De Vrijmaking te Kampen – die plaatsvond op 19 augustus 1944 – zorgde voor een zeer drastische teruggang van het ledental der Gereformeerde Kerk aldaar. Vermeldde het kerkelijk Jaarboek van 1944 nog 5.331 gereformeerde leden, het eerstvolgende Jaarboek, dat van 1946, vermeldde nog een ledental van slechts 2.050. De statistieken van 1947 duidden er op dat de afkalving nog niet gestopt was: het ledental stond toen op 2.000. Gelukkig werd in 1948 weer een matige groei gemeld: toen waren er 2.148 gereformeerde leden. Volgens de ‘eigen’ cijfers waren in 1944/’45 dus in totaal zo’n 3.300 leden overgestapt naar de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt).
Advies: Burgwalkerk en twee hervormde kerken dicht. Maar welke?
De ‘Stuurgroep Toekomst’ van de gezamenlijke Gereformeerde Kerk en Hervormde Gemeente te Kampen bracht op 28 oktober 2015 advies uit over de toekomst van de zes bij de kerkelijke gemeenten in gebruik zijnde kerkgebouwen. Geadviseerd wordt de bekende gereformeerde Burgwalkerk (die in 1874-1875 aan de Burgwal gebouwd werd ter vervanging van de Hofstraatkerk), de hervormde Bovenkerk en de hervormde Noorderkerk (met het verenigingsgebouw Noorderlicht), af te stoten. In gebruik blijven dan de gereformeerde Westerkerk (in 1930 in gebruik genomen ter vervanging van de Hagepoortkerk), de hervormde Broederkerk en de gezamenlijk gebouwde en beheerde, in 1972 in gebruik genomen Open Hof.
In het eind oktober 2015 verschenen nummer 3 van de 26ste Jaargang van het blad voor christen-historici, Transparant, verscheen een aantal interessante artikelen over het boek God in de Oorlog van dr. J. Bank.
De gereformeerde Petruskerk te Vlissingen (1929-2001).
De Afscheiding.
In mei 1852 werd onder leiding van ds. C. van den Oever (1802-1877) de Gereformeerde Gemeente onder het Kruis te Vlissingen geïnstitueerd. De gemeente behoorde aanvankelijk tot de groep Afgescheiden gemeenten die in de jaren van de vervolgingen door de overheid geen vrijheid van godsdienst hadden aangevraagd. Deze zogenaamde Gereformeerde Kerken onder het Kruis [van de vervolgingen] hadden hun eigen kerkelijke vergaderingen en stonden los van de Afgescheiden mainstream, die zich Christelijke Afgescheidene (Gereformeerde) Gemeenten noemden en destijds bij de overheid wél vrijheid hadden aangevraagd. De eerste predikant van de Kruisgemeente te Vlissingen was ds. J. Holster (1826-1905). De gemeente ging kerken in een verbouwd pakhuis in de Palingstraat.
Al vlot na de Eerste Wereldoorlog ontstonden uit afschuw over de verschrikkingen van die ‘Grote Oorlog’ allerlei anti-militaristische bewegingen: ‘Dat nooit weer!’ Op 10 januari 1931 werd ook de Gereformeerde Vereeniging voor Daadwerkelijke Vredesactie opgericht. In haar eigen Gereformeerd Vredesorgaan drongen de bestuurders op 15 juli 1932 aan op een ‘bede- en boetedag om de nooden van wereld en christendom voor Gods aangezicht te brengen en hulp en uitkomst af te smeken van Hem, Die alleen ons redding kan brengen’. Men vreesde toen namelijk dat de door velen met zoveel optimisme tegemoet geziene Ontwapeningsconferentie in Genève in 1932 wel niet veel tot stand zou kunnen brengen. Wat dat betreft schoten ze niet ver mis.
De torenspits van de vroegere, in 1986 afgebroken gereformeerde kerk aan de Rijksstraatweg 19 in Zuidhorn verhuist naar het park van de Fraeylemaborg in Slochteren.
De in 1878 gebouwde gereformeerde kerk van Zuidhorn.
Het archief van de Gereformeerde Kerk te Groningen (2002-2005), tot stand gekomen na de fusie van de Gereformeerde Kerken te Groningen-Noord en Groningen-Zuid, is geïnventariseerd door de redactie van GereformeerdeKerken.info. Het archief kan worden geraadpleegd bij de Groninger Archieven te Groningen.
De Christelijke Afgescheidene Gemeente van Bunschoten-Spakenburg werd 26 juni 1836 geïnstitueerd onder leiding van ds. H.J. Budding (1810-1870). Al eind december 1835 hadden twee hervormde gemeenteleden (van 41 en 57 jaar) met hun kerkelijke gemeente gebroken, aanvankelijk zonder hun echtgenotes. Dat was in Bunschoten-Spakenburg in feite het begin van de Afscheiding.
Graag nodigen het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme van de Vrije Universiteit en het dagblad Trouw u uit voor een symposium over het eerder dit jaar verschenen boek God in de oorlog. De rol van de kerk in Europa, 1939-1945 van Jan Bank. Het symposium vindt plaats op dinsdag 24 november 2015 vanaf 10 uur in de PThU-zaal op de eerste verdieping van het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit.
Zoals al eerder opgemerkt vond in 1892 de vereniging plaats van twee Nederlandse kerkgemeenschappen, namelijk aan de ene kant de Christelijke Gereformeerde Kerk (afkomstig uit de Afscheiding van 1834) en anderzijds de Nederduitsche Gereformeerde Kerken (afkomstig uit de Doleantie van 1886). Samen gingen ze in 1892 verder als De Gereformeerde Kerken in Nederland. Bekende feiten. Minder bekend is de gang van zaken in díe dorpen en steden waar ‘bezwaarden’ zich van de ‘Vereniging van 1892’ afkeerden, direct al, of – zoals in het hier te behandelen geval – pas later. We doelen in dit geval op de Christelijke Gereformeerde Gemeente in Suawoude (Frl.), die aanvankelijk met de ‘Vereniging’ was meegegaan, maar zich pas ruim een jaar later, op 20 juli 1893, uit het nieuw gevormde kerkverband terugtrok onder leiding van haar predikant, ds. J.W. Draijer (1851-1894).
Ds. J.W. Draijer (1851-1894). Ds. Draijer was niet tot 1892, maar tot 1893 aan de Gereformeerde Kerk van Suawoude verbonden. Daarna werd hij met zijn gemeente Christelijk Gereformeerd (20 juli 1893).