Ds. H. van Minnen (van 1949 tot 1974).

( < Naar deel 3 – To Part 3 ) –  De opvolger van ds. Koers was ds. H. van Minnen (1909-1984) uit het Friese Oudehorne. In de 25 jaar dat ds. Van Minnen predikant in Eibergen-Rekken was hebben ‘geen echt schokken gebeurtenissen’ plaatsgevonden. Al gebeurde er wel veel op allerlei gebied.

“Toen ds. Van Minnen een tijdje in Eibergen gewoond had liet hij duidelijk merken dat hij het er naar zijn zin had. Op de verjaardag van de predikant werden altijd de kerkenraadsleden en hun wederhelft uitgenodigd in de pastorie. (…) In plaats van de door hem bestelde borrel kreeg Jan Oosterink steevast een glas water, dat hij zonder iets te laten merken, opdronk. (…) De dominee maakte altijd aantekeningen op een sigarendoosje, maar als dat leeg was gooide hij het weg, zodat ook zijn aantekeningen weg waren”.

Gereformeerd Maatschappelijk Werk.

Na de oorlog kwam er een Ministerie voor Maatschappelijk Werk om de maatschappelijke gevolgen van de oorlog te bestrijden. Ook de Gereformeerde Kerken kwamen met dat doel in actie. Overal in het land werden plaatselijke en regionale gereformeerde stichtingen voor Maatschappelijk Werk opgericht, die ook rijkssubsidie konden krijgen. Ook de kerk van Eibergen-Rekken stichtte de ‘Gereformeerde Vereniging voor Gezinsverzorging’, terwijl deze vereniging op provinciaal niveau aangesloten was bij de Ds. J. Sikkelstichting, die het gereformeerd maatschappelijk werk in de provincie Gelderland coördineerde. De plaatselijke Vereniging ging in 1965 op in de Gereformeerde Stichting voor Gezinsverzorging te Eibergen.

Behalve deze Gezinsverzorging bestond in Eibergen ook een plaatselijke stichting voor Gereformeerd Maatschappelijk Werk, die in 1964 deel uit maakte van de toen opgerichte Gereformeerde Stichting voor Maatschappelijk Werk ‘Graafschap Noord-West’.

Kerkzang en de Bijbel.

Ds. H. Hasper (1886-1974), hervormd predikant, had een nieuwe psalmberijming geschreven waarin de psalmen op lange en korte noten, dus ritmisch, gezongen werden. Tot dan toe werden de psalmen in de Gereformeerde Kerken slechts op lange noten gezongen. In een aantal Gereformeerde Kerken werd – nadat de generale snode in 1949 toestemming had gegeven – de nieuwe berijming van ds. Hasper als proef geoefend, maar uiteindelijk ging de invoering ervan in De Gereformeerde Kerken niet door.

Anders ging het met een aantal andere berijmingen. Nadat de synode toestemming gegeven had een nieuwe gereformeerde psalmberijming (‘150 Psalmen’) op proef in de erediensten te gebruiken, en in die tijd ook een nieuwe zeer uitgebreide gezangenbundel (‘119 Gezangen’) werd ingevoerd, werd in de kerk van Eibergen in 1973 het uit onder meer de genoemde bundels voortgekomen interkerkelijke Liedboek voor de Kerken ingevoerd.

Die psalmberijming van ds. Hasper kwam er dus weliswaar niet, maar wat in 1953 wel doorging was de invoering van de nieuwe Bijbelvertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap (NBG). Op 25 januari werd in de kerk van Eibergen-Rekken in het vervolg de Nieuwe Vertaling gebruikt.

Het kerkgebouw opgeknapt (1953).

De kerk was in de jaren ’30 ‘op de groei’ gebouwd, maar zat in de jaren ’50 van de vorige eeuw zo vol dat men ging zoeken naar een oplossing. De achterste banken verlengen? Een bouwfonds in het leven roepen? Een aantal iets smallere stoelen kopen om ‘bij te zetten’ als de kerk overvol was? De kerk uitbreiden, misschien? In april 1952 werd in elk geval al een stuk grond naast de kerk gekocht  (daarop zouden later de kosterswoning en het kerkelijk centrum Het Trefpunt gebouwd worden).  Uiteindelijk werd besloten de kerk in 1953 geheel op te knappen. En ook al bestonden in 1958 geen concrete bouwplannen, toch werd ook achter de kerk aan de Hondevoort een stuk grond gekocht (later werd dit de parkeerplaats).

Een nieuw kerkorgel (1958).

Eind augustus 1958 werd op een woensdagavond een nieuw kerkorgel in gebruik genomen. Omdat er klachten over het oude orgel waren, hadden deskundigen het instrument de voorgaande twee jaar aan een onderzoek onderworpen. Zo was er houtworm in de windmachine van het oude orgel geconstateerd, zodat deze de luchttoevoer niet meer naar behoren kon regelen. Orgelbouwer Fontein kreeg opdracht voor een nieuw orgel te zorgen. Het nieuwe tweeklaviers orgel met pedaal kostte ruim fl. 19.500, terwijl het oude orgel toch nog fl. 500 opbracht.

Het Trefpunt (1968).

Bij de kerk kwam men vergaderruimte te kort, vooral voor de jeugdverenigingen, die een bloeitijd beleefden. Na veel overleg werd besloten de muur tussen kerkruimte en consistorie weg te breken en te vervangen door een harmonicawand. De preekstoel werd verplaatst naar de zijkant van het podium. Ook werd gesproken over een keuken en meer zaalruimte voor vergaderingen. In mei 1966 besloot de kerkenraad tot het stichten van een jeugdgebouw achter de kerk en vroeg hij de gemeenteleden om financiële steun voor de plannen. Die kwam er. Op 1 november 1967 onthulde ds. Van Minnen een gedenksteen in de nieuwbouw, die toen al een flink eind op stoom was. Een inrichtingscommissie had zijn licht opgestoken in verscheidene kerken in de omgeving om ideeën op te doen. Op 29 mei 1968 werd de nieuwbouw van Het Trefpunt – zoals de naam werd – feestelijk geopend (vijftien jaar later, in 1983, werd Het Trefpunt met twee vergaderzalen uitgebreid en in september dat jaar werd het nieuwe gedeelte in gebruik genomen.

Ds. Van Minnen nam op 14 april 1974 afscheid wegens verkregen emeritaat.

De gereformeerde predikanten vanaf 1974.

Op 18 augustus 1974 deed ds. A. van Vliet (1934-2003) uit Zuid-Beijerland en Klaaswaal intrede in de kerk van Eibergen-Rekken. Ds. J.J.Th. Meijer (*1950) uit het Friese Blija deed op 23 mei 1982 intrede in Eibergen Rekken en was van 1982 tot 1990 aan deze kerk verbonden. Ds. C.P.M. Verrips (*1956) uit het Groningse Garrelsweer volgde hem op en was van 1991 tot 2002 gereformeerd predikant in de kerk van Eibergen-Rekken. Als laatste gereformeerde predikant in Eibergen-Rekken deed ds. S. de Jong (*1957) uit het Friese Balk (link) van 2003 tot 2007 dienst.

• Het overige van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Eibergen-Rekken verhalen we in snelle vogelvlucht aan de hand van enkele belangrijke onderwerpen.

De kerk uitgebreid (1983).

Toen ds. Meijer in 1982 naar Eibergen kwam waren er al plannen om het kerkgebouw uit te breiden. Er kwamen vergaderzalen, een ruimte voor de kinderoppas en een uitbreiding van de hal en de keuken. In totaal bedroegen de kosten fl. 445.000, maar door veel vrijwilligerswerk van gemeenteleden konden de kosten daartoe beperkt blijven. Ook was er een commissie Aktiko (‘Aktiviteiten Kommissie’), die met meerdere acties fl. 25.000 bijeen bracht. Gemeenteleden sloten voor vijf jaar renteloze leningen af en zelfs werd een lening verkregen van de hervormde gemeente. “En zo kwam het toch voor elkaar: een prachtige (voltooide) kruiskerk met mooie bijgebouwen. Een gebouwencomplex om trots op te zijn!”

Diaconale taken.

In de loop van de jaren ’90 werden ook diaconale taken aan individuele gemeenteleden gedelegeerd. Zo namen ‘wijkmedewerkers’ een deel van de taken van wijkdiakenen en wijkouderlingen over. Ook werd onder gemeenteleden geïnventariseerd “wie wat als vrijwilliger als een soort prachtig ingestelde ‘naober’ zou kunnen betekenen, waarna hulpvraag en – aanbod konden worden gekoppeld”.

Hulp aan vluchtelingen.

“De Hemstea – [zoals de kerk heette] – is in de jaren ’90 een van de plekken geweest waar werd omgekeken naar vluchtelingen. Op 24 oktober 1994 ondertekende de scriba van de gereformeerde kerkenraad het zgn. Charter van Groningen. Volgens dit document hebben vluchtelingen recht op de eerste levensbehoeften, zoals bed, bad en brood en een rechtvaardige behandeling. Een werkgroep werd gevormd die een draaiboek samenstelde om de gemeenteleden over de eventuele opvang van vluchtelingen te informeren. Ook de hervormde gemeente en andere instellingen werkten er aan mee”.

In 1998 kwam een concreet verzoek binnen om vluchtelingen op te vangen, zgn. Dublinclaimanten. Op 4 januari 1999 werd een informatieavond voor gemeenteleden gehouden, waaruit veel belangstelling bleek en waardoor zich veel vrijwilligers meldden om bij de opvang te helpen. “In dezelfde maand kon worden bericht dat een sober ingericht onderkomen beschikbaar was in onder meer Het Trefpunt. Ook zou er 24 uur minimale zorg voor een periode van maximaal 2 maanden zijn”. Samenwerking met andere kerken werd opgezet en met medewerking van het Dienstencentrum van de Protestantse Kerken en het Rooms-Katholieke Dekenaat Oost Gelderland, leidde uiteindelijk tot een Regionaal Centrum, want het was voor de kerken niet meer op te brengen en bovendien ontwikkelde een en ander zich tot maatschappelijk probleem.

Dat met dit alles veel overleg, vergaderen, moeilijkheden en frustraties gepaard ging spreekt voor zich. “In de afgelopen jaren zijn 27 gezinnen, 42 kinderen en 17 alleengaanden opgevangen”, afkomstig uit talloze landen. Ondanks tegenslagen en moeilijkheden “waren de mooiste dingen natuurlijk positieve berichten van mensen die werden opgevangen en hier in Nederland na vele jaren alsnog een verblijfsvergunning kregen of in een ander land veelal sneller een status kregen”.

De laatste dienst in de Hemstea (2007).

Na verloop van jaren bleek dat het kerkbezoek langzaam maar zeker afnam en op een gegeven moment werd zelfs opgemerkt “dat de kerk niet of nauwelijks meer is vol te krijgen, zelfs niet samen met de hervormde gemeenteleden en  dat voelt bitter. Sluiting en verkoop; aldus werd besloten”. Behalve de terugloop van het kerkbezoek was ook de federatie met de Hervormde Gemeente een reden van de kerksluiting.

Daarom werd op 20 juni 2007 onder meer een contactmorgen voor oudere gemeenteleden (70+) gehouden, waar herinneringen werden opgehaald uit het verleden van De Gereformeerde Kerk te Eibergen.

Op 28 oktober 2007 werd in de Hemstea voor de laatste keer een kerkdienst gehouden. In december 2006 had de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Eibergen i.o. namelijk definitief voor de Oude Mattheüs gekozen als toekomstige kerklocatie.

Ter gelegenheid van de kerksluiting werd een gedenkboek gepubliceerd met als titel: ‘Als stenen konden spreken’. Ds. De Jong hield een overdenking die menigeen emotioneerde. Hoewel hij het relatieve karakter van de kerk als ‘verzameling stenen’ naar voren bracht, was de onderliggende boodschap duidelijk: afscheid nemen van een plek die zevenenzeventig jaar als kerkelijk thuis in gebruik was geweest, deed pijn en was helemaal niet gemakkelijk.

Tijdens de kerkdienst mochten de kinderen een steen uitzoeken en hun werd de symbolische betekenis ervan uitgelegd. Tussendoor zong het Gospelkoor Spirit enkele nummers. De dienst – die niet zonder emoties verliep – eindigde met het plechtig naar buiten dragen van enkele liturgische voorwerpen, waaronder de doopschaal en de paaskaars. Daarna gingen de kerkgangers naar het bijgebouw Het Trefpunt om onder het genot van een kop koffie weer een beetje op adem te komen.

“We moeten de blik op de toekomst richten”, aldus een van de kerkgangers. “We zullen heus wel een goed onderkomen vinden in de Oude Mattheuskerk“, waar de diensten in het vervolg gehouden werden.

• En verder…

Aanvankelijk was er een plan in de kerk appartementen te bouwen. Maar half mei 2009 opende een groep therapeuten, psychologen en andere zielzorgers een centrum ‘voor persoonlijke ontwikkeling’ in de kerk, onder de naam Stichting Goud.

Protestantse Gemeente Eibergen-Rekken (1 januari 2008).

Het Samen-op-Wegproces tussen de Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk was in de tijd van ds. S. de Jong al ver gevorderd “en hij vormde met zijn hervormde collega’s een goed team. Hij was een warm voorstander van de vorming van een Protestantse Gemeente in Eibergen-Rekken en mede door zijn inzet kreeg de daadwerkelijke fusie van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente op 1 januari 2008 zijn beslag.

Ledentallen van De Gereformeerde Kerk van Eibergen-Rekken.

Bronnen onder meer:

De Bazuin, Stemmen uit de Christelijke (Afgescheidene) Gereformeerde Kerk. Kampen, div. jrg.

D. Bouwmeester e.a., Als stenen konden spreken. Hemstea 1930-2007. Een verzameling herinneringen ter gelegenheid van het afscheid van de gereformeerde kerk de Hemstea. Eibergen, 2007

L.A. van Dijk en P.R. Zandee, Een eeuw op weg. 100 jaar Gereformeerde Kerk Eibergen-Rekken. 1902 – 2002. g.p., 2002

Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

© 2024. GereformeerdeKerken.info

Translation into English:

The ‘Gereformeerde’ Church in Eibergen-Rekken (4).

Rev. H. van Minnen (1949–1974).

( < To Part 3 ) – The successor to Rev. Koers was Rev. H. van Minnen (1909–1984) from Oudehorne in Friesland. In the 25 years that Rev. Van Minnen served as minister in Eibergen-Rekken, there were no major disruptive events, although much happened in various areas.

“When Rev. Van Minnen had lived in Eibergen for a while, he made it clear that he was enjoying his time there. On the pastor’s birthday, church council members and their spouses were always invited to the rectory. (…) Instead of the ordered drink, Jan Oosterink was always served a glass of water, which he drank without showing any reaction. (…) The minister would always take notes on a cigar box, but when it was empty, he would throw it away, along with the notes.”

‘Gereformeerd’ Social Work.

After the war, a Ministry of Social Work was established to address the social consequences of the war. The ‘Gereformeerde’ Churches also took action for this purpose. Local and regional ‘gereformeerde’  foundations for social work were set up across the country, which could also receive government subsidies. The church in Eibergen-Rekken founded the ‘’Gereformeerde’ Association for Family Care,’ which was affiliated at the provincial level with the ‘Rev. J. Sikkel Foundation’ , which coordinated ‘gereformeerd’ social work in Gelderland. In 1965, the local Association merged into the ‘Gereformeerde’ Foundation for Family Care in Eibergen.

Besides Family Care, Eibergen also had a local foundation for ‘Gereformeerd’ Social Work, which in 1964 became part of the newly established ‘Gereformeerde’ Foundation for Social Work ‘Graafschap North-West.’

Renovating the Church Building (1953).

The church was built in the 1930s to accommodate growth, but by the 1950s, it was so full that solutions were sought. Options included extending the rear pews, creating a building fund, or purchasing narrower chairs to be added when the church was overcrowded. Expansion was also considered. In April 1952, a plot of land next to the church was purchased (where later the sexton’s house and the church center “Het Trefpunt” would be built). Eventually, the decision was made to renovate the church in 1953. In 1958, although no concrete building plans existed, another plot behind the church on Hondevoort was bought, later used as a parking lot.

Church Singing and the Bible.

Rev. H. Hasper (1886–1974), a ‘Hervormde’ minister, had written a new psalm arrangement where the psalms were sung rhythmically, on long and short notes. Until then, psalms in the ‘Gereformeerde’ Churches were sung only on long notes. After the general synod gave permission in 1949, a trial of the new arrangement was conducted in some ‘Gereformeerde’ Churches, but it was ultimately not adopted.

However, some other arrangements were introduced. After the synod approved a new ‘gereformeerde’ psalm arrangement (“150 Psalms”) and introduced a new extensive hymnal (“119 Hymns”), the interdenominational “Church Hymnal,” incorporating songs from these collections, was introduced in the church in Eibergen in 1973.

Although Rev. Hasper’s psalm arrangement was not implemented, in 1953, the church did adopt the new Bible translation by the Dutch Bible Society (NBG). From January 25 onwards, the New Translation was used in the Eibergen-Rekken church.

A New Church Organ (1958).

In late August 1958, a new church organ was inaugurated. Woodworm had been found in the wind machine, making it unable to properly regulate airflow. Due to complaints about the old organ, experts had examined it over the previous two years. Organ builder Fontein was commissioned to provide a new organ. The new two-manual organ with a pedal cost over fl. 19,500, while the old organ was sold for fl. 500.

Het Trefpunt (1968).

The church lacked meeting space, especially for the thriving youth associations. After much discussion, the wall between the church and the vestry was torn down and replaced by a folding wall. The pulpit was moved to the side of the podium. There was also talk of adding a kitchen and more meeting rooms. In May 1966, the church council decided to build a youth center behind the church and asked the congregation for financial support. On November 1, 1967, Rev. Van Minnen unveiled a commemorative stone in the new building, which was already well underway. The design committee gathered ideas from various local churches. On May 29, 1968, the new building, named “Het Trefpunt,” was officially opened. In 1983, Het Trefpunt was expanded with two more meeting rooms, and the new section was inaugurated in September.

Rev. Van Minnen retired on April 14, 1974.

The ‘gereformeerde’ Ministers After 1974.

On August 18, 1974, Rev. A. van Vliet (1934–2003) from Zuid-Beijerland and Klaaswaal was installed in the Eibergen-Rekken church. On May 23, 1982, Rev. J.J.Th. Meijer (*1950) from Blija in Friesland was installed in Eibergen-Rekken and served there until 1990. He was succeeded by Rev. C.P.M. Verrips (*1956) from Garrelsweer, Groningen, who served as the ‘gereformeerde’ minister in Eibergen-Rekken from 1991 to 2002. The last ‘gereformeerde’ minister in Eibergen-Rekken was Rev. S. de Jong from Balk, Friesland, who served from 2003 to 2007.

* The rest of the history of the ‘Gereformeerde’ Church in Eibergen-Rekken is recounted in a swift overview, touching on key topics.

The Church Expansion (1983).

When Rev. Meijer arrived in 1982, plans to expand the church were already in place. The expansion included meeting rooms, a nursery, and extensions to the hall and kitchen. The total cost was 445,000 guilders, but with much volunteer work from congregation members, the costs were kept down.

There was also an “Aktiko” committee (Activities Commission) that raised 25,000 guilders through various activities. Congregation members provided interest-free loans for five years, and a loan was even obtained from the ‘hervormde’ congregation. “And so it all came together: a beautiful (completed) cross-shaped church with fine annexes. A complex of buildings to be proud of!”

Diaconal Tasks.

In the 1990s, diaconal tasks were delegated to individual congregation members. “District workers” took on some responsibilities of the district deacons and elders. An inventory of volunteers among congregation members was made, matching help requests with offers of assistance, akin to the ‘naober’ (neighborly) principle.

Aid to Refugees.

In the 1990s, “De Hemstea” (the church’s name) was one of the places that supported refugees. On October 24, 1994, the church’s secretary signed the “Groningen Charter,” which affirmed refugees’ rights to basic needs, like shelter, food, and fair treatment. A task force was formed, preparing plans to inform the congregation about refugee accommodation. The ‘hervormde’ and other local churches also participated.

In 1998, a specific request came in to house refugees known as “Dublin claimants.” On January 4, 1999, an information evening was held for congregation members, which generated much interest, and many volunteers signed up to help with the accommodation. “That same month, it was announced that modest accommodation, including in ‘Het Trefpunt’, was available. Minimal care for a period of up to two months was to be provided around the clock.” Cooperation with other churches and institutions led to the establishment of a ‘Regional Center’, as churches could no longer sustain the effort alone, and it became a broader social issue.

Of course, much consultation, meetings, difficulties, and frustrations accompanied these efforts. “Over the years, 27 families, 42 children, and 17 individuals from various countries were accommodated. Despite setbacks and difficulties, the best moments were positive reports from people who were housed and eventually received residence permits in the Netherlands after many years, or who gained status in another country more quickly.”

The Final Service in Hemstea (2007).

Over time, church attendance steadily declined, and at some point, it was noted that “the church can no longer be filled, even together with the ‘hervormde’ congregation, and that feels bitter. Closure and sale were thus decided.” Besides declining attendance, the federation with the ‘Hervormde’ Congregation was also a reason for the church’s closure.

On June 20, 2007, a gathering for older congregation members (70+) was held, during which memories of the ‘Gereformeerde’ Church in Eibergen were shared. The last service in Hemstea was held on October 28, 2007. In December 2006, the church council of the ‘Protestant Congregation of Eibergen (in formation)’ had definitively chosen the ‘Oude Mattheüs’ church as its future church location.