In het Noord-Hollandse Muiden staan momenteel twee voormalige gereformeerde kerkgebouwen tegelijk (als woning) te koop.
De Gereformeerde Kerk te Muiden werd op 15 juli 1890 geïnstitueerd als Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende), dus afkomstig uit de Doleantie van 1886 (de tweede orthodoxe uittocht uit de hervormde kerk), landelijk geleid door o.a. dr. A. Kuyper (1837-1920). De Gereformeerde Kerk te Muiden was lange tijd voor de dienst des Woords gecombineerd met De Gereformeerde Kerk te Muiderberg, die op 31 januari 1895 werd geïnstitueerd.
Er was ook in Muiden in ieder geval al sinds 1850 bij meerdere hervormde gemeenteleden ontevredenheid over de naar hun oordeel vrijzinnige prediking in de hervormde kerk. In dat jaar werd in Muiden namelijk een Gereformeerde Gemeente onder ’t Kruis geïnstitueerd, die echter drie jaar later al weer te niet ging.
Meerdere hervormde gemeenteleden zochten hun heil toen in een rechtzinnige kerk in Weesp of in Naarden. Maar op 15 juli 1890 voltrok zich in Muiden uiteindelijk de definitieve scheiding: de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) ontstond. Namens haar kocht de Vereniging ‘De Kerkelijke Kas’ “drie huizen en erf thans ingericht tot kerkgebouw met den inventaris”.
Omdat volgens de toen geldende wettelijke regels een ‘nieuw kerkgenootschap’ (naast de Nederlandse Hervormde Kerk) geen rechtspersoonlijkheid kon krijgen, was in 1887 door de Amsterdamse Dolerenden tijdens het ‘Gereformeerd Kerkelijk Congres’ geadviseerd het onroerend goed namens de Dolerende kerkenraad te laten beheren door een Vereniging die wel rechtspersoonlijkheid kon verkrijgen; men noemde deze Dolerende kerkelijke verenigingen: ‘De Kerkelijke Kas’. Ook in Muiden werd in 1890 De Kerkelijke Kas opgericht. Deze werd in mei 1901 opgeheven en werd toen vervangen door de Commissie van Beheer.
Hoe dan ook, het in 1890 gekochte kerkje stond in de Hellingstraat op nummer 51. Deze vroegere gereformeerde kerk staat momenteel als woning te koop, maar is nog steeds goed te herkennen als kerkgebouw.
Ds. H. Koffijberg (van 1907 tot 1919).
De eerste gereformeerde predikant van Muiden werd na een vacante periode van ongeveer zeventien jaar in samenwerking met de in 1895 ontstane Gereformeerde Kerk te Muiderberg beroepen. Op 1 december 1907 deed de predikant intrede; het was ds. H. Koffijberg (1874-1925) uit Zevenhoven. Hij woonde overigens in Muiderberg aan de Eikenlaan. ’s Zondags fietste (!) hij vanuit Muiderberg richting Hellingstraat in Muiden, maar parkeerde zijn fiets een paar straten verderop, en liep de rest van de route naar de kerk. De predikant vertrok in 1919 naar de kerk van Bolnes (fietsen op zondag was in die tijd volgens velen not done).
De nieuwe Singelstraatkerk (1927).
In de vacante periode die na het vertrek van ds. Koffijberg ontstond en die tot 1933 duurde, besefte de kerkenraad dat het slecht onderhouden kerkje aan de Hellingstraat zijn langste tijd gehad had. Als het flink regende moesten de kerkgangers met een paraplu in de kerk zitten omdat het dak lekte!
In maart 1924 kreeg de kerkenraad toestemming van de burgerlijke gemeente een stuk grond te kopen aan de Singelstraat voor de bouw van een nieuwe kerk. De consulent van de kerk te Muiden, ds. A.J. Mulder (1870-1928) van Bussum, legde de eerste steen voor de nieuwe kerk. De bouw verliep ook verder voorspoedig en op 28 december 1927 werd het nieuwe en ruimere gereformeerde kerkgebouw aan de Singelstraat in gebruik genomen.
De kerk aan de Singelstraat werd tot 7 februari 1999 als bedehuis gebruikt, tussen 1994 en 1999 zelfs door gereformeerden en hervormden samen, omdat de hervormde Grote Kerk gerestaureerd moest worden vanwege de ijverige werkzaamheden van de bonte knaagkever. Toen dat achter de rug was werd op 7 februari 1999 de laatste dienst gehouden in de Singelstraatkerk en gingen gereformeerden en hervormden in het vervolg samen naar de Grote Kerk.
Momenteel staan dus zowel de Singelstraatkerk als de Hellingstraatkerk te koop als woning!
Bron:
E.J. Rozendaal: Tussen doleantie en federatie, over de geschiedenis van de Gereformeerde kerk in Muiden 1890-1990. Muiden, 1990. In verband met de verkoop van de beide kerken samengevat in een artikel in Gooise Meren Nieuws, het blad van de Historische Kring Stad Muiden.
Translation into English:
Two Former ‘Gereformeerde’ Churches in Muiden for Sale.
In Muiden, North Holland, two former ‘gereformeerde’ church buildings are currently for sale as residences.
The Gereformeerde Kerk in Muiden was established on July 15, 1890, as the ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (Dolerende)’, emerging from the Doleantie of 1886 (the second orthodox exodus from the ‘Nederlandse Hervormde Kerk’), nationally led by Dr. A. Kuyper (1837-1920). For a long time, the ‘Gereformeerde Kerk’ in Muiden was combined with the ‘Gereformeerde Kerk’ in Muiderberg for the service of the Word, which was instituted on January 31, 1895.
Since at least 1850, there had been dissatisfaction among several members of the ‘hervormde’ congregation in Muiden with the, in their view, liberal preaching in the ‘Nederlandse Hervormde Kerk’. In that year, a ‘Gereformeerde Kerk under the Cross’ was established in Muiden, but it dissolved again three years later.
Several members of the ‘hervormde’ congregation then sought refuge in an orthodox church in Weesp or Naarden. However, on July 15, 1890, the definitive separation took place in Muiden, leading to the formation of the ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (Dolerende)’. On its behalf, the Association ‘De Kerkelijke Kas’ purchased “three houses and a yard currently arranged as a church building with inventory.”
Because, according to the legal regulations of the time, a ‘new church denomination’ (besides the ‘Nederlandse Hervormde Kerk’) could not obtain legal personality, it was advised during the ‘Gereformeerde Church Congress’ by the Amsterdam Dolerenden in 1887, to have the real estate managed on behalf of the Dolerende church council by an Association that could obtain legal personality; these Dolerende church associations were called ‘De Kerkelijke Kas’. In Muiden, ‘De Kerkelijke Kas’ was dissolved in May 1901 and replaced by the Management Committee.
The church purchased in 1890 was located at 51 Hellingstraat. This former ‘Gereformeerde’ church is currently for sale as a residence, but it is still recognizable as a church building.
Rev. H. Koffijberg (from 1907 to 1919).
The first ‘gereformeerde’ minister of Muiden was appointed in collaboration with the ‘Gereformeerde Kerk’ in Muiderberg, established in 1895. On December 1, 1907, the minister was installed; it was Rev. H. Koffijberg (1874-1925) from Zevenhoven. He lived in Muiderberg on Eikenlaan. On Sundays, he would cycle from Muiderberg to Hellingstraat in Muiden, park his bicycle a few streets away, and walk the rest of the way to the church. The minister departed in 1919 to the church of Bolnes (cycling on Sundays was considered improper by many at the time).
The New Singelstraat Church (1927).
During the vacant period following Rev. Koffijberg’s departure, which lasted until 1933, the church council realized that the poorly maintained church on Hellingstraat had seen its best days. When it rained heavily, worshippers had to sit in the church with umbrellas because the roof leaked!
In March 1924, the church council received permission from the municipal authorities to purchase a piece of land on Singelstraat for the construction of a new church. The consultant for the Muiden church, Rev. A.J. Mulder (1870-1928) from Bussum, laid the first stone for the new church. The construction proceeded smoothly, and on December 28, 1927, the new and more spacious ‘gereformeerde’ church building on Singelstraat was inaugurated.
The church on Singelstraat was used as a place of worship until February 7, 1999. Between 1994 and 1999, it was used jointly by ‘gereformeerde’ and ‘hervormde’ congregations because the ‘hervormde’ Great Church needed restoration due to the diligent work of the colorful woodworm. When the restoration was completed, the last service was held in the Singelstraat Church on February 7, 1999, and thereafter ‘gereformeerde’ and ‘hervormde’ congregations attended the Great Church together.
Currently, both the Singelstraat Church and the Hellingstraat Church are for sale as residences!