Hoe het verder ging met de plannen voor herontwikkeling van de in 2015 buiten gebruik gestelde gereformeerde ‘Greidhoeke katedraal’ in het Friese Lollum.
Al weer een hele tijd geleden – in december 2019 – berichtten we over een voornemen een wedstrijd te organiseren om plannen te maken voor een zinvolle herontwikkeling van de zgn. Greidhoeke katedraal in Lollum, gelegen in de Friese Greidhoek, tussen Leeuwarden, Bolsward, Franeker en Sneek. De Evangelische Omroep nam destijds het initiatief voor de plannen en begeleidde de ‘wedstrijd’.
Er werd ook een stichting opgericht die als doel had herontwikkelingsplannen voor de voormalige gereformeerde kerk te Lollum te begeleiden. Er kwamen televisie-uitzendingen waarin drie groepen ontwerpers plannen maakten voor een zinvolle herontwikkeling van de kerk. Een kaasfabriek misschien? Of een ‘plaats van herdenken’? De winnaar werd de groep ‘Thús’ (Thuis), die plannen gemaakt had om de kerk te herontwikkelen als ‘woonlocatie voor senioren en starters’. De plannen werden uitgelegd in een brochure, getiteld: ‘6 smûke wenten mei Binnenhôf en toer’ (‘Zes gezellige woningen met binnentuin en toren’). Daarna werd het stil in de publiciteit.
De ontwikkelingen in de afgelopen jaren.
Medio 2020 begon de ‘Stifting [Stichting] Greidhoeke katedraal’ op eigen kracht met het verder ontwikkelen van het plan Thús, dat bij de EO-wedstrijd hoge ogen gooide. Mensen doneerden aanzienlijke bedragen en de handen werden op allerlei manieren uit de mouwen gestoken. ‘Het gonsde en zong rondom de vroegere gereformeerde kerk. Zou het dan toch mogelijk zijn op eigen kracht een nieuwe en passende bestemming te geven aan dit unieke gebouw?’
Halverwege 2021 werd de balans opgemaakt door de ‘Stifting Greidhoeke katedraal’. Geconcludeerd werd dat er ‘ontzettend veel binnen kwam aan steun, inzet en geld. Maar met iedere stap die we zetten, bleek ook hoe groot het tekort was, hoeveel er nog moest gebeuren, hoe lang het traject nog zou gaan duren als de bestemming moest worden gewijzigd, de vergunningen moesten worden aangevraagd, etc. etc.’.
De Stifting Greidhoeke katedraal kwam uiteindelijk tot de conclusie, dat het – met de beschikbare vrijwilligers, het geld dat binnenkwam en de opgaven van een officieel traject bij de gemeente – voor het driekoppige Stichtingsbestuur teveel zou worden. ‘We waren met te weinig, we hadden en kregen niet genoeg geld, het project was te groot. Met iedere stap die we vooruit zetten, leek het doel dat we wilden bereiken verder weg te raken’.
Reliplan.
In die situatie zocht het Stichtingsbestuur contact met Reliplan in Amsterdam, een makelaar en ontwikkelaar die zich specialiseert in kerkgebouwen. Reliplan had serieuze belangstelling voor de Greidhoeke katedraal en is ook een paar keer op bezoek geweest om de situatie in ogenschouw te nemen. Het leek het Stichtingsbestuur beter de realisatie van de plannen over te dragen aan Reliplan.
Toen het bestuur dit aan vrijwilligers en donateurs meedeelde kwam dat bij sommigen hard aan, maar het bestuur zag geen andere mogelijkheid. Desondanks waren de inzet van vrijwilligers en de geldelijke donaties niet voor niets geweest, omdat daardoor de kerk weer enigszins toonbaar gemaakt was om de mensen enthousiast te krijgen voor herbestemming van de kerk. Zonder die inzet en donaties was dat niet gelukt.
Verkocht aan particulieren.
Maar helaas, Reliplan haakte af. Het bestuur ging daarna in gesprek met verschillende andere partijen. Een van die partijen was een tweetal broers, van wie één al enige tijd in Lollum woonde. Hun plannen met de Greidhoeke katedraal kwamen goed overeen met wat de Stifting Greidhoeke katedraal van plan was, en zij waren bereid een prijs te betalen, die het de Stichting mogelijk maakte aan de verplichtingen richting burgerlijke gemeente en provincie te voldoen. De twee broers hebben toen de kerk van de Stichting overgenomen.
Een deel van het resterende saldo werd door het Stichtingsbestuur overgemaakt aan de plaatselijke ‘Stichting Dorpshuis’. De rest van het saldo, iets meer dan € 5.000, werd – zoals beschreven in de statuten van de stichting – overgemaakt naar de Protestantse Gemeente te Lollum-Waaksens. De Stifting Greidhoeke katedraal hoopte dat het de nieuwe eigenaren gaat lukken de plannen met de Greidhoeke katedraal te realiseren.
We hopen daarop later terug te komen.
Translation into English:
Status of the ‘Greidhoek Cathedral’.
How the plans for the redevelopment of the ‘gereformeerde’ ‘Greidhoek Cathedral’ in Lollum, Friesland, decommissioned in 2015, progressed.
Quite some time ago – in December 2019 – we reported on an initiative to organize a competition to create meaningful redevelopment plans for the so-called ‘Greidhoek Cathedral’ in Lollum, located in the Frisian Greidhoek, between Leeuwarden, Bolsward, Franeker, and Sneek. The Evangelical Broadcasting Company (EO) took the initiative for these plans and facilitated the competition.
A foundation was also established with the goal of guiding redevelopment plans for the former ‘gereformeerde’ church in Lollum. Television broadcasts were made in which three groups of designers created plans for a meaningful redevelopment of the church. A cheese factory, perhaps? Or a ‘place of remembrance’? The winner was the group ‘Thús’ (Home), which had created plans to redevelop the church into a ‘residential location for seniors and starters’. The plans were detailed in a brochure titled ‘6 cozy homes with an inner garden and tower’. After that, there was silence in the media.
Developments in recent years.
In mid-2020, the ‘Stifting Greidhoeke katedraal’ (‘Greidhoek Cathedral Foundation’) independently began further developing the ‘Thús’ plan, which had garnered high praise in the EO competition. People donated significant amounts, and efforts were made in various ways. ‘There was a buzz around the former ‘gereformeerde’ church. Could it really be possible to give this unique building a new and fitting purpose on our own?’
By mid-2021, the ‘Stifting Greidhoeke katedraal’ took stock. It was concluded that “tremendous support, effort, and money came in. But with every step we took, it also became apparent how great the shortfall was, how much still needed to be done, how long the process would take if the purpose had to be changed, permits had to be applied for, etc., etc.”
The foundation ultimately concluded that, with the available volunteers, the money that came in, and the demands of an official process with the municipality, the project was too much for the three-member foundation board. ‘We were too few, we didn’t have and couldn’t get enough money, the project was too big. With every step we took forward, the goal seemed to move further away.’
Reliplan?
In this situation, the foundation board contacted ‘Reliplan’ in Amsterdam, a realtor and developer specializing in church buildings. Reliplan had serious interest in the Greidhoek Cathedral and visited a few times to assess the situation. The board felt it was better to transfer the realization of the plans to Reliplan.
When the board informed volunteers and donors of this decision, it was hard for some to accept, but the board saw no other option. Nevertheless, the efforts of volunteers and financial donations were not in vain, as they had made the church somewhat presentable again to generate enthusiasm for its repurposing. Without that effort and donations, this would not have been possible.
Sold to private individuals.
Unfortunately, Reliplan withdrew. The board then entered discussions with various other parties. One of these parties was a pair of brothers, one of whom had lived in Lollum for some time. Their plans for the Greidhoek Cathedral aligned well with what the foundation intended, and they were willing to pay a price that enabled the foundation to meet its obligations to the local municipality and province. The two brothers then acquired the church from the foundation.
A portion of the remaining balance was transferred by the foundation board to the local ‘Village Hall Foundation’. The rest of the balance, a little over €5,000, was – as described in the foundation’s statutes – transferred to the ‘Protestant Church of Lollum-Waaksens’. The Stifting Greidhoeke katedraal hopes that the new owners will succeed in realizing their plans for the Greidhoek Cathedral.
We hope to return to this later.