Op deze website schreven we vaak over de Doleantie van 1886 en volgende jaren (na de Afscheiding van 1834 was het de tweede orthodoxe uittocht uit de Nederlandse Hervormde Kerk). Daarbij waren ook hervormde predikanten betrokken, die voldoende aanleiding zagen om ‘de reformatie der kerk ter hand te nemen‘ en te breken met het hervormd kerkbestuur.

De oprukkende en door de hervormde Algemene Synode niet of nauwelijks bestreden vrijzinnigheid, maar ook het centralistische kerkbestuur – waarbij de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeenten gefnuikt werd – werden aanleiding tot een gewenste verandering van (de koers van) het hervormde kerkbestuur. Daarover ging – kort door de bocht gezegd – de Doleantie.

De Doleantie breidde zich in rap tempo over het land uit, wat vooral bevorderd werd door het in Amsterdam in januari 1887 gehouden Gereformeerd Kerkelijk Congres, dat door de afgezette Amsterdamse kerkenraad werd georganiseerd. De bijeenkomst werd door zo’n 1.500 hervormde kerkenraads- en gemeenteleden bijgewoond om te beraadslagen over de vraag hoe ‘de reformatie der hervormde kerk’ het best ter hand genomen kon worden.

Daartoe publiceerde het Congres onder meer een tweetal Modelboekjes, waarin concepten van ‘alle te schrijven brieven en formulieren’ waren opgenomen die nodig waren om het doel te bereiken.

Een aantal hervormde predikanten besloot met (een deel van of zonder) de kerkenraad het kerkverband te verbreken om in navolging van Amsterdam ook in de eigen woonplaats de ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ te institueren. Deze predikanten gaven ook vaak adviezen aan andere kerken, al dan niet in de buurt van hun eigen woonplaats, hoe ‘de reformatie der kerk’ ook daar het best ter hand genomen kon worden, bijvoorbeeld als de kerkenraad niet of slechts deels wilde voldoen aan het verzoek van gemeenteleden om te breken met de (wat genoemd werd) synodale hiërarchie, “door het [hervormde] Algemeen Reglement voor het Bestuur van de Hervormde Kerk af te schaffen en wederom kracht en geldigheid te verlenen aan de aloude gereformeerde Dordtse Kerkorde“.

Een lijst van de 64 hervormde predikanten met een eigen gemeente die in Doleantie gingen.

De redactie van GereformeerdeKerken.info heeft uitgezocht welke dienstdoende predikanten met een eigen hervormde gemeente – vanuit die of vanuit een andere hervormde gemeente – in Doleantie gingen en ter plaatse (en vaak ook elders) de Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende) ’tot openbaring brachten’. Na het opstellen van enkele conceptlijsten en herhaalde controles daarvan kwam de redactie tot onderstaande lijst van 64 hervormde predikanten die vanuit hun eigen hervormde gemeente in Doleantie gingen. Onderstaande lijst was het uiteindelijke resultaat.

Daaraan kunnen we de herinnering toevoegen aan het al genoemde feit dat onderstaande predikanten vaak niet alleen in hun eigen woonplaats, maar ook in andere hervormde gemeenten adviezen gaven over en/of daadwerkelijk medewerking verleenden ‘aan het ter hand nemen van de reformatie der hervormde kerk’. Tot nog toe bestond daarvan, voor zover bekend, nog geen complete lijst.

(Behalve de in de lijst genoemde (dienstdoende) predikanten was er ook een (vooralsnog onbekend) aantal hervormde theologische kandidaten die de stap naar de Doleantie namen en in dienst traden bij een Dolerende Kerk.)

* Het spreekt vanzelf dat wij ons aanbevolen houden voor eventuele verbeteringen c.q. aanvullingen!

____________

De lijst van 64 predikanten die vanuit hun hervormde gemeente in Doleantie gingen en zich aansloten bij de ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerken’ luidt als volgt:

J.J. Bajema (1844-1927) – Vanuit hervormd Zuidland in 1887 naar Dolerend Zuidland.

G.J. Barger (1852-1905) – Vanuit hervormd Driebergen in 1887 naar Dolerend Driebergen.

W. v.d. Bergh (1850-1890) – Vanuit hervormd Voorthuizen in 1886 naar Dolerend Voorthuizen.

D.M. Boonstra (1854-1893) – Vanuit Hervormd Oud-Alblas in 1887 naar Dolerend Zwolle.

M.J. Bouman (1827-1904) – Vanuit hervormd Amersfoort in 1887 naar Dolerend Amersfoort.

C.L.D. van Coeverden Adriani (1844-1911) – Vanuit hervormd Oud-Beijerland in 1887 Dolerend en in 1888 naar Dolerend Harlingen.

E. Eisma (1854-1917) – Vanuit hervormd Bennekom in 1887 naar Dolerend Bennekom.

P. Eringa (1858-1913) – Vanuit hervormd Birdaard in 1889 naar Dolerend Goënga-Sybrandaburen.

J.H. Feringa (1859-1925) – Van hervormd Hien in 1888 naar Dolerend Klundert.

K. Fernhout (1858-1953) – Vanuit hervormd Tzum in 1887 naar Dolerend Zwartsluis.

F. Fortuin (1853-1928) – Vanuit hervormd Barendrecht in 1887 naar Dolerend Barendrecht.

H. Franssen (1860-1928) – Vanuit hervormd Ankeveen in 1888 in Doleantie gegaan en in 1889 naar Dolerend Winterswijk.

N.A. de Gaay Fortman (1845-1927) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

J.H.F. Gangel (1839-1908) – Vanuit hervormd Aalten in 1887 naar Dolerend Aalten.

G.H.J.W.J. Geesink (1854-1929) – Vanuit hervormd Rotterdam in 1887 naar Dolerend Rotterdam.

W.K.P. Goeree (1859-1926) – Vanuit hervormd Kerkwerve in 1889 naar Dolerend Wagenborgen.

G. van Goor (1848-1902) – Vanuit hervormd Spakenburg in 1887 naar Dolerend Bunschoten.

A.H. de Hartog (1837-1895) – Als emeritus van hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

H. Hoekstra (1852-1915) – Vanuit hervormd Utrecht in 1887 naar Dolerend Utrecht.

J. Hulsebos (1844-1904) – Vanuit hervormd Zuidwolde (Gr.) in 1887 naar Dolerend Zuidwolde.

R.G. Kamans jr. (1835-1918) – Als hervormd evangelist in Heerenveen en Beneden Knijpe in 1891 naar Dolerend Oostermeer en Eestrum.

D.J. Karssen (1848-1926) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

G.H. van Kasteel (1850-1931) – Vanuit hervormd Kollum in 1886 naar Dolerend Kollum.

G. Klaarhamer (1836-1899) – Vanuit hervormd Montfoort in 1887 naar Dolerend Rotterdam.

P.J.W. Klaarhamer (1848-1920) – Vanuit hervormd Middelburg in 1887 naar Dolerend Middelburg.

A. Knoll (1849-1919) – Vanuit hervormd Zwijndrecht in 1890 naar Dolerend Zwijndrecht.

P.C. Koster (1857-1929) – Vanuit hervormd Eemnes-Binnen in 1888 naar Dolerend Velp.

* A. Kuyper (1837-1920) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

J. Langhout (1848-1908) – Vanuit hervormd Anjum in 1886 naar Dolerend Anjum.

F.P.L.C. van Lingen (1832-1913) – Vanuit hervormd Zetten in 1886 met de Doleantie meegegaan als dir. van het Chr. Gymnasium te Zetten.

F. Lion Cachet (1835-1899) – Vanuit hervormd Rotterdam in 1887 naar Dolerend Rotterdam.

H.W. van Loon (1846-1916) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

W. Maan (1848-1938) – Vanuit hervormd Augustinusga in 1887 naar Dolerend Augustinusga-Surhuizum.

J. van der Meulen (1830-1896) – Vanuit hervormd Vuursche in 1888 naar Dolerend Winsum (Frl.).

J.C. de Mol Moncourt (1856-1915) – Vanuit hervormd Nieuwerkerk aan den IJssel in 1889 naar Dolerend Nieuwerkerk aan den IJssel.

J. Osinga (1854-1924) – Vanuit hervormd Aarlanderveen in 1887 naar Dolerend Aarlanderveen.

J.J.A. Ploos van Amstel (1835-1895) – Vanuit hervormd Reitsum in 1886 naar Dolerend Reitsum.

C.A. Renier (1844-1899) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

G. Ringnalda (1828-1904) – Vanuit hervormd Utrecht in 1887 naar Dolerend Utrecht.

W. Ringnalda (1858-1925) – Vanuit hervormd Harmelen in 1887 naar Dolerend Harmelen.

* F.L. Rutgers (1836-1917) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

A. van Schelven (1814-1900) – Als reizend predikant van de (hervormde) Confessionele Vereniging in 1886 met de Doleantie meegegaan.

B. van Schelven (1847-1928) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

C.L.F. van Schelven (1858-1933) – Vanuit hervormd Oude en Nieuwe Wetering in 1887 naar Dolerend Oude en Nieuwe Wetering.

J.C. van Schelven (1854-1904) – Vanuit hervormd Dieren in 1887 naar Dolerend Dieren.

C.C. Schot (1852-1920) – Vanuit hervormd Hardenberg in 1887 naar Dolerend Hardenberg.

P. Segboer (1854-?) – Vanuit hervormd Nieuw-Lekkerland 1888 naar Dolerend Nieuw-Lekkerland.

J.C. Sikkel (1855-1920) – Vanuit hervormd Hijlaard in 1887 naar Dolerend Hijlaard.

S. Sleeswijk Visser (1857-1916) – Van hervormd Rijsoord in 1889 naar Dolerend Rijsoord.

P. van Son (1838-1919) – Vanuit hervormd Amsterdam in 1886 naar Dolerend Amsterdam.

F. van Spall (1838-1889) – Vanuit hervormd Leimuiden in 1887 naar Dolerend Leimuiden.

J. Teves (1854-1913) – Vanuit hervormd Wetsinge in 1887 naar Dolerend Wetsinge-Sauwerd.

H.H. Veder (1853-1913) – Vanuit hervormd Schiedam in 1887 naar Dolerend Schiedam.

A. van Veelo (1844-1924) – Vanuit hervormd Klundert in 1887 naar Dolerend Klundert.

K.W. Vethake (1851-1941) – Vanuit hervormd Arnhem in 1887 naar Dolerend Arnhem.

G. Vlug (1843-1912) – Vanuit hervormd Leiderdorp in 1886 naar Dolerend Leiderdorp.

L.H. Wagenaar (1855-1910) – Vanuit hervormd Heaeg in 1887 naar Dolerend Heeg.

J.J. Westerbeek van Eerten (1856-1926) – Vanuit hervormd Mijdrecht in 1887 naar Dolerend Mijdrecht.

K.G.M. Westerbeek van Eerten (1858-1923) – Vanuit hervormd Tienhoven in 1887 naar Dolerend Tienhoven.

W.F.A. Winckel (1852-1945) – Vanuit hervormd Oudewater in 1887 naar Dolerend Oudewater.

J. Wisse (1844-1904) – Vanuit hervormd Garijp in 1887 naar Dolerend Garijp.

F.W.J. Wolf (1860-1944) – Vanuit hervormd Axel in 1887 naar Dolerend Axel.

J.H.M.G. Wolf (1859-1907) – Vanuit hervormd Gameren in 1888 naar Dolerend Serooskerke (op Walcheren).

T.H. Woudstra (1854-1931) – Vanuit hervormd Maassluis in 1887 naar Dolerend Maassluis.

Bronnen onder veel meer:

Gemeenten en Predikanten van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Leusden, 1992

Jaarboeken (ten dienste) van De Gereformeerde Kerken in Nederland. Goes, div. jrg.

Website GereformeerdeKerken.info

_____________________________________

Translation into English:

‘Hervormde’ pastors who joined the Doleantie.

On this website, we have often written about the Doleantie of 1886 and the following years, after the Separation of 1834, the second orthodox departure from the ‘hervormde kerk’. This also involved ‘hervormde’ pastors who saw sufficient reason to ‘undertake the reformation of the church’ and break with the ‘hervormde’ church leadership.

The advancing liberalism, not or hardly opposed by the ‘hervormde’  General Synod, but also the centralized church governance – which suppressed the autonomy of local congregations – were reasons for a desired change in the direction of the ‘hervormde’ church governance. In short, this was the gist of the Doleantie.

The Doleantie quickly spread across the country, which was especially facilitated by the Gereformeerd Kerkelijk Congres, held in Amsterdam in January 1887, organized by the deposed Amsterdam church council. The meeting was attended by about 1,500 ‘hervormde’ church council and congregation members to deliberate on how ’the reformation of the ‘hervormde’ church’ could best be undertaken’.

For this purpose, the Congress published two Model Booklets, containing concepts of ‘all letters and forms to be written’ that were necessary to achieve the goal.

A number of pastors decided to break the church connection with (part of) the church council in order to establish the ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ in their own place of residence, following Amsterdam’s example.

These pastors often also advised other churches, whether or not in the vicinity of their own place of residence, on how ’the reformation of the church’ could best be undertaken there, for example, if the church council did not or only partially comply with the request of congregation members to break with the (what was called) synodal hierarchy, “by abolishing the [‘Hervormde’] ‘General Regulation for the Administration of the Hervormde Kerk’ and again granting strength and validity to the ancient ‘gereformeerde’ Dordrecht Church Order”.

A list of the 64 ‘hervormde’ pastors who joined the Doleantie.

The editorial team of GereformeerdeKerken.info has investigated which pastors from their own ‘hervormde’ congregation joined the Doleantie from that congregation and established the ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerk (doleerende)’ locally (and possibly elsewhere). After drafting some preliminary lists and after repeated checks, the editorial team arrived at the following list of ‘hervormde’ pastors who joined the Doleantie from their own ‘hervormde’ congregation. The list below was the final result. So far, as far as is known, there has not yet existed a complete list of it.

We welcome any corrections or additions!

The list of the 64 pastors who joined the Doleantie from their ‘hervormde’  congregation and joined the ‘Nederduitsche Gereformeerde Kerken’ is as follows:

J.J. Bajema (1844-1927) – From ‘hervormd’ Zuidland in 1887 to  Doleantie Zuidland.

G.J. Barger (1852-1905) – From ‘hervormd’ Driebergen in 1887 to Doleantie Driebergen.

W. v.d. Bergh (1850-1890) – From ‘hervormd’ Voorthuizen in 1886 to Doleantie Voorthuizen.

D. Boonstra (1854-1893) – From ‘hervormd’ Oud-Alblas in 1887 to Doleantie Zwolle.

M.J. Bouman (1827-1904) – From ‘hervormd’ Amersfoort in 1887 to Doleantie Amersfoort.

C.L.D. van Coeverden Adriani (1844-1911) – From ‘hervormd’ Oud-Beijerland in 1887 to Doleantie en in 1888 to Doleantie Harlingen.

E. Eisma (1854-1917) – From ‘hervormd’ Bennekom in 1887 to Doleantie Bennekom.

P. Eringa (1858-1913) – From ‘hervormd’ Birdaard in 1889 to Doleantie Goënga-Sybrandaburen.

J.H. Feringa (1859-1925) – From ‘hervormd’ Hien in 1888 to Doleantie Klundert.

K. Fernhout (1858-1953) – From ‘hervormd’ Tzum in 1887 to  Doleantie Zwartsluis.

F. Fortuin (1853-1928) – From ‘hervormd ‘Barendrecht in 1887 to  Doleantie Barendrecht.

H. Franssen (1860-1928) – From ‘hervormd’ Ankeveen in 1888 to Doleantie and in 1889 naar Doleantie Winterswijk.

N.A. de Gaay Fortmann (1845-1927) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

J.H.F. Gangel (1840-1908) – From ‘hervormd’ Aalten in 1887 to Doleantie Aalten.

G.H.J.W.J. Geesink (1854-1929) – From ‘hervormd’ Rotterdam in 1887 to Doleantie Rotterdam.

W.K.P. Goeree (1859-1926) – From ‘hervormd’ Kerkwerve in 1889 to Doleantie Wagenborgen.

G. van Goor (1848-1902) – From ‘hervormd’ Spakenburg in 1887 to Doleantie Bunschoten.

A.H. de Hartog (1837-1895) – As emeritus from ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 To Doleantie Amsterdam.

H. Hoekstra (1852-1915) – From ‘hervormd’ Utrecht in 1887 to  Doleantie Utrecht.

J. Hulsebos (1844-1904) – From ‘hervormd’ Zuidwolde (Gr.) in 1887 to Doleantie Zuidwolde (Gr.)

R.G. Kamans jr. (1835-1918) – Als ‘hervormd’ evangelist in Heerenveen and Beneden Knijpe in 1891 to Doleantie Oostermeer en Eestrum.

D.J. Karssen (1848-1926) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

G.H. van Kasteel (1850-1931) – From ‘hervormd’ Kollum in 1886 to Doleantie Kollum.

G. Klaarhamer (1836-1899) – From ‘hervormd’ Montfoort in 1887 to Doleantie Rotterdam.

P.J.W. Klaarhamer (1848-1920) – From ‘hervormd’ Middelburg in 1887 to Doleantie Middelburg.

A. Knoll (1849-1919) – From ‘hervormd’ Zwijndrecht in 1890 to Doleantie Zwijndrecht.

P.C. Koster (1857-1929) – From ‘hervormd’ Eemnes-Binnen in 1888 to Doleantie Velp.

A. Kuyper (1837-1920) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to  Doleantie Amsterdam.

J. Langhout (1848-1908) – From ‘hervormd’ Anjum in 1886 to Doleantie Anjum.

F.P.L.C. van Lingen (1832-1913) – From ‘hervormd’ Zetten in 1886 to Doleantie als director of the Pre-University school in Zetten.

F. Lion Cachet (1835-1899) – From ‘hervormd’ Rotterdam in 1887 to Doleantie Rotterdam.

H.W. van Loon (1846-1916) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

W. Maan (1848-1938) – From ‘hervormd’ Augustinusga in 1887 to  Doleantie Augustinusga en Surhuizum.

J. van der Meulen (1830-1896) – From ‘hervormd’ Vuursche in 1888 to Doleantie Winsum (Frl.).

J.C. de Mol Moncourt (1856-1915) – From ‘hervormd’ Nieuwerkerk aan den IJssel in 1889 to Doleantie Nieuwerkerk aan den IJssel.

J. Osinga (1854-1924) – From ‘hervormd’ Aarlanderveen in 1887 to Doleantie Aarlanderveen.

J.J.A. Ploos van Amstel (1835-1895) – From ‘hervormd’ Reitsum in 1886 to Doleantie Reitsum.

C.A. Renier (1844-1899) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

G. Ringnalda (1828-1904) – From ‘hervormd’ Utrecht in 1887 to Doleantie Utrecht.

W. Ringnalda (1858-1925) – From ‘hervormd’ Harmelen in 1887 to Doleantie Harmelen.

F.L. Rutgers (1836-1917) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

A. van Schelven (1814-1900) – As travelling preacher of the ‘hervormde’ ‘Confessionele Vereniging’ in 1886 to Doleantie.

B. van Schelven (1847-1928) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

C.L.F. van Schelven (1858-1933) – From ‘hervormd’ Oude en Nieuwe Wetering in 1887 to Doleantie Oude en Nieuwe Wetering.

J.C. van Schelven (1854-1904) – From ‘hervormd’ Dieren in 1887 to Doleantie Dieren.

C.C. Schot (1852-1920) – From ‘hervormd’ Hardenberg in 1887 to Doleantie Hardenberg.

P. Segboer (1854-?) – From ‘hervormd’ Nieuw-Lekkerland 1888 to Doleantie Nieuw-Lekkerland.

J.C. Sikkel (1855-1920) – From ‘hervormd’ Hijlaard in 1887 to Doleantie Hijlaard.

S. Sleeswijk Visser (1857-1916) – From ‘hervormd’ Rijsoord in 1889 to Doleantie Rijsoord.

P. van Son (1838-1919) – From ‘hervormd’ Amsterdam in 1886 to Doleantie Amsterdam.

F. van Spall (1838-1889) – From ‘hervormd’ Leimuiden in 1887 to Doleantie Leimuiden.

J. Teves (1854-1913) – From ‘hervormd’ Wetsinge in 1887 to Doleantie Wetsinge.

H.H. Veder (1853-1913) – From ‘hervormd’ Schiedam in 1887 to  Doleantie Schiedam.

A. van Veelo (1844-1924) – From ‘hervormd’ Klundert in 1887 to  Doleantie Klundert.

K.W. Vethake (1851-1941) – From ‘hervormd’ Arnhem in 1887 to Doleantie Arnhem.

G. Vlug (1843-1912) – From ‘hervormd’ Leiderdorp in 1886 to Doleantie Leiderdorp.

L.H. Wagenaar (1855-1910) – From ‘hervormd’ Heeg in 1887 to Doleantie Heeg.

J.J. Westerbeek van Eerten (1856-1926) – From ‘hervormd’ Mijdrecht in 1887 to Doleantie Mijdrecht.

K.G.M. Westerbeek van Eerten (1858-1923) – From ‘hervormd’ Tienhoven in 1887 to Doleantie Tienhoven.

W.F.A. Winckel (1852-1945) – From ‘hervormd’ Oudewater in 1887 to Doleantie Oudewater.

J. Wisse (1844-1904) – From ‘hervormd’ Garijp in 1887 to Doleantie Garijp.

J.H.M.G. Wolf (1859-1907) – From ‘hervormd’ Gameren in 1888 to Doleantie Serooskerke (Walcheren).

T.H. Woudstra (1854-1931) – From ‘hervormd’ Maassluis in 1887 to Doleantie Maassluis.