‘Afgescheiden’ emigratie uit Driesum naar Pella

Lezing over de Driesumer Afgescheidenen die met ds. H.P. Scholte (1805-1868) de oceaan overstaken.

Op donderdag 25 april 2024, aanvang 19.30 uur, verzorgen Anita Terpstra en Jouke H. Dantuma in de gereformeerde kerk van het Noord-Friese Driesum-Wouterswoude (Fries: Driezum-Wâlterswâld) een lezing over dorpsgenoten die in 1847 onder leiding van ds. Hendrik Peter Scholte ‘oer de grutte dobbe’ (‘over de grote vijver’) naar Amerika emigreerden.

Een oude kaart met de locatie van Driesum-Wouterswoude.

De Gereformeerde kerk staat aan de Foarwei 27 in Wâlterswâld.

Voor de pauze beschrijft Jouke Dantuma de ontstaansgeschiedenis van de ‘Christelijke Afgescheidene Gemeente’ van Driesum, die op 14 december 1840 geïnstitueerd werd, sinds 1869 ‘Christelijke Gereformeerde Gemeente’ heette en vanaf 1892 ‘Gereformeerde Kerk’ wordt genoemd.

Ds. H.P. Scholte (1805-1868) vertrok in 1847 met zo’n achthonderd ‘volgelingen’ (onder meer uit Driesum) naar Iowa, waar hij de stad Pella stichtte.

De emigranten uit Driesum-Wouterswoude verlangden naar meer orthodoxe opvattingen binnen de Hervormde Kerk. Uiteindelijk leidde de beweging van de Afscheiding tot een zelfstandige Gereformeerde Kerk naast de Hervormde kerk. Veel ‘Afgescheidenen’ voelden zich onheus bejegend en waren van mening dat in ons land geen sprake was van godsdienstvrijheid. In de hoop op een beter leven, rijkdom en religieuze vrijheid ontvluchtte een aantal dorpsgenoten Fryslân en stichtte samen met achthonderd andere Nederlanders het dorpje Pella in de Amerikaanse staat Iowa, onder leiding van ds. H.P. Scholte, een van de eerste Afgescheiden predikanten in ons land.

Hiltje Aukes Viersen-Sipma.

Onder de Driesumer emigranten was de eerste kosteres van die gemeente, Minke Thomas Bouma-London, en Hiltje Aukes Viersen-Sipma. Laatstgenoemde staat centraal in het boek ‘Hiltje’: een Friese vrouw op zoek naar een beter leven in Amerika. Schrijfster Anita Terpstra reconstrueert na de pauze op basis van historische documenten, brieven, memoires en familiegeschiedenissen het vaak harde bestaan van Hiltje, haar familie en de andere bewoners van Pella.

Pieter Heerkes Viersen.

P.H. Viersen (steunpilaar van de gereformeerde kerk van Driesum-Wouterswoude) en zijn echtgenote.

Ook wordt in deze lezing aandacht geschonken aan Pieter Heerkes Viersen (1819-1886). Hiltje was zijn stiefmoeder. Pieter Heerkes Viersen bleef als enige uit het samengestelde gezin in het ‘Heitelân’ (het Friese ‘Vaderland’) achter. Het leven van Pieter Heerkes Viersen stond bijna geheel in het teken van de Afscheiding. Vele jaren was hij lid van de kerkenraad, eerst als kerkvoogd (kerkmeester), later als ouderling, preses of scriba, voorlezer, voorzanger en als kerkadministrateur.

De ‘eerste stenen’ van de nieuwe kerk (foto: ‘150 jaar Geref. Kerk Driesum c.a.’).

De vermogende Viersen heeft een groot deel van de financiële lasten van de jonge gemeente gedragen en mocht in 1874 de eerste steen leggen van de nieuwe kerk aan de Foarwei in Wâlterswâld. De Christelijke Gereformeerde Gemeente schonk de familie Viersen als blijk van waardering een prachtige Statenbijbel met zilveren sluitwerk. In 1927 werd deze bijbel aan de Gereformeerde Kerk terug geschonken.

Translation into English:

“Separated” Emigration from Driesum to Pella.

Lecture on the Separatists from Driesum who crossed the ocean with Rev. H.P. Scholte (1805-1868).

On Thursday, April 25, 2024, starting at 7:30 PM, Anita Terpstra and Jouke H. Dantuma will present a lecture at the gereformeerde kerk of Driesum-Wouterswoude in North Friesland (Frisian: Driezum-Wâlterswâld) about fellow villagers who, in 1847, under the leadership of Rev. Hendrik Scholte, emigrated to America, crossing the ‘grutte dobbe’ (the great pond).

The gereformeerde kerk is located at Foarwei 27 in Wâlterswâld.

Before the break, Jouke Dantuma will describe the history of the ‘Christian Separated Congregation’ (‘Christelijke Afgescheidene Gemeente’) of Driesum, which was instituted on December 14, 1840, and was called the ‘Christian Reformed Congregation’ (Çhristelijke Gereformeerde Gemeente’) from 1869 onwards, and from 1892 onwards, referred to as the ‘Gereformeerde Kerk’.

The emigrants from Driesum-Wouterswoude longed for more orthodox views within the Hervormde Kerk. Eventually, the Separation movement led to the establishment of an independent Gereformeerde Kerk alongside the Hervormde Kerk. Many “Separatists” felt unfairly treated and believed that there was no religious freedom in our country. Hoping for a better life, wealth, and religious freedom, some villagers fled Fryslân and founded the village of Pella in the American state of Iowa, under the leadership of Rev. H.P. Scholte, one of the first Separatist ministers in our country.

Among the Driesumer emigrants was the first sextoness of that congregation, Minke Thomas Bouma-London, and Hiltje Aukes Viersen-Sipma. The latter is the central figure in the book ‘Hiltje’: a Frisian woman in search of a better life in America.

After the break, author Anita Terpstra reconstructs, based on historical documents, letters, memoirs, and family histories, the often harsh existence of Hiltje, her family, and the other residents of Pella.

Pieter Heerkes Viersen.

Pieter Heerkes Viersen (1819-1886) is also highlighted in this lecture. Hiltje was his stepmother. Pieter Heerkes Viersen remained in the ‘Heitelân’ (i.e. the Frisian ‘fatherland’) as the only one from the blended family. Pieter Heerkes Viersen’s life was almost entirely devoted to the Separation. For many years, he was a member of the church council, first as churchwarden, later as elder, president or secretary, reader, precentor, and church administrator.

The wealthy Viersen bore a large part of the financial burdens of the young congregation and in 1874 was allowed to lay the foundation stone of the new church on Foarwei in Wâlterswâld. The Christian Reformed Congregation presented the Viersen family with a beautiful Bible with silver clasps as a token of appreciation. In 1927, this Bible was returned to the Gereformeerde Kerk.