Inleiding.
In enkele nummers van het Centraal Weekblad ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland troffen we onder meer de hieronder afgedrukte berichten aan. De redactie van GereformeerdeKerken.info heeft (behalve de illustraties) tussen [vierkante haakjes] enkele aanvullingen en opmerkingen toegevoegd.
Uitbreiding Leeuwarden-Oost.
In verband met de snelle uitbreiding van de stad Leeuwarden in oostelijke richting (binnenkort zal het aantal inwoners tussen het Noordvliet en de Groningerstraatweg ongeveer 9.200 bedragen) zal hier in twee fasen een kerkelijk centrum worden gebouwd. Mede in verband met de geldmiddelen wordt begonnen met de bouw van een lokalencomplex, een pastorie en een kosterswoning. Het lokalencomplex zal bestaan uit een grote zaal met 250 zitplaatsen, drie lokalen met 30 à 50 zitplaatsen voor catechisatie, jeugdverenigingen, e.d., een les- en een werklokaal voor het evangelisatiewerk, hal, garderobe, enz. In de tweede bouwfase zal bij dit complex een kerkgebouw worden gesticht. Het geheel verrijst op een perceel grond dat wordt begrensd door de Röntgenstraat, de Robert Kochstraat en de Archipelweg. In het nieuwe uitbreidingsplan ten oosten van Leeuwarden bevindt zich op het ogenblik nog niet één kerk, zélfs geen lokaal waarin catechisaties en vergaderingen kunnen worden gehouden.
(27 februari 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De in dit bericht bedoelde kerk werd de Salvatorkerk aan de Archipelweg, gebouwd door de architecten E. en L.H. Reitsma. De kerk werd in 1962 in gebruik genomen, waarna het bedehuis ongeveer 32 jaar lang als gereformeerde kerk dienst deed. In 1994 werd het kerkgebouw afgestoten.]
Twintig procent verhoging.
In de kerk van Leeuwarden-Oost wordt momenteel een actie gevoerd tot verhoging van de vaste vrijwillige bijdragen. Hoewel de actie nog niet helemaal voltooid is, bedraagt de verhoging momenteel reeds ongeveer 20 procent. De verhoging is noodzakelijk in verband met de bouwplannen waarvan wij kort geleden [hierboven] melding hebben gemaakt.
(12 maart 1960)
Ds. Den Boeft teruggekeerd.
Ds. F.A. Den Boeft [1896-1966], vrijgemaakt predikant te Helpman [Gr.], heeft besloten zich los te maken van het verband der vrijgemaakte Gereformeerde Kerken. Hij heeft de gereformeerde kerkeraad van Helpman bericht, dat hij zich bij de Gereformeerde Kerken in Nederland wenst aan te sluiten.
Ds. Den Boeft begon zijn ambtelijke werkzaamheden in de Gereformeerde Kerk van Kruiningen. In 1926 vertrok hij naar Amersfoort, vanwaar hij in 1930 naar Kralingen ging. Kort na de bevrijding, toen hij uit Duitsland was teruggekeerd, waar hij geestelijk verzorger was van de Nederlandse krijgsgevangenen, sloot hij zich aan bij de vrijgemaakte kerken. Op 18 augustus 1946 werd hij bevestigd in de kerk van Helpman.
Ds. Den Boeft is mede-oprichter van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) [een van de fusiepartners van de huidige ChristenUnie], welke politieke partij hij een aantal jaren als voorzitter diende.
Naar een mededeling van ds. Den Boeft zelf vindt zijn terugkeer naar de Gereformeerde Kerken mede aanleiding in moeilijkheden die hij had met de vrijgemaakte kerkeraad te Helpman.
Intussen heeft de gereformeerde kerkeraad van Helpman besloten hem als lid der kerk toe te laten. De classis Groningen moet zich nog nader beraden over de ambtelijke positie van ds. Den Boeft.
(12 maart 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Ds. F.A. den Boeft ging terug naar de Gereformeerde Kerken omdat hij zich niet langer kon verenigen met de gedachte van de ‘doorgaande reformatie’. Dat streven binnen de vrijgemaakte kerken in die jaren hield in dat men vond niet alleen op kerkelijk gebied, maar ook op maatschappelijk gebied te moeten streven naar ‘reformatie’, door het stichten van eigen scholen, verenigingen en stichtingen, enz. Aanvankelijk stemde ds. Den Boeft daar met volle overtuiging mee in, maar in februari 1960 deelde hij de vrijgemaakte kerkenraad mee dat hij die kerk verlaten had en lid geworden was van de Gereformeerde Kerk te Helpman. In 1961 en 1962 verrichtte hij in die kerk hulpdiensten.]
Ingrijpende restauratie nodig.
In Garijp [Frl.] zal het kerkgebouw een ingrijpende restauratie ondergaan. De leiding hiervoor is opgedragen aan architect G. Steen te Leeuwarden. Met de restauratiewerkzaamheden zal een bedrag van fl. 200.000 à fl. 225.000 zijn gemoeid. Als aanloopbedrag is fl. 75.000 nodig. Als de gemeente laatstgenoemd bedrag bijeen heeft gebracht zal met de uitvoering van de plannen een begin worden gemaakt. Op een gemeentevergadering heeft de architect, mede aan de hand van dia’s, de gemeenteleden een indruk gegeven van de omvang der werkzaamheden.
(12 maart 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De Gereformeerde Kerk te Garijp (Fries: Garyp] werd op 7 februari 1887 als Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ geïnstitueerd. In 1889 werd een flinke kerk in gebruik genomen die, naar al eind jaren ’50 bleek, een restauratie nodig had, omdat deze veel gebreken vertoonde. Uiteindelijk kon de vernieuwde kerk op 19 december 1962 weer in gebruik genomen worden, zij het dat de aanvankelijk gedachte plannen iets anders uitpakten dan het eindresultaat.]
Classis Groningen erkent fout en verzuim.
De classis Groningen heeft zich met een brief tot de kerkeraden in den lande gewend, inzake de schorsingen door deze classis in 1944 gedaan. Met weglating van enkele alinea’s aan het begin en het eind laten wij de brief hier volgen:
“Wat de schorsingen van de classis in september 1944 betreft, dient duidelijk te zijn, dat de oude kerkorde geen ordemaatregelen kende, waardoor iemand tijdelijk van het waarnemen van zijn ambt ontheven kon worden, zoals wij dit nu wel hebben in Artikel 112.
“Wat nu speciaal de in Art. 80 van de oude kerkorde genoemde zonde van openbare scheurmaking betreft, is duidelijk, dat deze zonde vandaag niemand voor de wereld eerloos maakt. Men moet de vermelding van deze zonde in het gezelschap der anderen zien in het raam van die tijd. In onze eigen tijd zijn deze artikelen steeds gehanteerd als een predikant moest worden afgezet zonder dat de daar bij wijze van voorbeeld genoemde zonden in alle opzichten op hem van toepassing waren. ‘Afwijking van de leer’ bijvoorbeeld viel onder ‘valse leer’, ‘verbreken van het kerkverband’ onder ‘scheurmaking’. Onze vrijgemaakte broeders voelden dit in 1926 [bij de schorsingen in de kwestie-Geelkerken] ook niet als bezwaar. Toen de schorsing hen echter trof hebben zij de woorden van Art. 80 (oude kerkorde) met hun volle inhoud geladen en dan zal ieder toegeven dat ze veel te zwaar zijn.
“Wij hebben hierin gehandeld als met censuur over kerkleden. Heeft iemand ruzie met zijn vrienden en er is nog geen verzoening, dan wordt hij voorlopig tijdelijk van het avondmaal gehouden op grond van het zesde gebod. Zegt de Schrift niet: wie zijn broeder haat is een doodslager? De van het avondmaal afgehoudene is in juridische zin echter geen moordenaar.
“Intussen heeft onder andere deze zaak ons de ogen er voor geopend, dat er een nieuwe kerkorde moest komen. Deze schorsingen liggen voor ons besef op een ander niveau dan ons telkens ten onrechte verweten is. Voor ons is de kern van de zaak geweest dat de classis de plicht had iemand, die als ambtsdrager de eenheid van de Gereformeerde Kerk in gevaar bracht, tijdelijk buiten zijn ambt te stellen om hen niet langer als kerkeraadslid de gelegenheid te laten tot scheuring (= verbreken van de eenheid der Gereformeerde Kerk).
“De schorsingen van de predikanten D. van Dijk [1887-1985] en P.K. Keizer [1906-1985] was ten volle verantwoord. Toch zullen wij bereid zijn ook met hen het gesprek te beginnen ter hereniging, omdat naar het oordeel der liefde ook deze broeders te houden zijn voor mannen, die bedoeld hebben reformatie te bewerken.
“Van de schorsingen der andere ambtsdragers kunnen wij niet verklaren dat zij ten volle verantwoord waren. Zeker, deze schorsingen waren volgens de notulen duidelijk bedoeld als voorlopige, maar dit heeft men niet in de officiële mededeling opgenomen. Men heeft ook nagelaten om mee te delen dat dit geschied was om tijd te hebben voor een gesprek. Dat was een ernstig verzuim.
“Er waren ouderlingen van wie in de kerkeraad van Groningen reeds eerder verklaard was, dat zij schorsingswaardig waren, maar toen alles werd samengetrokken op de weigering om de daad van ds. Van Dijk af te keuren had de kerkeraad een minder duidelijke breuklijn getrokken.
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Met ‘de daad van ds. Van Dijk’ werd bedoeld het feit dat – ondanks de in de Groninger kerkenraad gemaakte afspraak dat geen acties zouden worden ondernomen die zouden kunnen worden uitgelegd als het verlenen van steun aan een van beide ‘partijen’ (de vrijgemaakten en de ‘niet-vrijgemaakten’) – het ‘moratorium’ genoemd – de predikant toch voorging in een dienst van de zojuist vrijgemaakte kerk van Hoogkerk. Ds. Keizer vergezelde hem daarbij.]
“Toen deze aangelegenheid door Hoogkerk op de classis kwam en uitgesproken werd dat de weigering om het optreden van ds. Van Dijk en ds. Keizer af te keuren een schismatieke daad was, heeft men te weinig rekening gehouden met het feit, dat door een schorsing óók broeders getroffen konden worden die geen scheuring wilden.
Daarom had men alle betrokkenen gelegenheid moeten geven om gehoord te worden. Wij betreuren dit als een fout van de classis. Hoezeer op dit moment een massale uittreding uit het kerkverband dreigde, men had toch niet mogen schorsen op deze wijze.
“Intussen betekent dit allerminst dat wij de afscheidingsdaad van de geschorsten kunnen goedkeuren. Zij hadden, evenals één hunner deed, een beroep behoren te doen op de particuliere synode”.
(12 maart 1960)
Salvatorikerk in Alphen.
De nieuwe, in aanbouw zijnde kerk in Alphen aan den Rijn zal de naam Salvatorikerk gaan dragen. Deze naam werd in de kerkbode aldus toegelicht: ‘Salvator is een Latijns woord en betekent: ‘Redder’. Een naam voor onze Heer Jezus Christus. In de verbinding ‘Salvatorikerk’ is een derde naamval en dat betekent zoveel als ‘kerk bestemd voor, gewijd aan de Verlosser, Jezus’. Een zinvolle naam dus’. Vermoedelijk zal de ingebruikneming begin mei kunnen plaats hebben.
(9 april 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De Salvatorikerk aan de Willem de Zwijgerlaan – gebouwd naar een ontwerp van het architectenbureau Geenen en Oskam – werd op 28 mei 1960 in gebruik genomen. Op zondag 27 augustus 2006 werd er de laatste gereformeerde kerkdienst gehouden, nadat de kerk overigens al in 1999 verkocht was aan een begrafenisonderneming, onder de voorwaarde dat de kerk vooralsnog beschikbaar bleef voor kerkdiensten.]
Kerk voor Hoenderloo.
De kerkeraad van Beekbergen heeft besloten in Hoenderloo (dat onder de kerk van Beekbergen ressorteert) een kerkgebouw te stichten met een woning. Met een woning, omdat het aangekochte terrein daarvoor ruimschoots ruimte biedt, én in verband met de eisen die de (burgerlijke) gemeente Apeldoorn stelt. De geprojecteerde kerk heeft de vorm van een rechthoek en biedt plaats aan ongeveer 125 personen. Dit laatste aantal is wel nodig in verband met de vele pensiongasten in de zomer. Daar men echter in de overige maanden zoveel zitplaatsen niet nodig heeft, kan de kerk in tweeën worden gedeeld. De helft van de plaatsen is dan wel toereikend om de kerkgangers een zitplaats te bezorgen. Naast de kerkzaal is een ruime hal gepland. De toegangsdeur is tevens de ingang van de kerk. Aan de hal grenst de consistorie, die op haar beurt verbonden is met de woning.
(9 april 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Het kerkgebouw aan de Krimweg 8 in Hoenderloo werd in 1960 in gebruik genomen. Het telde bijna zestig zitplaatsen. In 1907 werd in Hoenderloo begonnen met de opvang van verwaarloosde jongens. Omdat van de leiding van het jongenshuis verwacht werd gereformeerd te zijn woonden in het begin van de vorige eeuw nogal wat gereformeerde gezinnen in dat dorp.
Vanaf 1936 werden diensten gehouden in het Dorpshuis, later in een houten schuur van de familie Korving. Architect J. Minekus ontwierp in opdracht van de Gereformeerde Kerk te Beekbergen in 1960 een heus kerkgebouw met een beperkt aantal plaatsen. Het aantal kerkbezoekers liep echter na verloop van tijd terug, zodat uiteindelijk besloten werd op zondag 29 oktober 2006 de laatste dienst te houden en het kerkje te verkopen aan een kunstenares uit ’s-Gravenzande.]
Nieuwe pastorie in Middelburg.
Daar de pastorie Dam 65 te Middelburg is afgekeurd voor verder gebruik heeft de kerkeraad besloten een nieuwe pastorswoning te bouwen, ‘volgens de financiële maatstaven van deze tijd, doch bij voorkeur niet op Dam 65’.
(9 april 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – De pastorie aan De Dam werd inderdaad verlaten. De dominee verhuisde naar de Laan van Nieuwenhove 4.]
Halve toren is binnen.
Tijdens een gemeentevergadering in Moerdijk is besloten de gelden in het Verjaardagsfonds te bestemmen voor een luidklok. ‘We zijn al op de helft van het benodigde bedrag. De toren is geschikt om een vrij grote klok te bergen, zodat dat geen probleem is. Misschien dat we, als we dit jaar jarig zijn, er meer plezier in hebben om wat te geven voor het Verjaardagsfonds. Als we dit jaar ook blijkens de gaven eens allemáál jarig zijn, dan is het wellicht mogelijk om met Kerst een eigen klok bij elkaar gespaard te hebben. Misschien is het dan zo te regelen, dat uit dankbaarheid in 1961 voor elke verjaardag even geluid wordt. Ik weet niet of daar permissie voor nodig is van een of meer instanties. Maar als het lukt dan zorgen we ervoor’, aldus de kerkbode.
(23 april 1960)
Eerste steen.
In Paterswolde [Gr.] is de eerste steen gelegd voor het nieuw te bouwen kerkje, dat men in het najaar in gebruik hoopt te kunnen nemen. Het wordt gebouwd aan de Raadhuislaan. De gemeente, die 232 zielen telt, heeft voor deze kerkbouw een bedrag van fl. 30.634,25 bijeen gebracht. Op de kerken in de classis en de provincie zal een beroep gedaan worden de kleine jonge gemeente verder te steunen.
(23 april 1960)
Brummelkampstraat in Heerde.
De (burgerlijke) gemeenteraad van Heerde heeft in zekere zin rehabilitatie verleend aan ds. A. Brummelkamp (1811-1888), de Afgescheiden predikant die 125 jaar geleden door het toenmalige gemeentebestuur zo heftig werd vervolgd. In het jaar waarin de Gereformeerde Kerk van Heerde haar 125-jarig bestaan herdenkt, werd de stichter van deze kerk door het gemeentebestuur geëerd doordat een straat in Wapenveld de naam Brummelkampstraat kreeg. Juist in Wapenveld, omdat daar de Afgescheidenen het eerst samenkwamen bij de korenmolen.
Op verzoek van een der leden van de raad werd de uiteindelijke naam niet (zoals B en W hadden voorgesteld) ds. Brummelkampstraat, maar professor Brummelkampstraat.
(23 april 1960)
Kerk van 1,2 miljoen.
De obligatielening die de kerk van ‘s-Gravenhage-Oost had uitgeschreven ter grootte van fl. 750.000 ter financiering van de kerkbouw aan de Laan van Nieuw Oost Indië, is voltekend. De totale kosten van de bouw van deze kerk zijn geraamd op fl. 1.200.000. De rest van de bouwsom kan worden geput uit het kerkbouwfonds.
(23 april 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Het gaat hier om de Christus Triomfatorkerk, op de hoek van de Laan van Nieuw Oost-Indië met de Juliana van Stolberglaan, die in 1962 in gebruik genomen werd ter vervanging van de Oosterkerk.]
Binnen drie jaar een nieuwe kerk.
Het ledental van de kerk van Bennebroek, dat momenteel nog geen 500 bedraagt, zal binnen de komende drie jaar waarschijnlijk tot ongeveer 3.000 stijgen. Dat betekent voor deze gemeente dat zij binnen de komende drie jaar een nieuwe kerk zal moeten bouwen. Er is al een bouwcommissie benoemd om de nodige voorbereidingen te treffen. Deze commissie heeft inmiddels reeds een bespreking gehad met de Stichting Steun Kerkbouw (SSK). Ook heeft zij contact gezocht met de hervormde kerk ter plaatse, die eveneens voor de noodzaak van kerkbouw staat, om na te gaan of er een mogelijkheid van samenwerking bij de kerkbouw kan worden gevonden.
(7 mei 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Het is er niet van gekomen. In Bennebroek woonde omstreeks 1920 een klein aantal gereformeerden die tot de Gereformeerde Kerk te Hillegom behoorden. Toen in 1928 in Bennebroek het psychiatrisch ziekenhuis ‘Vogelenzang’ geopend werd kwamen veel werknemers daar ook wonen. Ook zij sloten zich dus aan bij de kerk te Hillegom. Na gestage groei van het aantal gereformeerden werd op 9 september 1938 een zelfstandige Gereformeerde Kerk geïnstitueerd met 340 leden. Enkele maanden later begon men met de bouw van een pastorie en een kerk, die op 21 december 1939 in gebruik genomen kon worden. Deze kerk ging in 1981 door brand verloren. Op dezelfde plaats bouwde men echter een nieuwe kerk, waarvan op 23 april 1983 ‘de eerste steen’ gelegd werd. Eind dat jaar werd de kerk in gebruik genomen. In 1988 verscheen een gedenkboekje onder de titel ‘Vijftig jaar Gereformeerde Kerk Bennebroek, 1938-1988’, toen de kerk een halve eeuw bestond.
Na de fusie tussen hervormd en gereformeerd als de Protestantse Kerk werd de naam van de gemeente veranderd in Protestantse Gemeente ‘Het Trefpunt’ te Bennebroek. In september 2013 werd het 75-jarig jubileum van ‘Het Trefpunt’ gevierd. Ter gelegenheid daavan werd een jubileumboek samengesteld onder de titel: ’75 jaar Jong! Protestantse Gemeente Bennebroek Het Trefpunt’.]
Kerk in Mariahoeve.
In aansluiting op de bouw van een kerk aan de Laan van Nieuw Oost-Indie [de Christus Triomfatorkerk – zie boven, 23 april 1960] zal in ‘s-Gravenhage-Oost omstreeks 1961 worden begonnen met de bouw van een kerk in de Mariahoeve, aan het Kleine Loo. De kerkzaal van laatstgenoemd bedehuis zal ongeveer 700 mensen kunnen bevatten. Voorts komen er enkele zaaltjes in het complex, zoals een toneelzaal, waarin enkele honderden mensen een plaats kunnen vinden. Deze zaal krijgt toneelaccommodatie. Terwijl de kerk aan de Laan van Nieuw Oost-Indië als het ware de hoofdkerk zal worden, krijgt de kerk aan het Kleine Loo meer het karakter van een wijkkerk. De kerkeraad heeft inmiddels besloten voor het stadsgedeelte van de Mariahoeve met ingang van 1 september a.s. een zelfstandige wijkraad in het leven te roepen. Tevens is in beginsel besloten voor deze nieuwe wijk een zesde predikantsplaats te stichten nadat eerst te bevoegder plaatse advies is ingewonnen.
(7 mei 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Het gaat hier om de Pax Christikerk aan de Vlamenburg 2, die in 1965 in gebruik genomen werd. Deze kerk wordt nog steeds gebruikt als PKN-kerk te Den Haag.]
Denekamp heeft een kerk.
De ongeveer 100 leden van Oldenzaal die wonen in Denekamp hebben de beschikking gekregen over een eigen kerkgebouwtje. Het is tot stand gekomen met steun van de classis Almelo en van vele andere kerken in en buiten de provincie Overijssel. Uiteraard is het in de eerste plaats bestemd als kerkgebouw, maar daarnaast ook als een centrum van allerlei kerkelijke activiteit. Het kerkje biedt plaats aan ongeveer 100 personen. Via een halletje komt men in de vergaderruimte, welke ruimte is bezet met losse stoelen. Aan de voorzijde bevindt zich een podium waarop aan de zijkant een fraaie preekstoel is geplaatst . Achter de vergaderruimte ligt een kerkeraadskamer. De afscheiding tussen beide ruimten kan worden weggenomen, waardoor de kerkeraadskamer ook dienst kan doen als toneelruimte. Verder zijn er nog een garderobe en een klein keukentje. Het geheel maakt een smaakvolle indruk.
(7 mei 1960)
[Opmerking van de redactie van GereformeerdeKerken.info – Aanvankelijk kerkten de Denekampers onder meer in een gehuurd schuurtje van de fam. Wargers aan de Nordhornsestraat. De nieuwe gereformeerde kerk aan de Brandlichterweg te Denekamp werd op 11 april 1959 door ds. C. van der Vaart (1916-1997) in gebruik genomen.
De kerk werd in 1985 buiten gebruik gesteld, nadat met de hervormden een federatieovereenkomst was aangegaan. De Protestantse Gemeente te Denekamp bestaat sinds mei 2006 en is de voortzetting van de Hervormde Gemeente Denekamp en de Denekampse wijkgemeente van de Gereformeerde Kerk van Oldenzaal.]
Bronnen:
Centraal Weekblad ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland, 27 februari 1960, 12 maart 1960, 23 april 1960, 7 mei 1960