Zondag 29 september 2024 was het zestig jaar geleden dat het gebouw van de protestantse (voormalig gereformeerde) Pax Christikerk aan de Vlamenburg in Den Haag gebruik genomen werd.
Voorganger in de dienst was ds. Peter Bakker, en het thema van de dienst was ‘Het goede spoor volgen!’
Het zestigjarig bestaan van de kerk kwam vooral na de dienst aan de orde. Terwijl de gemeenteleden konden napraten onder het genot van een kop koffie ‘met een passend gebakje’, werd een diashow getoond met beelden uit de rijke geschiedenis van de Pax Christikerk, die in 2023/2024 geheel verbouwd werd (ook het orgel werd gerenoveerd).
Omdat veel van de daarin voorkomende foto’s privacygevoelig zijn heeft de redactie van GereformeerdeKerken.info van de diashow alleen de foto’s overgenomen die te maken hebben met de bouw en de verbouw van de Pax Christikerk.
Een korte geschiedenis van de Pax Christikerk.
Over de geschiedenis van de Pax Christikerk in Den Haag werd bij het veertigjarig bestaan, in 2004, een inhoudsrijk gedenkboekje uitgegeven onder de voor zichzelf sprekende titel ’40 jaar Pax Christikerk 1964-2004’. Namens de kerkenraad werd aan de redactie van GereformeerdeKerken.info meegedeeld dat vanwege de eerdere publicatie bij het 40-jarig jubileum niet nogmaals een gedenkboek uitgegeven wordt.
We hopen later uitvoeriger terug te komen op de geschiedenis van De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage-Oost (waartoe de Pax Christikerk behoorde totdat de ‘Kerk van Oost’ in 2023 gesplitst werd in twee zelfstandige Protestantse Gemeenten).
De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage-Oost werd per 1 januari 1925 geïnstitueerd, als afsplitsing van De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage. Om het grote aantal leden was namelijk besloten naast De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage twee zelfstandige Gereformeerde Kerken te institueren, namelijk De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage Zuid en De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage-Oost.
Maar voorafgaande aan die kerksplitsing was op 6 november 1896 in de stadswijk Bezuidenhout – toen dus nog behorende tot De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage, en vanaf 1 januari 1925 tot de Kerk van ’s-Gravenhage-Oost – de gereformeerde Oosterkerk aan de Zuid-Oost Buitensingel in gebruik genomen. De kerk telde ongeveer duizend zitplaatsen.
Den Haag groeide echter onverminderd door, want rond 1930 werd aan de overzijde van de Laan van Nieuw Oost-Indië begonnen met de uitbreiding van de stadswijk Bezuidenhout. Omdat daardoor het inwonertal van de wijk aanzienlijk uitbreidde werd de Oosterkerk te klein. Besloten werd daarom om in deze nieuwbouwwijk een nieuw kerkgebouw te stichten. Aanvankelijk kerkten de gereformeerden tot 1948 echter in een gymnastieklokaal aan de Van Heutszstraat. Daarna konden de kerkdiensten in de Maranathakerk gehouden worden.
De Haagse gemeenteraad nam in 1953 het nieuwe uitbreidingsplan ‘Mariahoeve’ aan. Dat was voor de kerkenraad van De Gereformeerde Kerk te ’s-Gravenhage-Oost de aanleiding in die wijk een nieuwe kerk te bouwen. In april 1963 werd de eerste paal van het nieuwe kerkgebouw geslagen. Gekozen werd voor de naam “Pax Christikerk”. Deze naam verwijst naar de vrede van Christus, waarvan gesproken wordt in Kolossenzen 3:15.
Op 29 september 1964 werd de Pax Christikerk in gebruik genomen. Als eerste predikant was ds. P. de Bruijn van 1964 tot 1977 aan de Pax Christikerk verbonden. “In die periode waren er nogal wat conflicten tussen gemeente en predikant”. De tweede predikant van de Pax Christikerk was ds. A.J. Dondorp. “Dat was een bloeiperiode voor de gemeente”. Er sloten zich meer mensen van buiten de wijk Mariahoeve bij de gemeente van de Pax Christikerk aan. Onder ds. Dondorp kreeg de gemeente ook een meer evangelicaal karakter. Na het vertrek van ds. Dondorp, was van 1994 tot 2002 ds. R. Hoekstra aan de gemeente van de Pax Christikerk verbonden.
2002 – 2022: Basiskerk – Open kerk
Toen ds. Hoekstra afscheid nam vroeg de kerkenraad zich af: hoe nu verder? Er was financieel gezien namelijk slechts ruimte voor een halve predikantsplaats en bovendien had de gemeente te maken gekregen met vergrijzing. Maar men ging niet bij de pakken neerzitten, want in die tijd ontstonden plannen om te gaan voor ‘verandering en groei’. Zo werd er een fulltime predikant gezocht, die voor 50% als gemeentepredikant en voor 50% als missionair predikant werkzaam zou zijn. Daarvoor werden ook de benodigde fondsen geworven. Daarvoor werd in 2012 ds. H.J. Bakker intrede. Deze was tot 2022 aan de gemeente van de Pax Christikerk verbonden.
De plannen liepen uit op een ‘tweestromen aanpak’: op zondag kwam eerst de zgn. Basiskerk samen (waar de gebruikelijke vorm van kerkdienst en gemeentezijn werd voortgezet) en daarna de Open Kerk, die een meer missionair en eigentijds karakter had. De jaren daarna groeide de Open Kerk sterk. De gemeente werd jonger en diverser. Toch werd uiteindelijk na ruim tien jaar gekozen voor de samenvoeging van de Basiskerk en de Open Kerk, al haakten tijdens het proces van samenvoeging ook mensen af.
Toen ds. Bakker in 2022 vertrok werd in eerste instantie een interim-predikant gezocht. Dat werd ds. J. Klapwijk, die al tien jaar verbonden was aan de Haagse Ichthuskerk, die behoort tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken. Ds. Klapwijk werd voor 50% naar de Pax Christikerk gedetacheerd. In 2023 werd besloten deze detachering tot 2027 te verlengen.
Bronnen onder meer:
Diverse schrijvers, 40 jaar Pax Christikerk 1964-2004. Den Haag, 2004
Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992
Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.
Website Pax Christikerk Den Haag
Translation into English:
The Pax Christ Church in The Hague Celebrates Sixty Years.
Sunday, September 29, 2024, marked sixty years since the building of the Protestant (formerly ‘gereformeerde’) Pax Christ Church on Vlamenburg in The Hague was put into use.
The service was led by Rev. Peter Bakker, with the theme of the service being “Following the Right Path!”
The church’s sixtieth anniversary was primarily celebrated after the service. While the congregation enjoyed coffee with a “suitable pastry,” images from the history of the Pax Christ Church, which was completely renovated in 2023/2024 (including the organ), were shown. Since many of the photos are sensitive regarding privacy, the editorial team of GereformeerdeKerken.info only shared those related to the construction and renovation of the Pax Christ Church.
A Brief History of the Pax Christ Church.
A comprehensive commemorative booklet titled 40 Years Pax Christ Church 1964-2004 was published for the church’s fortieth anniversary in 2004. The church council informed the editorial team of GereformeerdeKerken.info that, due to the earlier publication for the 40th anniversary, another commemorative book would not be published.
Later, we hope to provide a more detailed account of the history of the ‘Gereformeerde’ Church in The Hague-East (to which the Pax Christ Church belonged until the ‘Church of East’ was split into two independent Protestant Congregations in 2023).
The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague-East was instituted on January 1, 1925, as a split from The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague. Due to the large number of members, it was decided to establish two independent ‘Gereformeerde’ Churches in The Hague: The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague South and The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague-East.
Before this church split, on November 6, 1896, the ‘gereformeerde’ ‘Oosterkerk’ in the Bezuidenhout district (then still part of The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague, and from January 1, 1925, part of The Hague-East) was inaugurated at the South-East Buitensingel. The church had about a thousand seats.
However, The Hague continued to grow rapidly. Around 1930, the expansion of the Bezuidenhout district across the Laan van Nieuw Oost-Indië began. As the population of the district grew significantly, the ‘Oosterkerk’ became too small. It was decided to build a new church in this new district. Initially, ‘gereformeerde’ services were held in a gymnasium on Van Heutszstraat until 1948. Afterward, services were held in the Maranatha Church.
In 1953, the Hague city council approved the new expansion plan, ‘Mariahoeve,’ prompting the church council of The ‘Gereformeerde’ Church in The Hague-East to build a new church in that district. In April 1963, the first pile for the new church building was driven into the ground. The name “Pax Christ Church” was chosen, referring to the peace of Christ mentioned in Colossians 3:15.
On September 29, 1964, the Pax Christ Church was officially opened. The first pastor, Rev. P. de Bruijn, served from 1964 to 1977. “During his tenure, there were several conflicts between the congregation and the pastor”. The second pastor, Rev. A.J. Dondorp, “brought a flourishing period to the church”. More people from outside the Mariahoeve district joined the Pax Christ Church congregation, and under Rev. Dondorp, the church adopted a more evangelical character. After Rev. Dondorp’s departure, Rev. R. Hoekstra served the congregation from 1994 to 2002.
2002 – 2022: Base Church – Open Church.
When Rev. Hoekstra stepped down, the church council pondered the way forward. Financially, there was only room for half a pastoral position, and the congregation was also facing aging. However, the congregation did not give up. Plans for “change and growth” emerged. They sought a full-time pastor who would work 50% as a congregational pastor and 50% as a missionary pastor, with the necessary funds being raised for this. In 2012, Rev. H.J. Bakker was installed, and he served the Pax Christ Church until 2022.
These plans led to a “two-stream approach”: on Sundays, the so-called Base Church would first gather (continuing the traditional form of worship and congregation), followed by the Open Church, which had a more missionary and contemporary character. In the following years, the Open Church grew significantly, with the congregation becoming younger and more diverse. However, after more than ten years, it was decided to merge the Base Church and the Open Church, although some members left during the merging process.
After Rev. Bakker’s departure in 2022, an interim pastor was sought, and Rev. J. Klapwijk, who had been associated with the Hague Ichthus Church (part of the Dutch Reformed Churches) for ten years, was appointed. Rev. Klapwijk was seconded to the Pax Christ Church for 50% of his time. In 2023, it was decided to extend this secondment until 2027.