Onlangs verscheen het vijftigste nummer van het Historisch Tijdschrift GKN. Daarin zijn weer verscheidene interessante artikelen opgenomen.
Vrouwelijke VU-studenten.
Margriet Gosker schreef een uitvoerig verhaal over de eerste negen vrouwelijke theologiestudenten die in de periode 1919 tot 1939 aan de Vrije Universiteit te Amsterdam studeerden. Het gaat daarbij over Magda Stomps (1899-1979), Emilie Henkemans (1903-1991), Corrie Rutgers (1907-1947), Greta van Hattum (1905-1995), Yda Kalbfleisch (1915-2007), Anneke de Graaf (1916-2017), Mies Hessels (1918-2012), Barthie Boon (1918-2012) en Bep Zeegers (1919-2008). Van de meesten is een foto bijgevoegd. Vier van hen, zo melden de conclusies van het overzicht onder meer, maakten hun studie niet af; vijf van hen studeerden af; drie behaalden hun kandidaats theologie. Opvallend is dat ze allemaal – uitgezonderd Corrie Rutgers – heel oud geworden zijn. Overigens: pas in 1970 konden vrouwen in De Gereformeerde Kerken in Nederland predikant worden.
‘Verloren en verdrietige’ zendingskinderen.
Freek Bakker schreef in 2021 het boek Het verdriet van de zending: de stem van de kinderen in Nederland; het boek beleefde twee herdrukken. Het artikel gaat over de ervaringen en de gevolgen op de lange termijn van de kinderen die de scheiding op relatief jonge leeftijd van hun ouders, werkzaam op de zendingsvelden, hebben gehad. Veel kinderen kwamen direct vanaf het zendingsveld in het buitenland in een Nederlands pleeggezin of in een kindertehuis terecht. Anderen woonden eerst een jaar of langer met hun vader en moeder in het eigen vaderland, om daarna in een pleeggezin of kindertehuis opgenomen te worden. ‘Veel van deze kinderen hadden het gevoel dat ze er voor hun ouders niet echt toe deden’. In de Gereformeerde Kerken kwam in 1982 een eind aan die praktijk, en ook de Hervormde Kerk stopte er in die tijd mee.
Dr. Jan Slomp herdacht.
Uitvoerig wordt door Jaap Kraan stilgestaan bij het overlijden van de ‘zeer verdienstelijke islamoloog’ en gereformeerd predikant, dr. Jan Slomp (1932-2022), het tweede kind van ds. Frits Slomp (1898-1978) en Tjaltje ten Kate (1896-1988). Vader ds. Frits Slomp werd als verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog ‘Frits de Zwerver’ genoemd. Ds. Jan Slomp was behalve een zeer goede islamoloog met veel publicaties op zijn naam, maar had door zijn vader uiteraard ook veel met het verzet in de oorlog. Als bestuurslid van de Stichting LO-LKP uitte hij stevige kritiek op de ‘Schuldbelijdenis’ die op 8 november 2020 door de scriba van de PKN werd uitgesproken ten aanzien van de houding van de kerken in de Tweede Wereldoorlog ten opzichte van de Joden. Al gauw werd trouwens door een onderzoek van het dagblad ‘Trouw’ duidelijk dat die ‘Schuldbelijdenis’ slechts door een paar personen was geëntameerd en in grote haast geschied was.
Over dr. J.C. de Moor Ozn. (1935-2023).
Zowel voor de kerk als voor de wetenschap was dr. Johannes Cornelis de Moor Ozn. van grote betekenis. Marjo Korpel, Paul Sanders en Klaas Spronk beschrijven zijn levensgeschiedenis vanuit die beide aspecten van zijn werk. Zijn eerste wetenschappelijke publicatie ging bijvoorbeeld over de teksten op de ‘Dode Zeerollen’ die in een rots bij Qumran (op de Westelijke Jordaanoever) gevonden waren. Voor wat zijn invloed in de Gereformeerde Kerken betreft kan onder veel meer genoemd worden zijn aandeel in de samenstelling van het rapport ‘God met ons. Over de aard van het Schriftgezag’, een rapport dat overigens van allerlei kanten scherp veroordeeld werd.
Geschriften van dr. A. Kuyper ontcijferen…
Fred van Lieburg schrijft over een project waarmee de Vrije Universiteit in Amsterdam zich bezighoudt, namelijk het ontcijferen van veel handschriften in het archief van dr. A. Kuyper (1837-1920) die een betere ontsluiting verdienen. Voor die klus werden – ook via onze website – vrijwilligers gevraagd.
‘Karakterzonde en Levensleed’.
Johanna Breevoort (1869-1942) – schrijfster van meer dan honderd romans – schreef in 1904 de roman Karakterzonde en Levensleed, die zich afspeelt in de begintijd van de Doleantie, na de Afscheiding van 1834 de tweede orthodoxe uittocht uit de Hervormde Kerk, die in 1886 een aanvang nam. Dick Kaajan schreef een toelichting op de roman en koos ook een viertal fragmenten uit, die in zijn bijdrage worden weergegeven.
In Memoriam.
Het vijftigste nummer van het Historisch Tijdschrift GKN wordt besloten met een vermelding van vier overleden gereformeerde predikanten, geredigeerd door Dick Kaajan en Adri van der Wal. Het gaat daarbij om ds. Bernard Fidder (1930-2020), ds. Jacob Hage (1951-2022), ds. Hermanus Koetsveld (1923-2020) en ds. Jacobus Johannes van der Wilden (1941-2021). Slechts van ds. Hage kon een volledig In Memoriam samengesteld worden, omdat met de nabestaanden van de andere drie predikanten helaas geen contact tot stand kwam.
- W. Aarnoutse, e.a. (red.), Historisch Tijdschrift GKN, nr. 50, verschijnt twee maal per jaar en kost € 17,50 per jaargang. Informatie verkrijgbaar via aw.aarnoutse@xs4all.nl
Translation into English:
50th Issue of ‘HT GKN’.
The fiftieth issue of the Historical Journal Gereformeerde Kerken in Nederland has recently been published, featuring several interesting articles.
Female VU Students.
Margriet Gosker writes an extensive article about the first nine female theology students who studied at the Vrije Universiteit Amsterdam between 1919 and 1939. These students were Magda Stomps (1899-1979), Emilie Henkemans (1903-1991), Corrie Rutgers (1907-1947), Greta van Hattum (1905-1995), Yda Kalbfleisch (1915-2007), Anneke de Graaf (1916-2017), Mies Hessels (1918-2012), Barthie Boon (1918-2012), and Bep Zeegers (1919-2008). Most of their photos are included. The article concludes that four of them did not complete their studies, five graduated, and three obtained a theology degree. It is noteworthy that, except for Corrie Rutgers, all lived to a very old age. Incidentally, it was only in 1970 that women could become ministers in the ‘Gereformeerde’ Churches.
‘Lost and Sad’ Missionary Children.
In 2021, Freek Bakker wrote the book The Sorrow of the Mission: The Voice of the Children in the Netherlands, which went through two reprints. The article discusses the experiences and long-term effects on children who were separated at a relatively young age from their parents working in the mission fields. Many children were placed directly in Dutch foster families or children’s homes upon return from the mission field abroad. Others first spent a year or more with their parents in their home country before being placed in foster care or children’s homes. ‘Many of these children felt that they didn’t really matter to their parents.’ This practice ended in the ‘Gereformeerde’ Churches in 1982, and the ‘Hervormde’ Church also stopped it around that time.
In Memory of Dr. Jan Slomp.
Jaap Kraan extensively commemorates the death of the ‘highly distinguished Islamologist,’ Dr. Jan Slomp (1932-2022), the second child of Rev. Frits Slomp (1898-1978) and Tjaltje ten Kate (1896-1988). His father, Rev. Frits Slomp, was known as ‘Frits the Wanderer,’ a ‘gereformeerde’ resistance fighter during World War II. In addition to being a renowned Islamologist with many publications, Dr. Jan Slomp was also deeply involved in the resistance due to his father’s legacy. As a board member of the LO-LKP Foundation, he strongly criticized the ‘Apology’ issued on November 8, 2020, by the scribe of the Protestant Church in the Netherlands (PKN) regarding the churches’ attitude towards Jews during World War II. A subsequent investigation by the newspaper Trouw quickly revealed that this ‘Apology’ had been initiated by only a few individuals and was issued in great haste.
About Dr. J.C. de Moor Ozn. (1935-2023).
Dr. Johannes Cornelis de Moor Ozn. was significant for both the church and academia. Marjo Korpel, Paul Sanders, and Klaas Spronk describe his life story from both aspects of his work. His first academic publication, for instance, focused on the texts from the Dead Sea Scrolls, found in a cave near Qumran (on the West Bank). Regarding his influence within the ‘Gereformeerde’ Churches, his contribution to the report God with Us: On the Nature of Scriptural Authority can be highlighted, although the report was sharply criticized from many quarters.
Deciphering the Writings of Dr. A. Kuyper.
Fred van Lieburg writes about a project at the Vrije Universiteit Amsterdam, focusing on deciphering many manuscripts in the archive of Dr. A. Kuyper (1837-1920) that deserve better accessibility. Volunteers were sought for this task.
‘Character Sin and Life’s Sorrow’.
Johanna Breevoort (1869-1942) wrote the novel Character Sin and Life’s Sorrow in 1904, set during the early days of the Doleantie, the second orthodox secession from the ‘Hervormde’ Church following the Secession of 1834, which began in 1886. Dick Kaajan wrote a commentary on the novel and selected four fragments, which are included in his contribution.
In Memoriam.
The fiftieth issue of the Historical Journal GKN concludes with an obituary section for four deceased ‘gereformeerde’ ministers, edited by Dick Kaajan and Adri van der Wal. These are Rev. Bernard Fidder (1930-2020), Rev. Jacob Hage (1951-2022), Rev. Hermanus Koetsveld (1923-2020), and Rev. Jacobus Johannes van der Wilden (1941-2021). Only a complete In Memoriam could be compiled for Rev. Hage, as no contact could be made with the surviving relatives of the other three ministers.
• W. Aarnoutse, et al. (editors), Historical Journal GKN, no. 50, published twice a year, costing €17.50 per year. Information available via aw.aarnoutse@xs4all.nl