Een onderzoek van het dagblad Trouw naar de deelname van vrouwen aan het gereformeerde verzet rond deze illegale gereformeerde verzetskrant in de Tweede Wereldoorlog, maakt duidelijk dat het aantal verzetsvrouwen ‘veel groter was dan [door de onderzoekers] gedacht’.

Waren in de beschikbare literatuur over het verzet ‘slechts ongeveer vijfentwintig namen van verzetsvrouwen bekend’, het ruim een jaar durende onderzoek van Trouw zorgde ervoor dat nu bijna driehonderd vrouwen, die betrokken waren bij het verzetswerk rond het illegale Trouw in de Tweede Wereldoorlog, met naam en toenaam bekend zijn.

De rol van gereformeerde vrouwen bestond niet alleen uit het gevaarlijke koerierswerk, waarbij het illegale Trouw met gevaar voor eigen leven werd rondgebracht, zij hielpen onder meer ook bij het verbergen van (Joodse) onderduikers en het verstoppen en elders onderbrengen van Joodse kinderen om ze uit de klauwen van de bezetters te houden.

Van zestig vrouwen is door het onderzoek komen vast te staan dat ze door de bezetters gearresteerd werden, en van in ieder geval acht vrouwen staat vast dat ze ten gevolge van hun verzetswerk in de oorlog om het leven kwamen.

Bij de groep rond het illegale gereformeerde Trouw waren tussen de 2.000 en 4.000 mensen betrokken, van wie een groot deel ook deelnam aan ander verzetswerk, zoals in de voornamelijk gereformeerde verzetsgroep LO/LKP (‘gereformeerden en communisten waren oververtegenwoordigd in het verzet’, zo merkt men op). Door het diepgaande onderzoek werden ook zo’n honderdveertig egodocumenten van vrouwen opgespoord, persoonlijke papieren waarin ze zelf vertellen over hun verzetswerk rond Trouw.

Zo werd Ada van ’t Riet (1926-2017) door een jongen uit de gereformeerde Noorderkerk in de Schuytstraat te Den Haag gevraagd of ze wilde meehelpen met het verspreiden van het illegale Trouw. Ze ging daarmee akkoord en ‘samen bezorgden ze, alsof ze jonge ouders waren, het krantje met een kinderwagen’.

Jacqueline Rutgers (1908-1998) coördineerde in de oorlog de verspreiding van Trouw in Hengelo en werd later het eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid voor de gereformeerde Antirevolutionaire Partij (ARP).

Truus Scholten verspreidde samen met Henk Groot Enzerink en Betsy Wissink tienduizenden exemplaren van Trouw in Overijssel. Ze reden op de fiets achter elkaar aan door de provincie langs de route Kampen, Zwolle, Heino, Raalte, Nijverdal, Wierden, Almelo, Borne, Hengelo en Enschede, waar ze pakken kranten afleverden.

Truus Zandbergen (1921-2000) was actief voor het illegale Trouw en voor de plaatselijke Knokploeg in Heerhugowaard. Ze stencilde het verzetskrantje in een uitgeholde hooiberg en verspreidde het. Ze kon geblinddoekt een revolver uit elkaar halen en weer in elkaar zetten en gaf andere knokploegleden schietles.

Zie: trouw.nl/vrouwenvantrouw (alleen voor Trouw-abonnees) >