Ds. W. van der Meulen (van 1946 tot 1949).

( < Naar deel 3 ) – Op 28 april 1946 deed de nieuwe predikant intrede in Woubrugge. Het was kandidaat W. van der Meulen (1921-2012) uit Katwijk aan Zee, waar hij hulppredikant was geweest. Het jaartraktement in Woubrugge bedroeg fl. 2.800.

Inmiddels waren in Indië de politionele acties begonnen tegen de ‘opstandelingen’ die genoeg hadden van het Nederlandse bestuur en onder Soekarno een eigen zelfstandige republiek wilden vestigen. Ook enkele jongens uit Woubrugge gingen als militairen richting de ‘Gordel van Smaragd’ en kregen in 1948 op initiatief van de jeugdverenigingen pakketten met lectuur, versnaperingen, enz. toegestuurd.

En verder…

De kerkenraad maakte geen problemen over het feit dat ‘de jeugd op zondag op de fiets vrienden en vriendinnen bezoekt’. Daarover had een van de gemeenteleden namelijk geklaagd. –⊕–  In 1946 werd besloten de Wetslezing niet alleen uit Exodus 20, maar ook af en toe uit Deuteronomium 5 te lezen. ‘Dat zou voor de jeugd misschien een prikkel zijn om beter te luisteren’. –⊕– In 1949 werd enige tijd geoefend met een nieuwe psalmberijming, geschreven door ds. H. Hasper (1886-1974) (die sinds 1927 overigens geen lid van de Gereformeerde Kerken meer was). In die nieuwe psalmberijming werden de psalmen op lange en korte noten (ritmisch) gezongen. Uiteindelijk werd de berijming in De Gereformeerde Kerken in Nederland niet ingevoerd.

In 1947 werd via de (gereformeerde) Deputaten tot Steunverlening aan door Oorlogsschade getroffen kerken bekend, dat de kerk van Woubrugge in aanmerking kwam voor vergoeding van de oorlogsschade met betrekking tot de oude, afgebroken kerk. –⊕–In 1948 werd op initiatief van de JV ‘Timotheüs’ en de MV ‘Mirjam’ besloten een speciaal Verjaardagfonds te stichten voor de uitbreiding van het kerkorgel. –⊕–  Ook in 1948 werd op 15 november besloten de ‘Zusterhulp’ op te heffen, omdat zij haar arbeid niet meer behoefde te vervullen. De in 1947 opgerichte Vrouwenvereniging ‘Door Onderzoek tot Kennis’ zou – indien nodig – verdere hulp kunnen en willen verlenen. –⊕– In 1949 werd een Evangelisatiecommissie opgericht die de verspreiding van de ‘Elisabethbode’ en de overige evangelisatiewerkzaamheden ter hand kon nemen.

Door de invoering van de ‘Noodwet Ouderdomsvoorziening’ kon de diaconie meer aandacht besteden aan ondersteuning van zieke en lichamelijk hulpbehoevende gemeenteleden, onder meer door vergoeding van huishoudelijke hulp.

Het jeugdwerk na de oorlog.

In 1947 werd de Kleine Meisjesvereniging ‘Lentebloesem’ opgericht, en de overige jeugdverenigingen gingen ook weer verder met het werk. De Bijbelstudie en de studie van de gereformeerde beginselen, de politieke vraagstukken en allerhande maatschappelijke problemen (dit alles besproken in strikt gereformeerde zin) bleven onder de aandacht van de jeugdverenigingen. Inmiddels was ook de Oudervereniging opgericht, die verantwoordelijk was voor het jeugdwerk. Ze hield de vinger aan de pols, terwijl ook ouderlingen af en toe hun neus lieten zien.

Vrouwencontactgroep DOTK (1947).

Al op 20 januari 1947 werd de Gereformeerde Vrouwenvereniging opgericht, waarbij ds. Van der Meulen een toespraak hield over ‘de talenten’. In januari 1949 kreeg de Vrouwenvereniging een naam: ‘Door Onderzoek Tot Kennis’ (DOTK). En in 1970 werd de term ‘Vrouwenvereniging’ vervangen door ‘Vrouwencontactgroep’. Behalve aan Bijbelstudie werden ook voordrachten gehouden en werden praktische werkzaamheden verricht.

Vijf jaar vacant  (van 1949 tot 1954).

Intussen nam ds. Van der Meulen op 3 juli 1949 afscheid  van Woubrugge en vertrok naar de kerk van Sleeuwijk. Al in juni 1949 was de kerkenraad met het beroepingswerk begonnen. Maar dat verliep buitengewoon moeilijk. Maar liefst negentien vergeefse beroepen op andere predikanten moesten worden uitgebracht.

Mannenvereniging Onderzoekt de Schriften (1953).

Een groep mannelijke gemeenteleden riep in de vacaturetijd de oud-predikant ds. K. Dronkert (1907-1977) uit Leiden te hulp bij het oprichten van een mannenvereniging.  Na een toespraak over ‘De kracht van de boodschap Gods’ en een opwekking om ‘terug te keren naar de studie van Gods Woord’, werd de hand aan de ploeg geslagen en werd besloten de mannenvereniging ‘Onderzoekt de Schriften’ op te richten. In dat verband ging men over ‘tot het lezen van onderwerpen, die als het ware kant en klaar geschreven werden door predikanten en die in de vorm van schetsenbundels werden uitgegeven’.

Kerkbouwplannen.

De overheid had inmiddels in 1949 besloten de kosten van nieuwbouw van kerk en kosterswoning voor 75% te vergoeden. Maar de plannen voor de nieuwbouw vergden zeer veel overleg met het gemeentebestuur over de grond en de locatie van de kerkbouw, over de voorwaarden, enz.  Hoe dan ook, architect Van der Bom had intussen niet stilgezeten en had bouwplannen gemaakt. De kosten daarvan zouden naar zijn oordeel fl. 130.000 bedragen, minus de vergoeding door het Rijk. Omdat er echter nog een tekort was van fl. 13.000 werd vooralsnog besloten de bouwplannen uit te stellen.

Ds. J. Hengeveld (van 1954 tot 1958).

Na langdurig beroepingswerk deed uiteindelijk op 18 juli 1954 de nieuwe predikant intrede in Woubrugge. Het was kandidaat J. Hengeveld (1928-2019) uit Aalten.

De financiën voor de kerkbouw bleken intussen mee te vallen. Toen men in 1955 een nieuwe berekening maakte van inkomsten en uitgaven bleek dat er een verschil was van fl. 120.000, waarvan fl. 30.000 geleend moest worden. En omdat de architect nog enige bezuinigingen had doorgevoerd bedroeg het tekort nog fl. 65.000. Maar de overheidssubsidie bleek hoger uit te vallen dan gedacht, zodat de kerkenraad akkoord kon gaan met de plannen. Aannemer Hulsebos was bij de aanbesteding op 4 december 1956 de laagste inschrijver en hij kreeg opdracht tot de bouw van de kerk, een pastorie en een kosterswoning.

De eerste steen werd op 27 april 1957 door ds. Hengeveld gelegd, waarbij hij er zijn vreugde over uitsprak ‘dat na dertien jaar met de bouw van de kerk begonnen kon worden’. Na de steenlegging las hij nog een oorkonde voor, die in een loden koker werd ingemetseld in de muur van de kerk. De eerste paal was al op 5 februari 1957 de grond in gejaagd

Op 13 december 1957 werd de nieuwe kerk aan de Dr. Kuyperweg in gebruik genomen! Ds. Hengeveld had daarbij uiteraard de leiding. “Hoewel de noodkerk een uitkomst was geweest, waren met de ingebruikneming van de nieuwe kerk eerst echt de wensen van de gemeente in vervulling gegaan”, zei hij. Bouwcommissievoorzitter J. Terhorst vertelde uitvoerig over alles wat er aan voorbereidingen gedaan was. Ook vertelde hij dat de gedenksteen die destijds door ds. Dronkert in de noodkerk was aangebracht, nu een plaats in de nieuwe kerk gekregen had. De symbolische opening van het kerkgebouw gebeurde door ds. Hengeveld, die de bijbel uit de oude kerk in de nieuwe kerk opensloeg.

Ook de burgemeester sprak op de bijeenkomst. Hij was blij met de nieuwe kerk, omdat het het dorp verfraaide en hij was verheugd dat de burgerlijke gemeente de helpende hand had kunnen bieden door het grondwerk en de bestrating voor haar rekening te nemen. Ook werden geschenken aangeboden: het Damecomité bood meubilair voor de kerkenraadskamer en een kanselstoel aan; gemeenteleden schonken doorgeefzakjes voor de collectes, en de ‘eenvoudige doch stijlvolle kansel’ was door een gemeentelid vervaardigd.

Een ‘nieuw’ orgel (1957).

De plannen waren om in de nieuwe kerk ook een ander orgel te plaatsen. Gebleken was namelijk dat reparatie van het bestaande instrument veel geld zou kosten, minstens zo’n fl. 11.000. In september 1957 deed zich de mogelijkheid voor een vijf jaar oud orgel van een kerk in Hillegersberg over te nemen voor de prijs van fl. 8.050. Het orgel werd kort voor de ingebruikneming in de nieuwe kerk geplaatst.

Op 3 augustus 1958 nam ds. Hengeveld afscheid van Woubrugge en vertrok naar de kerk van Schoonebeek.

Ds. G.W.J. van Bleek (van 1958 tot 1963).

Al snel na het vertrek van ds. Hengeveld deed zijn opvolger op 26 oktober 1958 intrede in Woubrugge. Het was kandidaat G.W.J. van Bleek (1930-1996) uit Sliedrecht. Tijdens zijn ambtsperiode in Woubrugge was hij trouwens van september 1960 tot oktober 1961 (op verzoek van de classicale Deputaten) legerpredikant voor de Geestelijke Verzorging voor Zee-, Land- en Luchtmacht. Tijdens zijn predikantschap deden zich geen grote wijzigingen in het kerkelijk leven voor.

‘De Achttien’.

Nadat in 1961 negen gereformeerde en negen hervormde predikanten opriepen tot het samengaan van de Gereformeerde Kerken en de Hervormde Kerk, had dat althans in Woubrugge tot gevolg dat beide kerkenraden in 1963 samen overlegden over de vraag of eenheid in de nabije toekomst een optie was. Vooralsnog niet, zo was de conclusie.

‘De Achttien’ publiceerden trouwens onder meer drie boekjes die in veel gemeenten dienst deden als leidraad bij de discussies over dat onderwerp.

En verder…

In 1963 spraken  de diakenen af dat zij voortaan met hun echtgenotes oudere gemeenteleden van boven de 65 jaar op hun verjaardag een bezoekje zouden brengen ‘met een stoffelijke attentie’. –⊕– Op een gemeentevergadering kwamen in 1958 wensen van gemeenteleden ter sprake over de inrichting van de kerkzaal. Er kwam als gevolg daarvan een andere preekstoel en deze werd in de hoek van de kerkzaal geplaatst. Ook was er enige tijd discussie over het wel of niet plaatsen van een kruis aan de wand van de kerkzaal. Uiteindelijk werd er van afgezien ‘om de jeugd niet af te stoten’. –⊕– In 1961 kwam het idee naar voren om een tweetal luidklokken op te hangen in het kerktorentje.

Afgesproken werd de twee klokken (van 90 en 75 kg) te bestellen bij klokkengieterij Petit & Fritsen in Aarle-Rixtel. Op 19 december 1961  werden ze opgehangen. –⊕– Ds. Van Bleek nam op 24 februari 1963 afscheid en vertrok naar de kerk van Marken.

Ds. J. Dethmers (van 1964 tot 1969).

Zijn opvolger was kandidaat J. Dethmers (1933-1976) uit Amsterdam-Zuid, die op 18 oktober 1964 intrede deed.

Iets over het kerkelijk leven.

Op 11 augustus 1966 benoemde de kerkenraad de eerste jeugdouderling. De reden daarvan was dat het jeugdwerk van de Jongelingsvereniging en van de Meisjesvereniging, maar ook dat van de Jongens- en meisjesclubs, zorgen baarde. In 1967 werd daarom de Jeugdcentrale opgericht, waarin de jeugdverenigingen en de Oudervereniging vertegenwoordigd waren. –⊕– Op 16 juni 1968 werd in de kerk van Woubrugge de eerste vrouwelijke diaken gekozen en benoemd. –⊕– Doordat tussen de Gereformeerde Kerk te Woubrugge en de plaatselijke Rooms-Katholieke parochie goede contacten bestonden, konden zowel de kerkenraad als de gemeentevergadering akkoord gaan met het medegebruik van de gereformeerde kerk door de rooms-katholieke parochie. Later  bleek echter de hoogte van het huurbedrag het struikelblok, zodat het niet doorging.

Toch een eigen predikant beroepen.

Omdat inmiddels bekend was dat ds. Dethmers een benoeming in Indonesië had aangenomen, werd overleg gepleegd over de vraag of in samenwerking met één of meer andere kerken één of meer predikanten zou(den) worden beroepen. De financiën van de kerk kenden namelijk grenzen. Een aantal gemeenteleden verhoogde toen echter de kerkelijke bijdrage, zodat het mogelijk werd om zelfstandig een predikant te beroepen.

Ds. Dethmers nam op 25 mei 1969 afscheid en vertrok als studentenpredikant naar de Universiteit van Semarang in Indonesië, in dienst van de Raad van Samenwerking van de Zending in de Gereformeerde Kerken in Nederland.

Ds. J. Hulzebosch (van 1972 tot 1979).

Ds. J. Hulzebosch (*1945) werd na een vacante periode van zo’n tweeëneenhalf jaar de opvolger van ds. Dethmers. Hij deed op 29 oktober 1972 intrede.

Het Liedboek voor de Kerken.

In 1973 werd in de kerk van Woubrugge gesproken over de invoering van het Liedboek voor de Kerken, dat officieel in 1971 gepubliceerd was. Tijdens de gemeentevergadering bleken enkele gemeenteleden tegen de invoering te zijn, maar later bleek dat Liedboek ook bij veel andere gemeenteleden ‘zwaar op de maag lag’, ook omdat het grote aantal liederen het moeilijk maakte de (soms gewijzigde) melodieën te leren. Afgesproken werd in het vervolg ‘een lied van de week’ voorafgaande aan de kerkdienst in te studeren, wat later verplaatst werd naar de zaterdagavond.

Nog niet Samen op Weg… (1975).

Toen de hervormde gemeente in 1975 een andere predikant kreeg, bleek tijdens een gesprek van de gezamenlijke kerkenraden dat er van hervormde zijde geen animo was voor het houden van gezamenlijke kerkdiensten. Behalve bezwaren tegen ontwikkelingen in de eigen landelijke hervormde kerk bestonden ook bezwaren tegen de koers van de Gereformeerde Kerken. Toen de hervormde predikant na een gezamenlijke dienst op Tweede Kerstdag ds. Hulzebosch geen hand wilde geven, waren de verhoudingen behoorlijk vertroebeld, al probeerde de gereformeerde kerkenraad het gesprek gaande te houden. Maar ook daaraan kwam een eind, toen van hervormde zijde schriftelijk werd opgemerkt dat het al met al om een ‘schijneenheid’ ging.

Nog geen kinderen aan het Avondmaal (1977).

In het officiële gereformeerde kerkelijk weekblad Kerkinformatie werd in 1977 uitvoerig ingegaan op het onderwerp ‘kinderen aan het avondmaal’. De kerkenraad was unaniem van mening dat dit in Woubrugge ‘nog lang niet haalbaar’ was. In 1978 verscheen overigens het eerste nummer van het maandelijks verschijnende Contactblad van de Gereformeerde Kerk Woubrugge.

Jeugdwerk.

In 1972 kwam het jeugdwerk weer tot leven, nadat de jeugdverenigingen door gebrek aan leiding enige tijd eerder waren opgeheven. Een Jeugdcommissie nam de plaats van de Oudervereniging in, en ook waren er weer leiders gevonden die de jongerenclubs voor 9- tot 12-jarigen en voor 13- tot 18-jarigen wilden leiden. De jongste groep ‘De Kleine Johannes’ kon na verloop van tijd door het aantal leden worden gesplitst, maar het bleef moeilijk de jeugd boven de 16 jaar bij elkaar te krijgen.

Ds. Hulzebosch nam op 7 augustus 1977 afscheid van Woubrugge. Ruim twee jaar later, op 30 september 1979,  begon dr. W. van der Zwaan (1917-2008) in gedeeltelijke dienst als predikant. Hij diende de kerk van Woubrugge tot 1 december 1982. Enkele maanden eerder (op 15 augustus 1982) was ds. M.J. Aalders (*1954) inmiddels aan de kerk verbonden.

• Het overige van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk te Woubrugge beschrijven we in snelle vogelvlucht aan de hand van enkele belangrijke onderwerpen.

De predikanten vanaf 1980.

Vanaf 1980 waren achtereenvolgens meerdere predikanten aan de Gereformeerde Kerk te Woubrugge verbonden. Daarvoor verwijzen we naar de predikantenlijst van Woubrugge.

Iets over het kerkelijk leven vanaf 1980.

Hoewel in 1981 plannen mislukt waren om het jeugdwerk samen te voegen met dat van de hervormde gemeente, kon in 1986 daartoe toch worden besloten. –⊕– Nadat in de loop der jaren meerdere malen gesproken was over het wel of niet toelaten van kinderen tot het avondmaal, werd uiteindelijk besloten dat de kinderen vanaf 1987 mochten deelnemen aan het Avondmaal. Het avondmaal werd aan tafels voor in de kerk gevierd. –⊕– In 1990 werd een begin gemaakt met de huiscatechese in Woubrugge, met als een van de redenen het feit dat de kerk van Woubrugge op dat moment vacant was. –⊕– Nadat al in 1977 over de plaatsing van een invalidenlift was gesproken, werd er in 1991 werk van gemaakt en kon in april dat jaar de eerste kerkganger met de lift in de kerkzaal komen. –⊕– In 1992 was al gesproken over de aanpassing van het liturgisch centrum. Alles wat in de liturgie gebeurde moest in de kerkzaal goed te zien zijn, zo was het uitgangspunt. –⊕– In februari 1992 werd de Werkgroep Eredienst opgericht die tot taak had: de bezinning op de eredienst en het hierbij betrekken van de gemeenteleden. Aanvankelijk begon men met het voorbereiden van ‘bijzondere diensten’ rond onder andere Kerst en Pasen. Ook werd de Cantorij opnieuw opgericht, die onder meer hielp bij het instuderen van moeilijke liederen. –⊕–  In 1995 werd besloten tot de aanschaf van een elektronisch Johannesorgel. In 2018 werd dit orgel vervangen door een nieuw Johannesorgel.

“Honderd jaar Gereformeerde Kerk in Woubrugge (1895-1995)”.

Dat is de titel van een prachtig gedenkboek dat verscheen ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Gereformeerde Kerk te Woubrugge, wat in 1995 herdacht werd. In het boek werd uitvoerig stilgestaan bij de geschiedenis van de kerk, geïllustreerd door talloze foto’s en tekeningen.

Samenwerking met de Hervormde Gemeente.

Tijdens de vacante periode van 1949 tot 1954 hield de hervormde gemeente in 1950 en 1951 haar kerkdiensten gedurende zeventien maanden in de gereformeerde kerk, omdat de hervormde Dorpskerk van Woubrugge ingrijpend gerestaureerd werd.

Na het vastlopen van de besprekingen rond 1975 werden later toch weer samensprekingen gehouden over eventuele samenwerking op verschillende kerkelijke terreinen, zoals – begin jaren 2000 – op het gebied van jeugdwerk en de diaconie; en later, vanaf 2013-2014, ook op het gebied van de catechisatie voor de jeugd.

In 2004 was de Gereformeerde Kerk onderdeel geworden van de Protestantse Kerk in Nederland, doordat de Gereformeerde Kerken en de Hervormde Kerk als zodanig verder gingen.

In de jaren 2010 tot 2014 maakte de hervormde gemeente opnieuw gebruik van de gereformeerde kerk. De fundering van het hervormde kerkgebouw moest vernieuwd worden. In de zomervakanties werden de diensten gezamenlijk gehouden. Maar tot een fusie van de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente kwam het niet.

Tenslotte…

Op 11 oktober 2020 werd herdacht dat de Gereformeerde Kerk te Woubrugge honderdvijfentwintig jaar bestond. Ter gelegenheid daarvan werd een mooie glossy uitgegeven met veel verhalen over (de geschiedenis van) de kerk. –⊕–  Hoewel per 1 januari 2022 de Protestantse Gemeente Hoogmade-Rijpwetering en de Hervormde Gemeente te Woubrugge fuseerden als Protestantse Gemeente Does en Wetering, sloot de Gereformeerde Kerk van Woubrugge zich daarbij niet aan en ging zelfstandig verder. –⊕– In januari 2024 werd begonnen met een ingrijpende vernieuwing van de kerkzaal van de gereformeerde kerk.

Ledentallen van De Gereformeerde Kerk te Woubrugge.

Bronnen onder meer:

De Bazuin, Stemmen uit de Christelijke (Afgescheidene) Gereformeerde Kerk in Nederland. Kampen, div. jrg.

G. Biesbroek e.a., Een eeuw Gereformeerde Kerk in Woubrugge 1895-1995. Alphen aan den Rijn, 1995

Centraal Weekblad ten dienste van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Div. jrg.

Gemeenten en predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

E. Doelman e.a. (red.), Jubileum 125 jaar Gereformeerde Kerk Woubrugge. Woubrugge, 2020

De Heraut voor De Gereformeerde Kerken in Nederland. Amsterdam, div. jrg.

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

A. de Kok, Maranathakerk Alphen aan den Rijn, 1888-1988. De geschiedenis van de gemeente vanaf 1861. Alphen aan den Rijn, 1988

C. Smits, De Afscheiding van 1834. Zevende deel. Classes Rotterdam en Leiden. Dordrecht, 1986

© 2024. GereformeerdeKerken.info