Ds. P. Rullmann (van 1943 tot 1946).
( < Naar deel 2 ) – Na enkele vergeefse beroepen op andere predikanten werd een beroep op ds. P. Rullmann (1908-2001) uit Meerkerk door hem aangenomen. Op 13 november 1943 deed de predikant intrede.
In onze kerken waren in de jaren ’30 opnieuw verschillen van mening ontstaan over de betekenis van Doop en Verbond. Al in 1905 waren dezelfde verschillen van mening over de twee visies op Doop en Verbond door de generale synode gepacificeerd door ze beide in de kerken toe te laten.Besluiten van de generale synode van 1942 wekten tegenstand, want de ‘bezwaarden’ vonden dat de beslissing van 1942 alleen de visie van dr. A. Kuyper (1837-1920) toestond. Toen hoogleraar dr. K. Schilder (1890-1952) van de Theologische Hogeschool in Kampen in woord en geschrift te kennen gaf het met de beslissing van de synode niet eens te zijn, besloot de generale synode in 1943 hem te schorsen als hoogleraar en als emeritus-predikant van Rotterdam – Delfshaven. Ook waarschuwde de synode de kerkenraden op te treden tegen bezwaarden die ‘in deze kerkontbindend werken’.
De kerkenraad spreekt uit…
De classis Apeldoorn stuurde in mei 1944 ter adhesiebetuiging een schrijven naar de plaatselijke kerken, waarin zij voorstelde “(1) er bij prof. Schilder op aan te dringen de synode te beloven op geen enkele manier stelling te zullen nemen tegen de besluiten van de synode; (2) de synode dringend te verzoeken de schorsing van prof. Schilder als antwoord op diens belofte op te heffen en de kwesties te laten rusten tot de volgende synode; (3) de kerken te verzoeken zich te onthouden van mondelinge en schriftelijke acties ten aanzien van de leergeschillen”.
De kerkenraad van Driesum besprak dit schrijven en besloot daarmee in te stemmen en dit aan de synode mee te delen. Een van de gemeenteleden, br. A. Jagersma, die een bezwaarschrift had ingediend tegen de synodebesluiten van 1942, trok dit in toen de kerkenraad adhesie betuigd had met het schrijven van de classis Apeldoorn.
Maar na verloop van tijd zette br. Jagersma zijn actie voort. De onrust werd nog groter toen ds. J. Waagmeester (1910-1992) van de Gereformeerde Kerk te Murmerwoude door zijn kerkenraad werd geschorst vanwege instemming met de denkbeelden van prof. Schilder.
In de kerkenraad van Driesum waren twee kerkenraadsleden het met dr. Schilder eens, zes steunden de generale synode. Toch kon in aanwezigheid van de kerkvisitatoren overeengekomen worden elkaar in de verschillende standpunten te verdragen. Wel werd op advies van de classis besloten dat de bezwaarde ambtsdragers in hun werk in de gemeente – bij de huisbezoeken – zich dienden te onthouden van bestrijding van de beslissingen van de synode.
Nadat eind 1945 tijdens een kerkenraadsvergadering, ondanks het eerder genomen besluit, de meningsverschillen toch weer in alle heftigheid tot uiting gebracht werden, kwam op 7 december 1945 een door vijfenvijftig lidmaten getekend schrijven binnen met het verwijt dat de kerkelijke tucht niet meer gehandhaafd werd, dat het avondmaal niet meer gevierd werd, dat er geen huisbezoeken meer verricht werden en dat kerkenraadslid Medemblik zelfs een dienst van een ‘vrijgemaakte’ kerk had bezocht. De ‘genabuurde kerk’ werd te hulp geroepen, de kerk van Broek onder Akkerwoude. Geadviseerd werd br. Medemblik voor drie maanden te schorsen in zijn ambt van ouderling.
Ds. Rullmann ‘bezwaard’.
Ds. Rullmann, enige tijd ziek geweest, verklaarde zich bij de hervatting van zijn werkzaamheden in januari 1946 tegen de synodebesluiten. Hij had zelfs al een vrijgemaakte kerkdienst bijgewoond. Ook hierover werd met de kerkvisitatoren gesproken. Er bleek geen andere weg mogelijk dan de predikant voor drie maanden te schorsen; twee kerkenraadsleden verklaarden zich tegen de schorsing, de zes anderen stemden er mee in.
Op 24 september 1945 ontving de kerkenraad een schrijven van ongeveer zestig gemeenteleden en gezinshoofden met hun gezinnen, die zich achter dr. Schilder en ambtsdrager Medemblik stelden en de kerkenraad opriepen zich ‘van zijn aan Gods Heilig Woord ongehoorzame weg’ te bekeren. Ook deelden ze mee de kerkenraad niet meer te erkennen. Enkele weken later volgde een tweede brief, ondertekend door achttien gemeenteleden, gezinsleden en enkele doopleden, die zich ook bij de vrijgemaakte kerk voegden. Intussen werd duidelijk dat het aantal leden van de Gereformeerde Kerk te Driesum door de scheuring – die officieel op 24 december 1945 plaatsvond – was teruggelopen van 720 naar 405, met andere woorden, dat ongeveer 45% van de gemeente zich had vrijgemaakt…
Ds. Rullmann vrijgemaakt en toch ook niet?
Ondertussen had ds. Rullmann zijn schorsing niet aanvaard en was doorgegaan met voorgaan in vrijgemaakte diensten, hoewel de predikant de brieven van de vrijgemaakten niet had getekend en gewoon nog lid was van de Gereformeerde Kerk. Hij erkende echter, zei hij, alleen de vrijgemaakte kerkenraad als de wettige kerkenraad. De classis had hem intussen op 14 februari 1946 afgezet en de kerkenraad kon slechts concluderen dat de predikant en zijn vrouw zich aan de Gereformeerde Kerken onttrokken hadden. De predikant weigerde de pastorie te verlaten – intussen had de kerkenraad een nieuwe predikant beroepen – zodat een proces moest worden aangespannen.
Ds. Rullmann keerde overigens in 1950 terug naar de Gereformeerde Kerken in Nederland.
Ds. T. de Boer (van 1946 tot 1969).
Pas op 1 december 1946 deed ds. T. Boer (1902-1985) van Achlum intrede in Driesum, hoewel hij het op hem uitgebrachte beroep al op 12 juli had aangenomen. De problemen rondom ds. Rullmann waren daarvan de oorzaak. Het jaartraktement van ds. De Boer werd vastgesteld op fl. 3.000 met een toeslag van fl. 400 en later fl. 500.
Verscheidene nieuwe ontwikkelingen deden zich in de lange ambtsperiode van ds. De Boer voor. In november 1948 werd een zendings- en evangelisatiecommissie ingesteld. — Op 1 januari 1953 werd de Nieuwe Bijbel Vertaling van het Nederlands Bijbel Genootschap door de kerk van Driesum in gebruik genomen. — In augustus 1955 werd voor het eerst een Fryske tsjinst (een Friese dienst) in de kerk van Driesum gehouden onder leiding van ds. K. Runia (1926-2006) van Dokkum. — Hoewel er plannen waren de al jaren niet meer gebruikte galerij om te bouwen tot vergaderruimte, bleken de kosten daarvan te hoog te zijn, zodat men er van af zag. — Het avondmaal werd met ingang van april 1961 op proef op een andere wijze gevierd: niet meer aan tafels voor in de kerk, maar gewoon in de bank, door brood en wijn door te geven. — In 1963 werd het kerkorgel voorzien van een windmotor, zodat de orgeltrappers niet meer nodig waren; zij hadden altijd ten koste van veel zweetdruppels gezorgd voor een ‘geregelde toevoer van wind’.
In 1968 werd de nieuwe psalmberijming – een proefbundel, die uiteindelijk mede leidde tot het tot stand komen van het Liedboek voor de Kerken in het begin van de jaren ’70 – in de kerk van Driesum ‘in beperkte mate’ ingevoerd.
Een nieuwe pastorie (1965).
In 1963 ontstonden plannen om de pastorie – die aan restauratie toe was – af te breken en een nieuwe te bouwen. De kosten zouden ongeveer fl. 40.000 bedragen. Hoewel sommigen de afbraak van de bestaande pastorie tegen de borst stuitte, ging men er toch mee akkoord, al werden de kosten uiteindelijk bijna fl. 55.000. Gelukkig kon men tegen zeer lage rente (van 0% oplopend tot 4%) een lening van fl. 30.000 verkrijgen van de befaamde gereformeerde Stichting Steun Kerkbouw. De nieuwe pastorie kon in 1965 in gebruik genomen worden.
Op 1 oktober 1969 ging ds. De Boer met emeritaat en kon de kerkenraad het beroepingswerk weer ter hand nemen.
- Hieronder beschrijven we het kerkelijk leven van de Gereformeerde Kerk te Driesum vanaf 1970 tot heden in zevenmijlslaarzen en in grote lijnen.
De predikanten vanaf 1970 tot heden.
Op 13 september 1970 begon de heer J.J. Dik zijn hulpdiensten in de Gereformeerde Kerk te Driesum, die tot eind september 1975 voortduurden. Hij werd opgevolgd door ds. A.J. Rotte (*1950), die op 26 april 1981 intrede deed, zodat de kerk van Driesum toen een vacante periode van bijna zes jaar achter de rug had. Ds. F.H. Welbedacht (*1958) was van 1988 tot 1992 aan de kerk van Driesum verbonden, terwijl ds. A.A. Wisman (*1964) uit Coevorden op 9 juli 1995 intrede deed en na ongeveer achttien jaar naar de kerk van Nieuw Lekkerland vertrok. Momenteel verricht de heer L.J. Blees (*1975) sinds 20213 hulpdiensten.
Het kerkgebouw.
In januari 1970 werd het kerkgebouw grondig opgeknapt. De kerkdiensten werden tijdelijk in de Nije Warf (eveneens in Wouterswoude) gehouden.
De kerkenraad stelde aan de gemeentevergadering voor om behalve het interieur te vernieuwen, de galerij af te breken en het liturgisch centrum te vergroten, ten behoeve waarvan enkele banken werden weggehaald. Het aantal zitplaatsen verminderde daardoor met honderd van 372 tot 272. Voorts werd een nieuwe preekstoel ontworpen en geplaatst met een daarbij passend doopvont en een avondmaalstafel, terwijl ook nieuwe verlichting werd aangelegd. De kosten van de opknapbeurt bedroegen uiteindelijk bijna fl. 38.000. Door de opbrengst van de ‘guldenaktie’ (voor het Gebouwenfonds) en van het Verjaardagsfonds – in totaal fl. 24.500 – kon een groot deel van de renovatie betaald worden.
In de wintermaanden van 1972 en 1973 werden de lokalen bij de kerk flink opgeknapt. Het werk, dat ongeveer fl. 25.000 kostte, werd grotendeels door vrijwilligers uitgevoerd.
Iets over het kerkelijk leven.
– Als het officiële begin van het Samen-op-Wegproces van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente worden beschouwd de oriënterende vergaderingen met de kerkenraad van de Hervormde Gemeente te Dantumawoude; deze had via haar predikant, ds. Wassenaar, verzocht als kerkenraden eens met elkaar te overleggen. Toch bleek na een aantal jaren de belangstelling voor het SoW-proces te verflauwen. In 1987 was een groot deel van de kerkenraad en ook van de gemeente niet meer zo enthousiast over het SoW-proces. Wel bleven de wederzijdse goede contacten bestaan.
– De eerste vrouwelijke ouderling werd in april 1978 gekozen, ondanks het feit dat enkele gemeenteleden moeite hadden met het benoemen van vrouwelijke ambtsdragers. Toch werden er geen bezwaren ingediend
– Ds. Rotte werd benoemd tot archivaris. Hij zou het ‘zeer waardevolle archief’ inventariseren. Ook werd besloten het archief vooralsnog in de kerk te bewaren en niet in bewaring te geven bij een provinciale of gemeentelijke archiefdienst.
– In 1985-1986 werd het orgel gerestaureerd en uitgebreid. De kosten bedroegen uiteindelijk fl. 77.000. De klus werd uitgevoerd door de orgelbouwers Hendriksen en Reitsma uit Nunspeet. Op 11 september 1986 werd het instrument tijdens een feestelijke bijeenkomst weer in gebruik genomen. Het oude orgel had één klavier met aangehangen pedaal en beschikte over negen stemmen en 474 pijpen. Het gerestaureerde en uitgebreide instrument telde twee manualen met een vrij pedaal, 13 stemmen en 723 pijpen.
– Het ledenaantal van de Gereformeerde Kerk te Driesum ontwikkelde zich de laatste jaren in opwaartse richting. Van 480 leden in 2013 groeide het ledental naar ongeveer 550 leden in 2021. “Ook het kerkbezoek en de betrokkenheid op andere wijze nam aanzienlijk toe. De laatste jaren merkte men een duidelijke aanwas van jongeren en jonge gezinnen”.
De gereformeerde kerk aan de Foarwei te Wouterswoude wordt nog steeds als zodanig gebruikt.
Ledentallen van De Gereformeerde Kerk te Driesum c.a.
Bronnen onder meer:
A. Algra, De Historie gaat door Het Eigen Dorp. Leeuwarden, g.j.
Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992
Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.
B. de Vries, Jubileumboek 150 jaar Gereformeerde Kerk Driesum c.a. 1840-1990. Driesum, 1990
—, De Skiednis fan ús Tsjerke yn Fûgelflecht, 1840 – 2000. Driesum, 2001
J. Wesseling, De Afscheiding van 1834 in Friesland. Deel 1, De classis Wanswerd (Dokkum) van de Afgescheiden Kerken. Groningen, 1980
© 2021. GereformeerdeKerken.info