De protestantse, voormalig gereformeerde Pniëlkerk aan de Rembrandtlaan in Almelo herdenkt in december 2024 haar zestigjarig bestaan, maar moet dan tegelijk afscheid nemen van het kerkgebouw.
De Pniëlkerk werd op 19 december 1964 als gereformeerde kerk in gebruik genomen en bestaat dus officieel op 19 december 2024 zestig jaar. Eigenlijk had men daaraan op 22 september 2024 aandacht willen besteden, maar het bleek dat het op die zondag vooral ging over het vijfentwintigjarig samengaan met de voormalig hervormde Exoduskerk in Almelo (al werden aan het eind van de dienst wel foto’s vertoond van de bouw van de Pniëlkerk). De afscheidsdienst van de Pniëlkerk vindt nu plaats op zondag 22 december 2024. Da
De Grote Kerk in gevaar (2009).
Hoe dan ook, de Pniëlkerk verkeerde al eerder in gevaar. In feite is men in Almelo al jarenlang bezig met het onderzoek naar de vraag welke van de protestantse kerkgebouwen in Almelo uiteindelijk kunnen overblijven. In 2009 was het de Grote Kerk in het centrum van de stad, waarvan het voortbestaan ter discussie stond. Dat was het gevolg van de door de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Almelo (PGA) genomen besluiten om de financiële positie van de kerkelijke gemeente te verbeteren.
Men had namelijk een onderzoek ingesteld naar de kosten van de Almelose protestantse kerkgebouwen. Die moesten flink omlaag, ‘eigenlijk wel met de helft’. Er werd door de scriba van de PGA zelfs aan toegevoegd, dat de Grote Kerk de deuren zou moeten sluiten, als dat doel voor 1 januari 2012 niet verwezenlijkt was. Gezocht moest worden naar mogelijkheden om met de Grote Kerk ‘meer geld te maken’. Dat zou kunnen door het verhuren van kerkruimte en voor tentoonstellingen en door het houden van concerten. Daar wilde men mee aan de slag.
Het ging trouwens niet alleen om de Grote Kerk, maar ook over de Pniëlkerk. In de periode 2012 tot 2017, zo was besloten, zouden de genomen besluiten er voor moeten zorgen dat een jaarlijkse besparing van 44.000 euro zou worden bereikt. Dat betekende voor de Pniëlkerk dat deze kerk per 1 januari 2012 gesloten zou worden (inmiddels twaalf jaar geleden). Maar geen nood, de wijkgemeente van de Pniëlkerk zou het gebruik krijgen van een eigen kerkzaal in het nieuwe wijkcentrum dat door de burgerlijke gemeente Almelo in de wijk Ossenkoppelerhoek gebouwd worden.
Vier preekplaatsen over.
Dat was nog niet alles, want dezelfde kerkenraadsbesluiten hadden ook gevolgen voor het voormalig hervormde kerkgebouw Nieuwland aan de Hoornbladstraat, dat al op 1 oktober 2009 zou moeten sluiten. De wijkgemeenten Het Nieuwland en De Regenboog, die op den duur wilden fuseren tot één gemeente, zouden hun ochtenddiensten tot 2012 in de Bleekkerk aan de Hofstraat gaan houden, maar daarna zouden deze twee wijkgemeenten naar de Grote Kerk overgaan. De wijkgemeente De Bleek zou in ieder geval tot 1 januari 2017 gebruik blijven maken van de Bleekkerk. Ook de kerkzaal in het wijkcentrum De Schelf aan het Binnenhof bleef vooralsnog in gebruik. Op die manier, zo constateerde de kerkenraad tevreden, bleven er voorlopig vier preekplaatsen over, verdeeld over de verschillende Almelose stadsdelen. Wel erkende de kerkenraad dat de genomen beslissingen met veel emoties omgeven waren, maar er was ‘geen andere mogelijkheid’.
Werkgroep ‘Behoud Pniëlkerk’.
Inmiddels was in de wijkgemeente van de Pniëlkerk een werkgroep in het leven geroepen met als doel om plannen te maken teneinde de Pniëlkerk open te houden. Daarom was de werkgroep bezig met het zoeken naar mogelijkheden om de jaarlijkse exploitatiekosten naar maximaal 25.000 euro per jaar terug te brengen, wat door de Algemene Kerkenraad als voorwaarde was gesteld om de kerk open te kunnen houden.
In 2010 deed de werkgroep van zich spreken. Men meende dat de Algemene Kerkenraad ‘het spel rond de geplande sluiting van de Pniëlkerk per 1 januari 2012 ‘niet fair speelde’. Want – zei men – terwijl de Werkgroep druk bezig was met het zoeken naar mogelijkheden om de kerk open te houden ‘onderhandelt de Algemene Kerkenraad al met de Gemeente Almelo over de verkoop van de Pniëlkerk’. De werkgroep was van mening dat de Algemene Kerkenraad de onderhandelingen met de gemeente diende te staken, omdat men een eerlijke kans wilde hebben om te bewijzen dat het mogelijk was om voor de vereiste 25.000 euro de kerk open te houden.
Er was bij de Werkgroep nog een verlangen: men vond dat de Protestantse Gemeente Almelo moest gaan betalen voor het gebruik van de ruimtes in de Pniëlkerk. “De PGA gebruikt de ruimtes in de Pniëlkerk voor vele activiteiten, van vergaderingen tot koorrepetities, waarvoor niet betaald werd. Maar ondertussen gaan de verwarmings- en verlichtingskosten daardoor wel omhoog en moet ook de koster aanwezig zijn; dat alles voor rekening van de wijkgemeente van de Pniëlkerk. Dat zal anders moeten, want je praat dan toch al gauw over een bedrag van 7.000 euro.”
De werkgroep liet zich bij monde van twee van zijn leden duidelijk uit: “De AK kan sluiting per 1 januari 2012 vergeten. We krijgen de tijd om te bewijzen dat het kan voor 25.000 euro per jaar! Krijgen we die tijd niet, dan zullen we uiteindelijk ook een kerkrechtelijke procedure bij de provinciale commissie van bezwaar en geschillen niet schuwen.”
De kerkenraad vond eigenlijk dat de Werkgroep zijn standpunt zonder noodzaak verhardde. De gesprekken met de burgerlijke gemeente over de locatie van de Pniëlkerk zouden niet anders dan ‘puur oriënterend van karakter’ zijn. Als er iets concreets te melden viel zou de wijkkerkenraad van de Pniëlkerk daarbij uiteraard betrokken worden. De kerkenraadsvertegenwoordiger zei ook nog dat in de volgende begroting van de Protestantse Gemeente rekening gehouden zou worden met vergoedingen voor het gebruik van de Pniëlkerk voor algemene activiteiten van de PGA.
De Pniëlkerk bleef open.
Hoewel er aanvankelijk dus sprake van was dat de Pniëlkerk gesloten zou worden, ging dat niet door. “De gemeenteleden pikten dat niet. De Protestantse wijkgemeente rond de Pniëlkerk in Almelo vocht voor haar voortbestaan”. En met succes, want er kwam zelfs een nieuwe predikant!
De Pniëlkerk in de wijk Ossenkoppelerhoek bleef ondertussen zoeken naar manieren om de stadswijk meer bij de kerk te betrekken. “Je kunt zo’n groot gebouw als een last zien maar je kunt er ook iets mee doen”, vond de predikant. De Pniëlkerk leende zich volgens hem uitstekend voor vergaderingen en het verenigingsleven. En ook konden de mensen er terecht voor een goed gesprek, of voor een uitvaart. Omdat de burgerlijke gemeente Almelo overwoog alle wijkcentra af te stoten zou dat ook aan de Pniëlkerk kansen bieden onderdak te verlenen aan de daardoor getroffen verenigingen.
‘Van vier kerken naar twee of één’ (2022).
Maar in april 2022 werd bekend dat de PGA onder het motto ‘Loslaten en opnieuw beginnen’ bezig was met een bezuinigingsplan. In een concept-adviesrapport werd gewag gemaakt van een stevige conclusie: twee of drie van de vier protestantse kerkgebouwen moesten dicht. In elk geval de Grote Kerk zou dan als ‘representatief gebouw’ voor centrale activiteiten openblijven, aldus het concept- advies.
Volgens het concept-advies was de toekomst van de andere kerkgebouwen onzeker. Waarschijnlijk zouden twee of drie van de vier kerken de deuren moeten sluiten. Mogelijk dat de voormalig gereformeerde Pniëlkerk en/of de voormalig hervormde Bleekkerk aan de Hofstraat, en/of de wijkgemeente die kerkte in het wijkcentrum De Schelf aan het Binnenhof, te zijner tijd aan de eredienst onttrokken werden. “We kunnen dit niet volhouden. We moeten bezuinigen en onszelf de vraag stellen: wat doen we met de vier wijken en hun gebouwen? Die kunnen niet allemaal behouden blijven. We willen in één klap naar een toekomstbestendige Protestantse Gemeente, een kerk met nieuw élan”, aldus een vertegenwoordiger van de kerkenraad. In een Nieuwsbrief bracht de kerkenraad het verloop van het proces ‘Loslaten en opnieuw beginnen’ in beeld.
Ook de Pniëlkerk gaat dicht (2024).
In januari 2023 werd duidelijk dat drie van de vier (inmiddels nog bestaande) kerkgebouwen de deuren zouden moeten sluiten: het voormalig hervormde kerkgebouw Noach, het voormalig hervormde kerkgebouw de Ontmoeting en de voormalig gereformeerde Pniëlkerk aan de Rembrandtlaan. Alleen de Grote Kerk zou open blijven.
Op 22 december 2024 wordt de laatste dienst gehouden en sluit ook de Pniëlkerk haar deuren… Daarop hopen we t.z.t. uiteraard terug te komen.
© 2024. GereformeerdeKerken.info