Gedenkboekje uitgegeven over ’50 jaar De Ark’.

Op zondagmiddag 10 april 2022 om 2 uur werd in de protestantse (voormalig gereformeerde) kerk De Ark in het Zuid-Hollandse Reeuwijk een viering gehouden naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van de kerk. Op 15 april 1972 werd De Ark als gereformeerde kerk in gebruik genomen.

De feestelijke herdenkingsdienst was voorafgegaan door een weekend met allerlei activiteiten, zoals we al eerder meedeelden. Verderop in dit verhaal een paar foto’s. De protestantse gemeente publiceerde van die activiteiten een overzicht.

Voorganger in de zondagse jubileumdienst was ds. Murielle van Diepen. Organist was Ton Alders. Medewerking aan de dienst werd ook verleend door Wendy Barten en Anton Bakker (die muziekstukken speelden resp. op dwarsfluit en piano), terwijl ook de cantorij van de kerk meewerkte. Aan het begin van de dienst voerden enkele sprekers het woord:

De historie van De Ark verteld.

– De heer Leo van Zoest, parochiaan van de rooms-katholieke parochie, sprak over het begin van De Ark, een vrij unieke samenwerking tussen de plaatselijke Gereformeerde Kerk en de rooms-katholieke parochie.

“De Ark. Een mooie naam voor een kerk die gebouwd werd tussen land en water, en bovendien aan ‘t Kerkestuk. Na onze hulpkerk was de nieuwbouw van De Ark een uitkomst. Maar na 37 jaar kwam er een  eind aan onze permanente aanwezigheid in dit gebouw. Het aantal kerkgangers was er de oorzaak van dat De Ark althans voor de parochiegemeenschap dicht ging. De bisschop sloot 22 maart 2009 deur van De Ark. Maar we zijn verder gegaan. Gelukkig bleef ook de Arkgemeenschap niet stilzitten, zeker niet toen ook nog een restauratie werd uitgevoerd”.

De heer Van Zoest feliciteerde allen die aan De Ark verbonden zijn en overhandigde een akeleistruik. “Deze staat voor twee dingen: het leven en het lijden van Christus, en het terugbrengen van een verloren liefde. En dat na dertien jaar. Hopelijk krijgt deze plant een plaatsje bij De Ark. Ten teken dat we in liefde verbonden zijn”.

– Vervolgens werd een tweespraak gehouden tussen mevrouw Erna Eigeman en de heer Jan Boonstra. Ze vertelden over de vondst van een groot dossier van de bouwcommissie uit 1971. De komst van De Ark voltrok zich eigenlijk in betrekkelijk korte tijd: “Eind jaren ‘60 was er op deze plek veel nieuwbouw, want de hele wijk rondom De Ark was toen in aanbouw. Het werd een heus dorp. Er was in Reeuwijk al een gereformeerde kerk, die nog steeds te bewonderen is en uit 1888 dateerde. Maar door de uitbreiding van het dorp werd die kerk te klein. Ook de roomse parochie had een noodkerk, die eveneens te klein werd”.

“Beide kerken waren niet in staat om een eigen gebouw te stichten. Dus ging men samenwerken, ongetwijfeld bevorderd door de oecumenische gedachte van eind jaren ‘60 en begin jaren ‘70. Er kwam snel overeenstemming om samen te gaan bouwen, een samenwerking die over het algemeen goed verliep. Er waren goede afspraken en er was minstens twee maal per jaar een gezamenlijke vergadering van de kerkenraad en het parochiebestuur. De kerkdiensten werden na elkaar gehouden: de gereformeerden om half tien, en de rooms-katholieke parochie om kwart over elf, al schuurden die tijden wel eens door het uitlopen van een doopdienst”.

“De parochie moest na verloop van enkele tientallen jaren haar deel van de kerk echter verkopen. In 2004 vond een bijzondere vergadering plaats met het parochiebestuur, waarin meegedeeld werd dat de samenwerking op termijn beëindigd zou moeten worden. In 2009 werd De Ark voor wat de rooms-katholieke parochie betreft aan de eredienst onttrokken. Het beëindigen van de samenwerking werd door ons betreurd, want die was altijd goed. Nadat het hele kerkgebouw in 2016 uiteindelijk eigendom van de Protestantse Gemeente geworden was, werd een ingrijpende renovatie van De Ark uitgevoerd, waaraan veel vrijwilligers meewerkten”.

– Ds. Jaap Koning, van 1991 tot zijn pensionering in 2000 predikant van De Ark, was de volgende spreker: “De Ark heeft Abraham gezien! Ze is 50 jaar jong! Zeker na de renovatie van het kerkgebouw. Er was altijd een eendrachtige samenwerking tussen de Gereformeerde Kerk en de rooms-katholieke parochie; beide waren uit hun jasje gegroeid. De samenwerking was een oecumenische prestatie van jewelste”.

De predikant vertelde hoe hij in Reeuwijk terecht kwam: “In het najaar van 1990 kreeg ik twee beroepsbrieven uit Reeuwijk, een van de hervormde Bruggemeente en een van de Gereformeerde Kerk in De Ark. Ze waren elkaars buren [de hervormde Bruggemeente kerkte in het aanpalende vergadercentrum De Brug – red.]. Een goede buur bleek beter dan een verre vriend. Zo ontstond het idee gezamenlijk een predikant te beroepen. Op 6 januari 1991 kreeg De Ark – naast de Gereformeerde Kerk en de rooms-katholieke parochie – een derde bewoner: hervormd en gereformeerd gingen Samen op Weg, eerst een beetje aftastend. Maar na een jaar wilde men samen verder als één protestantse gemeente, het was Pinksteren 1992, met de katholieke parochie als medebewoner. Er waren zeer hartelijke contacten over en weer. Het was meer dan alleen zwaaien naar elkaar. Ik heb het vermoeden dat dit bij de bisschop van Rotterdam niet in goede aarde is gevallen. We kwamen te dicht bij elkaar. Helaas moest de parochie De Ark verlaten”. De predikant sprak de wens uit ‘dat deze Ark een huis van beschutting mag blijven voor wie ook maar’.

De Schriftlezingen.

Na de toespraken werd de dienst voortgezet met het Kyriegebed en werd aansluitend met ondersteuning van de Cantorij lied 301H gezongen (Kyrie-eleison). Ook de overige liederen waren goed gekozen. Zo werd in wisselzang lied 90A gezongen (O God, die droeg ons voorgeslacht), lied 556 (Alles wat over ons geschreven is gaat Gij volbrengen deze laatste dagen) en lied 913 (Wat de toekomst brengen moge, mij geleidt des Heren hand).

“Waarom staat op de voorkant van zoveel kinderbijbels de Ark van Noach?” vroeg ds. Van Diepen aan de kinderen van de kindernevendienst én aan enkele kerkgangers. Als antwoord kwam onder meer naar voren dat – net zoals in de Ark van Noach veel verschillende dieren opgenomen werden – ook in De Ark van Reeuwijk veel verschillende mensen onderdak vinden. Iemand anders zei, dat voor ‘een nieuw begin’ – de aarde werd verzwolgen door de Zondvloed! – de Ark van Noach nodig was. Zo was ook De Ark van Reeuwijk nodig voor een nieuw begin.

De lezingen waren uit Genesis (over de bouw van de Ark van Noach) en uit Johannes over de intocht van Jezus in Jeruzalem.

De overdenking.

“Het verhaal van de Ark van Noach spreekt tot de verbeelding. Het is een symbool van een nieuw begin, van redding. De dieren vonden allemaal een plaatsje in de Ark, reine en onreine dieren. Het was vast een vrolijke optocht! Er was plaats voor iedereen, met of zonder een vlekje, voor vogels van allerlei pluimage. Heel de schepping vindt er een plek. Als we aan onze Ark denken, herkennen we dat: ook daar vinden veel mensen een plek. Onze kernwaarden zeggen het al: open, samen, betrokken. Waarom komen mensen hier graag: er is vrijheid, er wordt niets voorgeschreven in het geloof: het wordt aangereikt.  En verder omdat het een betrokken gemeenschap is, voor sommigen een tweede thuis. Wat fijn om zo’n plek te hebben, waar je je veilig kunt voelen als het water je aan de lippen staat. Hier horen we over een God die ons niet loslaat”.

“Het verhaal heeft echter ook andere kant. Noach wordt dan wel gered, maar er komen zoveel mensen om. Het verhaal is meer dan alleen een vrolijke optocht, het is ook een verhaal dat schuurt. Er is veel over dit verhaal nagedacht en geschreven door Joodse rabbijnen. In hun boeken hebben ze vaak kritiek op Noach. Rabbijn Jonathan Sacks schreef zoiets als: “Wat zegt Noach tegen God als besloten wordt de wereld te vernietigen? Wat zegt Noach bij de bouw? En wat zei hij toen de regen begon neer te gutsen? Antwoord: hij zei niets. Noach deed wat de Heer hem had opgedragen.” Het verhaal vertelt: gehoorzaamheid is niet genoeg, God vraagt om verantwoordelijkheid. Ook in onze Ark wordt een beroep gedaan op onze verantwoordelijkheid en veel mensen dragen die. Ze vertalen het geloof in de daad. Vanuit deze kerk zijn initiatieven ontstaan om dienstbaar te zijn aan anderen”.

“We lazen ook het verhaal over de intocht in Jeruzalem. De gang van Jezus naar het kruis. Het was een vrolijke intocht met palmtakken en hosanna, maar ook met een dreigende schaduw. Heden: Hosanna; morgen: kruisig hem. De intocht in de Ark van Noach was ook een vrolijke bedoening, maar ook één met een donkere wolk er boven. Beide verhalen lijken op elkaar”.

“Maar er zijn ook verschillen: Het Genesisverhaal vertelt dat één man gered werd, maar dat velen omkwamen. Bij Jezus was het omgekeerd: Eén sterft en brengt redding voor velen. Het tweede verschil: bij Noach is het maar de vraag of hij genoeg deed. Maar Jezus ging tot het uiterste. Hij gaf Zijn leven voor ons. Beide verhalen lijken ook op elkaar: door het lijden heen is er een wonderlijke redding. Bij God is er redding. Bij Noach en bij Jezus. Er is nieuw leven”.

Tenslotte.

De collecte was behalve voor de kerk ook voor de bijna vijftigjarige Reeuwijkse Stichting Op Gelijke Voet. Ze tracht in Afrika te helpen met medische en paramedische zorg.

De kinderen hadden in de kindernevendienst een slinger gemaakt ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van De Ark, die op het podium werd opgehangen. Daar stond ook een wensboom, waar gemeenteleden een briefje in konden hangen met een wens voor De Ark. De dienst werd afgesloten met lied 552: Dit is een dag van zingen, voorgoed zijn wij bevrijd, waarna de zegen volgde.

Na de dienst werd buiten het kerkgebouw een plaquette onthuld, waarop in het kort de geschiedenis van De Ark weergegeven wordt.

Naar het beeldverslag van de jubileumdienst >

________________________________

Een gedenkboekje over vijftig jaar ‘De Ark’.

Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van De Ark in Reeuwijk werd een interessant gedenkboekje uitgegeven door de kerkenraad van de Protestantse Gemeente, onder de titel ‘De Ark 1972-2022. 50 jaar’.

Het spreekt vanzelf dat in het boekje vrijwel uitsluitend over de gang van zaken met betrekking tot De Ark bericht wordt. Maar hoe ging het eigenlijk bij de oprichting van de Gereformeerde Kerk te Reeuwijk waaruit De Ark voortkomt? Dat zocht de redactie van GereformeerdeKerken.info uit.

De Doleantie te Reeuwijk (1887).

De Gereformeerde Kerk te Reeuwijk ontstond in 1887 vanuit de Doleantie, de tweede orthodoxe uittocht uit de hervormde kerk (na de Afscheiding van 1834). Hoewel de kerkelijke beweging van de Doleantie begin 1886 in Kootwijk begonnen was, werd de kerkelijke strijd in Amsterdam het meest bekend. Daar ontstond op 16 december 1886 onder leiding van onder meer dr. A. Kuyper (1837-1920) en dr. F.L. Rutgers (1836-1917) de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende). De kerkelijke strijd ging (kort door de bocht gezegd) over de vrijwel ongehinderde en steeds verder voortgaande vrijzinnigheid in de hervormde kerk en over de almacht van de Algemeene Synode van de hervormde kerk (‘synodale hiërarchie’ genoemd), waardoor de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeenten zeer beknot werd.

Om met andere hervormde gemeenten te overleggen wat gedaan moest worden om het kwaad te keren, werd van 11 tot en met 14 januari 1887 in Amsterdam het Gereformeerd Kerkelijk Congres gehouden. Er waren 1.500 aanwezigen opgekomen, die er allen van overtuigd waren dat ‘de reformatie der kerk ter hand genomen’ moest worden. Er werden lezingen gehouden en mondelinge en schriftelijke adviezen gegeven. Zo werd ook een aantal zgn. Modellenboekjes uitgereikt, waarin ‘voorbeelden van alle te schrijven brieven’ waren opgenomen om de Doleantie overal ordelijk te laten verlopen.

Ook in Reeuwijk werd overeenkomstig de in Amsterdam gegeven adviezen gehandeld. Drie Reeuwijkse hervormde gemeenteleden verzochten hun kerkenraad net voor de zomer  van 1887 over te gaan tot het ‘ter hand nemen van de reformatie der kerk’. Daarmee bedoelde men te breken met de ‘synodale hiërarchie’ en ‘wederom kracht en geldigheid te verlenen aan de aloude gereformeerde Dordtse Kerkorde‘. De kerkenraad antwoordde daarop echter dat zij daartoe niet bereid was.

Overeenkomstig het advies van het Gereformeerd Kerkelijk Congres ging vervolgens een aantal geestverwanten met een ‘Verzamellijst’ bij de deuren van de hervormde gemeenteleden langs met het verzoek instemming te betuigen met ‘de reformatie der kerk’ en daarvoor op de ‘Verzamellijsten’ te tekenen. Daarop stelden zij zich in verbinding met de dolerende predikant ds. W.F.A. Winckel (1852-1945) van Oudewater, met het verzoek om op 13 juli 1887 ‘aan de Reeuwijksche brug’ een godsdienstoefening te leiden, die gehouden werd op een ‘daartoe wel ingerichten ruimen graanzolder’. De predikant stemde daarmee in.

De verkiezing en bevestiging van de ambtsdragers.

Na de godsdienstoefening werd ieder die de ‘Verzamellijsten’ getekend had of die nog wilde tekenen, verzocht te blijven, om onder leiding van ds. Winckel deel te nemen aan de verkiezing van ambtsdragers. Daaraan werd voldaan. De verkozen ouderlingen waren J.M. van Meetelen en J. van der Heijden Pzn., en als diakenen werden gekozen J. Heij en Joh. Hage. Direct na de verkiezing besloot de nieuwe kerkenraad het Algemeen Reglement voor het Bestuur van de Hervormde Kerk, in 1816 door de overheid (!) aan de kerk opgedrongen, af te schaffen ‘en opnieuw kracht en geldigheid te verlenen aan de aloude Dordtse Kerkorde. Daarvan werd kennis gegeven aan de Koning (sinds 1816 het hoofd van de hervormde kerk), aan de burgemeester van Reeuwijk en aan de kerkvoogden van de hervormde gemeente. In de classis Gouda was de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) te Reeuwijk de vijfde die ‘het synodale juk’ afwierp.

Op zondag 14 augustus 1887 kwam de Dolerende gemeente opnieuw bijeen op de graanzolder. Ook de consulent van de gemeente, ds. Winckel van Oudewater, was weer aanwezig. Eerst hield hij voor ‘talrijke opgekomenen’ een preek naar aanleiding van Lukas 7 vers 2 tot 10, over ‘de hoofdman te Kapernaüm’. Daarna werden de op 13 juli verkozen ambtsdragers – na behoorlijke afkondiging in voorgaande kerkdiensten – door ds. Winckel in hun ambt bevestigd. Daarmee was de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) officieel geïnstitueerd. De Gereformeerde Kerk te Reeuwijk telde in 1905 inmiddels 120 leden.

Een eigen kerkgebouw (1888).

Ondertussen was wel duidelijk dat de graanzolder niet een ideale plek was voor het houden van de kerkdiensten. Bovendien bleek dat de schuur verkocht zou gaan worden. Vandaar dat men een stuk grond aan de tegenwoordige ’s Gravenbroekseweg kocht. Men bouwde het zo dat het later, als de gemeente te niet zou gaan, gemakkelijk kon worden omgebouwd tot een opslagplaats of iets dergelijks.

De bouw van ‘de noodkerk’ verliep vlot. En op zondag 22 januari 1888 kwam de consulent van de gemeente naar Reeuwijk om de nieuwe ‘goed ingerichte’ kerkgebouw in gebruik te nemen. Het was ditmaal ds. C.W.J. van Lummel (1856-1940) van Waarder. Hij hield in deze eerste kerkdienst in het nieuwe kerkgebouw een preek over Ezra 9 vers 13b en 14a: “Omdat Gij, o onze God, belet hebt dat wij niet ten onder zijn vanwege onze ongerechtigheid, en hebt ons een ontkoming gegeven als deze is; zullen wij nu wederkeren om Uw geboden te vernietigen en ons te verzwageren met de volken dezer gruwelen?”

De Gereformeerde Kerk te Reeuwijk (1892).

Op 17 juni 1892 werd in de Amsterdamse Keizersgrachtkerk een gezamenlijke vergadering gehouden van de landelijke synodes van de Christelijke Gereformeerde Kerk en de Nederduitsche Gereformeerde Kerken (resp. uit Afscheiding en Doleantie). Daar werd de ineensmelting van beide kerken geproclameerd, en ontstonden De Gereformeerde Kerken in Nederland, waarbij zich ook de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) te Reeuwijk aansloot. Deze heette sindsdien dus De Gereformeerde Kerk te Reeuwijk.

_________________________________

Het gedenkboekje van ‘De Ark’.

Dat is in het kort het verhaal van het ontstaan van de Gereformeerde Kerk in Reeuwijk aan de ’s Gravenbroekseweg. Het gedenkboekje vertelt de vervolggeschiedenis. De ‘noodkerk’ hield het vol tot 1970! De ruimte in het gebouw was te klein geworden voor de inmiddels zo’n 450 gereformeerden. Het gedenkboekje van de kerk te Reeuwijk vertelt nauwkeurig hoe de samenwerking met de rooms-katholieke parochie ontstond en hoe het bouwproces van De Ark verliep, geïllustreerd door foto’s.

Natuurlijk wordt in het interessante boekje ook ingegaan op het Samen-op-Wegproces en later de fusie met de hervormde Bruggemeente. Dit was een groep hervormden zich ‘zich minder thuisvoelde bij de Hervormde Gemeente van Reeuwijk’. In 1977 vormde deze groep een deelgemeente met de naam Bruggemeente, naast de hervormd gemeente van Reeuwijk. Enige tijd werden hun diensten in het aanpalende verenigingsgebouw De Brug gehouden, maar al snel werden verschillende activiteiten samen met de gereformeerden van De Ark gedaan. Nadat ds. J.P. Koning op 6 januari 1991 als predikant van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Bruggemeente te Reeuwijk bevestigd was, gingen beide gemeenten in 1991 als federatie verder en fuseerden ze op 31 januari 2009 tot ‘Protestantse Gemeente De Ark te Reeuwijk’.

Natuurlijk moesten er een orgel en een piano komen. In het boekje wordt verteld welke acties daarvoor gevoerd werden. Hoogtepunt was de 24 uurs Muziekmarathon in januari 2003, waarbij veel gemeenteleden optraden.

Uiteraard wordt uitvoerig ingegaan op de grote restauratiebeurt die De Ark ten deel viel, nadat de Protestantse Gemeente het hele gebouw in bezit gekregen had, enkele jaren na het vertrek van de rooms-katholieke Parochie. Het startschot van de geldwervingsactie voor dat doel was op 19 april 2016. Ruim anderhalf jaar later was maar liefst € 260.000 bijeengebracht! Het hele verhaal wordt besloten met een aantal interviews nauw betrokkenen.

Het interessante boekje is geïllustreerd met veel (deels kleuren-) foto’s en zal binnenkort in PDF-formaat op deze website staan.

• De Ark 1972-2022. 50 jaar. ‘Tot stand gekomen in eendrachtige samenwerking en met inbreng van Anton Bakker, Bert Kwast, Erna Eigeman en Hans Rootert. Uitgave van Prot. Gemeente Reeuwijk, Reeuwijk, 2022, 36 pp., geïllustreerd.

© 2022. GereformeerdeKerken.info