Samensteller van ‘Abraham Kuyper, an Annotated Bibliography, 1857-2010’.

In Ermelo is op 19 mei 2023  – ‘na een betekenisvol leven met veel interesses en verhalen’ – ds. Tjitze Kuipers overleden. Ds. Kuipers was achtereenvolgens van 1965 tot 1970 gereformeerd predikant te Dwingelo, van 1970 tot 1976 predikant te Ermelo, vanaf 1976 tot 1982 predikant met bijzondere opdracht van die kerk, en van 1982 tot zijn emeritaat in 1998 gereformeerd predikant te Kampen.

Tjitze Kuipers werd op 5 juni 1936 in Leeuwarden geboren. Op zaterdag 27 mei 2023 werd hij begraven vanuit de Maranathakerk te Ermelo.

Reeds als tiener was Tjitze Kuipers geïnteresseerd in het leven en het werk van dr. Abraham Kuyper (1837-1920), en toen ds. Tjitze Kuipers zijn grootste werk voltooide – de geannoteerde bibliografie over Abraham Kuyper – noemde hij zichzelf ‘de boekhouder van Kuypers gedrukte erfenis’. Zijn eerste Kuyperboeken over de grote gereformeerde roerganger kreeg hij na het overlijden van zijn vader, die een deel daarvan op zijn beurt van Tjitze Kuipers’ grootvader gekregen had.

Een deel van die boeken kreeg grootvader Kuipers overigens van zijn zoon (Tjitzes vader), die voor hem zo nu en dan een paar boeken over Kuyper aanschafte (opa Kuipers was ooit schoenlapper en verdiende niet veel). Door zelfstudie was hij ook oefenaar, die in huissamenkomsten van gereformeerden voorging.

Verzamelen…

Tjitze Kuipers ging net als zijn vader ‘als ontspanning’ verder met het verzamelen van Kuypers schriftelijke nalatenschap, zo vertelde hij jaren geleden aan het Nederlands Dagblad. Daartoe bezocht hij niet alleen tweedehands boekhandels, maar reisde hij samen met zijn vrouw een deel van de wereld af, namelijk naar Brussel, Londen, Parijs en Hongarije en zelfs meerdere malen naar de Verenigde Staten om de verzameling Kuyperiana aan te vullen. Ook bezocht hij veilingen (‘Als ik op een veiling weer een mooiere band zag, ging ik voor de bijl’). In Nijmegen kocht hij zijn eerste aanwinst: een stapel ingebonden brochures waartussen zich ook Kuypers bekende Confidentie (uit 1873) bevond. Daarin deed Kuyper verslag van zijn bekeringsgeschiedenis in Beesd, zijn eerste predikantsplaats als hervormd predikant. Pietje Baltus was daar de vrouw die Kuyper er op wees dat hij met zijn gematigd-vrijzinnige prediking op de verkeerde weg was.

Geen wonder dat Tjitze Kuipers zich toelegde op het samenstellen van een complete, zeer omvangrijke en kostbare bibliografie van de geschriften van dr. A. Kuyper. Nog op het laatste moment, toen de drukproeven al klaar waren, ontdekte Kuipers een zeldzaam geschrift, dat dus meteen aan de bibliografie werd toegevoegd (het was een Vietnamese vertaling van een van Kuypers boeken).

De zeer omvangrijke Kuypercollectie van ds. Tjitze Kuipers werd in 2006 overgedaan aan de Princeton Theological Seminary in de Verenigde Staten. Daar werd uitermate blij gereageerd op de schenking: ‘de grootste verzameling ter wereld van Kuypers geschriften’. In een zeecontainer werden de boeken opgehaald en per schip overgebracht naar de overkant van de Atlantische Oceaan.

Ds. Kuipers had overigens als principe dat in zijn omvangrijke bibliografie alleen door hem persoonlijk bekeken en onderzochte geschriften van Kuyper werden opgenomen. Want hij wilde de omschrijving van alle boeken zeer volledig en nauwkeurig op schrift gesteld hebben. De door ds. Kuipers gepubliceerde geannoteerde Kuyperbibliografie is verreweg de omvangrijkste die over het werk van dr. Kuyper samengesteld werd, ook veel omvangrijker dan de driedelige serie ‘Kuyper Bibliografie’ van Kuyper-adept dr. J.C. Rullmann (1876-1936). De bibliografie van ds. Kuipers is trouwens sinds 2020 ook online te raadplegen.