Op 8 februari 1897 ontstond De Gereformeerde Kerk te Meppel door de ineensmelting van de Christelijke Gereformeerde Gemeente (als Christelijke Afgescheidene Gemeente ontstaan op 12 juni 1835), en de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) te Meppel, die op 21 mei 1887 geïnstitueerd werd, respectievelijk ontstaan uit de plaatselijke Afscheiding en Doleantie.
Op 19 februari 1897 werd de grote nieuwe gereformeerde kerk in de Groenmarktstraat officieel in gebruik genomen en werden de twee bestaande kerkgebouwen buiten gebruik gesteld. Dit nieuwe kerkgebouw, dat tegenwoordig Samenstroom heet, is nu de kerk van de Protestantse Gemeente te Meppel.
Het kerkzegel (1904).
Er ontbrak aanvankelijk echter nog een kerkzegel van de verenigde Gereformeerde Kerk! Met het ontwerpen van het kerkzegel van de verenigde Gereformeerde Kerk was men in december 1903 druk bezig. Een van de twee randschriften in het eerste ontwerp bevatte het woord ‘Meppellensis’ (= van Meppel). Maar was dat goed Latijn?
Men vroeg het aan adviseur J.J. Esser, leraar aan het gereformeerd gymnasium te Kampen. Die kende die taal op zijn duimpje. Hij had tegen ‘Meppellensis’ geen bezwaar (die term kwam ook voor in oude stukken bij de notaris). “Vraagt hij: is het door de hervormden gebruikte kerkzegel het oorspronkelijke? Dan zou het jammer zijn dat wij een ander zegel gingen ontwerpen”. Op die manier gaf je immers de pretentie prijs de voortzetting van de ‘aloude Gereformeerde Kerk der Vaderen’ te zijn?
Vandaar dat twee kerkenraadsleden naar het Stedelijk Archief trokken en daar de betreffende stukken vanaf 1606 bestudeerden. Er werd echter geen spoor van enig oud hervormd kerkelijk zegel gevonden. Ook gemeentesecretaris J.W. Dijk deelde mee nooit een zodanig zegel te zijn tegengekomen. Verder verschenen de eerste nummers van het Predikbeurtenblaadje van de hervormde gemeente zonder zegel of vignet.
Daarom kon men met een gerust hart vaststellen dat nimmer een ‘aloud zegel van de Kerk der Hervorming’ bestaan had. Pas in het laatst van de negentiende eeuw werd op het hervormde Predikbeurtenblaadje voor het eerst een zelf ontworpen kerkzegel afgedrukt (overigens komt het hervormde kerkzegel van Meppel niet voor in een gezaghebbende publicatie over dat onderwerp: Als een lelie onder de doornen, door T.L. Korporaal).
Hoe dan ook, het eigen ontwerp van het kerkzegel van De Gereformeerde te Meppel werd daarmee vastgesteld en het werd in 1904 voor het eerst gebruikt.
Bron:
G.J. Kok, ‘… Die verenigde wat gescheiden was …’. Geschiedenis van De Gereformeerde Kerk te Meppel (1835-2005) met Inventaris van het Archief. Groningen, 2014.
Translation into English:
The Church Seal of ‘gereformeerd’ Meppel.
On February 8, 1897, De ‘Gereformeerde’ Church in Meppel was established through the merger of the Christian Reformed Congregation, which had originated as the Christian Seceded Congregation on June 12, 1835, and the ‘Nederduitsche Gereformeerde’ Church (doleerende) in Meppel, which was instituted on May 21, 1887. These two churches had, respectively, emerged from the local Afscheiding (Secession) and Doleantie (Doleance) movements.
On February 19, 1897, the large new ‘gereformeerde’ church in Groenmarktstraat was officially inaugurated, and the two existing church buildings were decommissioned. This new church building, now called Samenstroom, is currently the church of the Protestant Congregation in Meppel.
The Church Seal (1904).
However, the newly united ‘Gereformeerde’ Church still lacked an official church seal! In December 1903, work was in full swing to design a seal for the united ‘Gereformeerde’ Church. One of the two inscriptions in the first draft contained the word Meppellensis (= “of Meppel”). But was that correct Latin? To clarify, the church sought advice from J.J. Esser, a teacher at the ‘gereformeerd’ Gymnasium in Kampen, who was well-versed in Latin. He had no objections to Meppellensis, noting that the term also appeared in old notarial documents. However, he posed an important question:
“Is the church seal used by the ‘Hervormde’ Congregation the original one? If so, it would be a pity for us to design a different seal.”
By doing so, the church would effectively renounce the claim of being the continuation of the “ancient ‘Gereformeerde’ Church of the Fathers.”
As a result, two church council members visited the Stedelijk Archief (Municipal Archive) and examined relevant documents dating back to 1606. However, they found no trace of any old ‘Hervormd’ church seal. Municipal secretary J.W. Dijk also confirmed that he had never come across such a seal. Moreover, the first issues of the Predikbeurtenblaadje (a publication listing preaching schedules) of the ‘Hervormde’ congregation appeared without any seal or emblem.
This led to the firm conclusion that an “ancient seal of the Church of the Reformation” had never existed. It was only in the late 19th century that a self-designed church seal first appeared in the ‘hervormde’ Predikbeurtenblaadje. (Notably, the ‘Hervormde’ church seal of Meppel is absent from an authoritative publication on the subject: Als een lelie onder de doornen by T.L. Korporaal.)
In any case, the church seal designed specifically for The ‘Gereformeerde’ Church in Meppel was officially approved and used for the first time in 1904.
Source:
G.J. Kok, ‘… Die verenigde wat gescheiden was …’. Geschiedenis van De Gereformeerde Kerk te Meppel (1835-2005) met Inventaris van het Archief. Groningen, 2014.