 700.000, waarvoor een financiële actie werd gehouden (die zeer succesvol verliep) en voor de rest een lening werd afgesloten. Opvallend was ook nu weer de grote deelname aan allerlei activiteiten. “Het resultaat was een totaal opgeknapte kerk. Het gebouw toonde vriendelijker en zong prettiger door het nieuwe akoestische plafond. De ‘kathedraal’ kon weer jaren mee!”

De kerk ook een Multi Functioneel Centrum (2011).

Teneinde de financiële exploitatie van de Nieuw-Jeruzalemkerk rond te krijgen werd besloten een steeds vaker beproefd middel toe te passen om meer inkomsten te genereren. De kerk zou worden aangepast als Multi Functioneel Centrum, dat voor gebruik voor talloze (kerkelijke en niet-kerkelijke) activiteiten heel geschikt zou zijn. Op die manier kwam de kerk dan ook midden in de samenleving te staan.

Na een verbouwing van vijf maanden kon de Nieuw Jeruzalemkerk op zaterdagmorgen 24 september 2011 heropend worden. Het kerkgebouw was in de tussentijd dus aangepast als multifunctioneel centrum. De verbouwing kostte ongeveer een miljoen euro. Omstreeks € 450.000 daarvan was afkomstig uit subsidies. Een van de verkregen subsidies was een zgn. Leader-subsidie, het Europese potje voor plattelandsontwikkeling. Gedeputeerde Jan-Nico Appelman mocht de heropening verrichten door een aan de buitenmuur aangebrachte plaquette te onthullen.

Het orgel van de Nieuw-Jeruzalemkerk.

Een orgel hoorde in de kerk, daarvan was iedereen al lang overtuigd. Dus moest zelfs ook in de noodkerk zo’n instrument aanwezig zijn, al was het maar een eenvoudig harmonium, voorzien van een windmotor. De organist hoefde er dus niet zelf bij te trappen. In 1949 werd het harmonium aangeschaft. Kennelijk was het een nogal duur instrument, want men richtte voor de financiering ervan een heus orgelfonds in. Bij de ingang van de noodkerk werden collectebusjes opgehangen, allerlei activiteiten werden georganiseerd (ontspanningsavonden met muziek en zang) en vooral: de oprichting van een Verjaardagsfonds: bij elke verjaardag van een gemeentelid kwam iemand met een collectebusje langs met het verzoek een kleine dankbaarheidsgave te geven voor weer een nieuw levensjaar.

Dat harmonium, met een windmotor of niet, voldeed natuurlijk niet voor de grote Nieuw-Jeruzalemkerk. De fa. W. van Leeuwen werd dus verzocht een tweeklaviers mechanisch orgel te bouwen met twintig sprekende stemmen en zo’n 1.600 pijpen. Bijna fl. 41.000 moest voor het overigens uitstekende instrument worden neergeteld. De bekende organist Ernst Leeflang uit Apeldoorn mocht het orgel officieel in gebruik nemen.

Ook een orgel moet zo nu en dan gereviseerd worden. In 1982 was het zover: orgelmakers Kaat & Tijhuis – die ook het onderhoud hadden – knapten het instrument op en wijzigden hier en daar enkele registers. In 2008 werd het orgel opnieuw gereviseerd. Daarbij werd de Ruispijp IV sterk van het pedaal vervangen door een Roerquint 5 1/3′, vermoedelijk ook weer door de firma Kaat & Tijhuis. Enkele jaren later zijn de Octaaf 2′ van het Rugwerk en de Nachthoorn 2′ van het Hoofdwerk van plaats gewisseld.

Het kerkcentrum De Ontmoeting (1970).

Emmeloord groeide stevig en het ledental van de kerk nam navenant toe. Begin jaren ’60 werd Plan West gerealiseerd, een uitbreiding aan de westkant van de Espelervaart. De kerkenraad benoemde daarom in 1965 een onderzoekscommissie om te bestuderen in hoeverre de bouw van een nieuw kerkelijk centrum in het westen van Emmeloord noodzakelijk was.

In 1966 stelde de hervormde gemeente voor daar samen een kerkelijk centrum te gaan bouwen. Toen ook de rooms-katholieke parochie er oren naar had eraan mee te doen, werd een plan gemaakt van een kerk met twee kerkzalen, waarvan één voor de rooms-katholieken. Maar ondertussen groeide het aantal gereformeerden in Plan West stevig door. Vandaar dat ook kerkdiensten gehouden moesten worden in de Jacobus Reviusschool. Ook de hervormden hielden daar kerkdiensten, nauwkeurig gescheiden van die van de gereformeerden.

Door geldgebrek moesten de rooms-katholieken meedelen niet met de plannen verder te kunnen gaan; het aantal katholieken in ‘West’ zou minder groot geweest zijn dan aanvankelijk gedacht. Dus werd de bouwcommissie ‘versmald’ tot gereformeerde en hervormde leden, die nieuwe plannen maakten. Uiteindelijk kreeg bouwbedrijf L. de Graaf te Emmeloord in 1969 opdracht de kerk te bouwen voor een bedrag van bijna een half miljoen gulden. Van de overheid werd fl. 200.000 aan subsidies ingewacht en de vermaarde gereformeerde Stichting Steun Kerkbouw (SSK) droeg fl. 30.000 bij. Afgesproken werd dat getracht zou worden dat beide kerken elk een ton bijeen zouden brengen, wat overigens niet lukte. De totale kosten van de kerkbouw bedroegen uiteindelijk fl. 810.000.

Op dinsdag 2 juni 1970 werd de kerk in gebruik genomen met een bijeenkomst voor genodigden en een gezamenlijke kerkdienst voor de gemeenteleden, waarin de beide predikanten voorgingen: ds. J. Vroegindewey van de hervormde gemeente en ds. J. Kuiper (1917-1998) van de Gereformeerde Kerk. De gereformeerde kerkdiensten zaten na verloop van tijd zo vol dat de kerkenraad overwoog een vleugel bij te bouwen. Maar de hervormde gemeente had wat dat betreft geen moeiten, en wilden daarom niet meebetalen, zodat de plannen niet doorgingen.

Aanvankelijk overwoog men in het kerkelijk centrum ‘De Ontmoeting’ (zoals de naam luidde) een elektronisch orgel te plaatsen, maar daarvan kwam men terug. Aan de al eerder genoemde fa. Ernst Leeflang werd opdracht gegeven een heus pijporgel te bouwen.

Protestantse Gemeente te Emmeloord (2012).

Na de nodige voorbereidingen werd in 2012 de fusieovereenkomst getekend betreffende het samengaan van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente. Aanvankelijk was enkele jaren eerder trouwens besloten zowel de hervormde kerk De Hoeksteen uit 1952 als de gereformeerde Nieuw-Jeruzalemkerk te verkopen. Van de gelden die de verkoop opleverde zou dan een nieuw kerkelijk centrum gebouwd kunnen worden. Uiteindelijk werd van die plannen afgezien en werd in 2006 besloten de hervormde kerk De Hoeksteen te verkopen (de laatste dienst werd daar op zondag 11 juni gehouden) en de Nieuw-Jeruzalemkerk als plaats van samenkomst aan te houden.

In 2019 besloot de kerkenraad de drie kerkelijke wijken samen te voegen tot één gemeente met één kerkenraad.

En de toekomst….?

Momenteel is een Commissie Herhuisvesting bezig de ‘gebouwenkwestie’ te bekijken. De vraag is welk van de twee kerkgebouwen op termijn zal worden afgestoten: de van oorsprong gereformeerde Nieuw-Jeruzalemkerk of de gezamenlijk door gereformeerden en hervormden gebouwde Ontmoeting. Ook bestaat de mogelijkheid dat beide zullen worden gesloten en één nieuw kerkelijk centrum zal worden gebouwd.

De ledentallen van de Gereformeerde Kerk te Emmeloord.

Bronnen en literatuur onder meer:

B.J. Aalbers, Gereformeerden in de Noordoostpolder. In: Anderhalve eeuw gereformeerden in stad en land, deel 7, Overijssel. Kampen, 1985

Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

H.W. Hoekstra e.a., Bloemen in de kerk. 50 jaar Gereformeerde Kerk Emmeloord. Emmeloord, 1995

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

G. van Klinken, Van Zuiderzeecomité tot Deputaatschap (…) en Van het Noord-Oostfont’ (…). In: W. den Boer e.a., ‘Een machtig arbeidsveld’. De opbouw van het kerkelijk leven in de Noordoostpolder. Gouda, 2008

D. Kortenoeven en H. Oosterhoff (red.), 50 jaar Gereformeerde Kerk [vrijgemaakt] te Emmeloord. Herdenking 1945-1995. Emmeloord, 1995

J.W.T.H. van Woensel, Kerkopbouw en kerkbouw in de IJsselmeerpolders. Lelystad, 1996

© 2021. GereformeerdeKerken.info